Evacuatie aan het begin van de oorlog

mei 1940

Na de evacuatie keren mensen en vee terug naar hun stad, waar de oorlogsschade duidelijk zichtbaar is.

Schade door de beschietingen van het Nederlandse leger, met als doel de opmars van de Duitsers te vertragen (hoek Nieuwstraat/Verl...

Foto 2/3

Veel beschikbare vervoersmiddelen worden verplicht ingezet (‘gevorderd’) om mensen te evacueren.

Foto 3/3

Nadat Duitsland op 1 september 1939 Polen is binnengevallen, wordt het steeds spannender of Nederland haar neutraliteit zal kunnen behouden. In april 1940 bezetten de Duitsers Denemarken en Noorwegen. In het Stadhuis van Nijkerk wordt vanwege de toenemende dreiging een permanente wachtpost ingesteld, die moet waken over de telefoon. In de vroege morgen van vrijdag 10 mei 1940 rinkelt de telefoon…. Duitsland valt Nederland aan.

In de maanden vóór de oorlog wordt een plan gemaakt om een eventuele Duitse opmars te belemmeren. Nijkerk, gelegen aan de belangrijke route naar het westen van het land, is onderdeel van dit plan. De stad moet in haar geheel worden geëvacueerd en de bevolking wordt tijdelijk naar Harderwijk en Putten gebracht. In totaal worden er in mei 1940 ruim 10.000 mensen en 11.500 stuks vee geëvacueerd. Na de geslaagde evacuatie wordt Nijkerk beschoten door het Nederlandse leger om de opmars van het Duitse leger te vertragen. Een kleine week later kunnen de mensen weer terug naar hun eigen huizen.

Leestips:

P. de Zeeuw J. Gzn., Nijkerk 1940-1945 (Nijkerk 1946; gewijzigde druk 1995, in opdracht van Boekhandel Roodbeen & Van Hartskamp te Nijkerk). Deze heruitgave is te koop bij Museum Nijkerk.
Marie Verheij, ‘De evacuatie van mei 1940’, in: Nijkerkse Prentenatlas. Ter gelegenheid van 600 jaar stadsrechten 1413-2013 (Barneveld: BDU Boeken, 2013) 156-157.