Peststeen

Aan het eind van de middeleeuwen waarde de pest gedurende meer dan driehonderd jaar, dood en verderf zaaiend, rond door Europa. De eerste golf was nog overzichtelijk: na een eerste pestuitbraak in 1347 in Genua verspreidde de ziekte zich in een aantal jaren over heel Europa. Alleen al in die eerste golf zouden zo'n 25 miljoen Europeanen zijn gestorven.

Lochem

Vervolgens bleef de ziekte nog drie eeuwen regelmatig de kop opsteken in epidemieën met massale sterfte. Het is wel zeker dat ook Lochem diverse malen werd getroffen. Zo is er de kroniek van Johannes van Lochem, prior van het klooster te Albergen, die beschrijft hoe de pest in 1521 Lochem treft. Zijn broer Gerardus en zijn zuster Christina overlijden eraan. Ook een epidemie rond 1555 is bekend. De laatste uitbraak in Europa dateert van 1667.

Complot

Aanvankelijk zag men de ziekte als “straf van God”. Toch vermoedde men ook dat er misschien overdracht plaats vond via de lucht. Door pek te branden, soms met kruiden, hoopte men de bederfelijke lucht tegen te gaan. Toen er relatief weinig slachtoffers onder joden bleken te vallen – waarschijnlijk door hun strenge religieuze reinigingswetten – zag men er ook wel een joods complot in. Pogroms en tienduizenden joodse slachtoffers waren het gevolg. Vermoedelijk is een groep Lochemse joden omstreeks 1349 bij Zwolle vermoord door lijfeigenen van de bisschop van Utrecht.

Isolatie

Inmiddels leerde men bewust of onbewust ook dat de verspreiding kon worden tegengegaan door isolatie van de zieken. Dus werden pesthuizen ingericht waar pestlijders, al of niet samen met leprozen en krankzinnigen, werden afgezonderd.

Bidden

En wat altijd kon helpen: het bidden tot een van de 'pestheiligen', bijvoorbeeld St. Rochus, wiens afbeelding te vinden is op een van de pilaren in de St. Gudula kerk.

Zie ook de websites van HG Lochem Laren Barchem & De Elf Marken.

Rechten

Wout Klein 2021, CC-BY-NC-SA