Pluimvee-industrie in Barneveld

Rond 1900 ontstonden in de omgeving van Barneveld de eerste echte hoenderparken, waarvoor het eerst op grote schaal kippen werden gehouden. Een van de nieuwe kippenrassen was de zogenoemde Barnevelder die in 1911 tijdens de grote Landbouwtentoonstelling in Den Haag werd gepresenteerd. In de jaren die volgden, werd de rasechte Barnevelder - met een grote eierproductie - wereldberoemd.

Nevenbedrijven

Het op grote schaal houden van kippen leidde tot vele nevenbedrijven. De eieren werden verkocht vanuit eierhallen. De eieren werden getransporteerd door gespecialiseerde bedrijven. Er ontstonden veevoederfabrieken. Er werd in kippen en eieren gehandeld en er ontstonden kuikenbroederijen. De kip levert ook vlees; er ontstonden kippenslachterijen, diepvriesbedrijven en transportbedrijven. Door de overvloed aan eieren kwamen mensen ook op innovatieve ideeën.  Zo werden er eiersorteermachines uitgevonden en wereldwijd geëxporteerd. Kuikenbrilletjes moesten verhinderen dat de dieren elkaar pikten.  Ook kwam in Barneveld een gespecialiseerde opleiding waar men alles kon leren wat met de pluimveeteelt te maken heeft: de huisvesting van de kippen, het bepalen van het geslacht (het 'sexen') van de kuikens, het keuren van de dieren, het bestrijden van kippenziekten, zoals vogelpest, enzovoort.

Pluimveemuseum

En trots op alle kippensoorten vierde de boventoon; zo werd jarenlang een grote tentoonstelling van kippenrassen gehouden onder de naam Gallinova. En om de grote impact voor deze omgeving te bekronen, werd in 1989 het Nederlands Pluimveemuseum geopend.

Voorlichtingscampagne

Het feit dat Barneveld binnen de Gelderse Vallei zo bekend is geworden met zijn kippen en eieren, is vooral het gevolg van een in 1928 groots opgezette voorlichtingscampagne onder leiding van burgemeester Westrik en oud-burgemeester baron Van Nagell. Westrik zette bij de start van de Olympische Spelen die toen in Nederland gehouden werden Barneveld als ei-stad op de kaart. Dit leidde toen en nog steeds tot een ongekend grote belangstelling in binnen- en buitenland voor deze typisch Barneveldse producten. En voor Barneveld maakte het niet uit wat er eerder was: de kip of het ei!

Dit verhaal is onderdeel van de canon van Barneveld. Het volgende venster is hier te vinden.

Meer lezen:

• Gerjan Crebolder, De kip, het ei en Barneveld. Het ontstaan van een reputatie. Barneveld 2010

Eropuit:

Nederlands Pluimveemuseum

Rechten

Peter van Beek