Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

Marie Lucassen © Gerard Alofs
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 1
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 ‘in betrekking’ bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
Willy Houterman (met lolly in de mond) en Tineke Houterman © Marion van Espelo - Gieben
Tante Willy 'eat the piepers'
<p>Mijn tante Willy Houterman, een oudere zus van mijn moeder, kon héérlijk vertellen. Ik hing vroeger aan haar lippen als ze vertelde. Ze had ook...
Cea van Dillen-Janssen © Erfgoed Gelderland CC-BY
Duitse krijgsgevangenen in Wijchen en Alverna
<p>In Wijchen woonden vanaf het najaar van 1944 veel evacués. Zo ook Cea van Dillen-Janssen en haar familie, die vanuit de Ooijpolder naar een veiliger...
Riek en Lammert Hartgers-Abbink © Sander Grootendorst
Fosforgranaat fataal op laatste oorlogsdag in De Hoven
<p>Nadat Zutphen op 8 april 1945 was bevrijd van het oorlogsjuk, werd in De Hoven nog een week lang gestreden. 14 april, de laatste dag,...
Frans Rouwen in zijn woonkamer, 2021 © Ina Brethouwer
De aanslag op landbouwgemachtigde F. Posthuma in Vorden
<p>Het gezin Rouwen woonde vanaf begin 1945 op 'den Halfweg' (Vorden) en heeft in de oorlog rondom NSB-ers als buren. Het katholieke gezin telt...
Gedachtenisprentje van vader en zoon Pijnappel © Via Karin Hippmann - Pijnappel
Bombardement nabij molen De Hoop in Oud-Zevenaar
<p>Molenaar Wilhelmus (Willem) F.J. Pijnappel, geboren op 26-08-1878 en zijn zoon Johannes J.J. Pijnappel, geboren op 29-04-1911 kwamen om tijdens een luchtaanval. Het was een...
Na de Canadese intocht met de boerendochter Mia bij de schuilkelder © Gerard Greven CC BY NC
Gerard Greven, boerenzoon uit Duiven
<p>Gerard was de zesde van in totaal elf kinderen bij een boerengezin op de Driegaarden in de gemeente Duiven. Bij het uitbreken van de Tweede...
Bestudering van de kaarten, bij het WO2-café © Screenshot YouTube mijnGelderland, CC-BY-NC
De kaarten van Operatie Pegasus
<p>Na het mislukken van operatie Market Garden werden de geallieerde piloten door het verzet geholpen om te ontsnappen aan de Duitsers. Het oversteken van de...
Mars 8e depotbataljon door Bussum, voorjaar 1940. Met Gerard Alofs als 4e in de rij rechts © Gerard Alofs
Dienstplichtig soldaat Alofs uit Wehl
<p>Gerard Alofs uit Wehl had net zijn onderwijzersexamen afgerond aan de Sint Ludgeruskweekschool te Hilversum, toen hij op 28 augustus 1939 op het raam van...
Nico Wulterkens, krantenknipsel © Via Moniek Bloks, CC BY
Het opblazen van de Rijnbrug op 10 mei 1940
<p>Op 10 mei 1940 rond 5 uur ‘s ochtends werd de Rijnbrug in Arnhem opgeblazen door de Nederlandse genie om de Duitse invasie tegen te...
Arie van der Wiel bij de Grebbeberg © Archief Miep Bos
Ooggetuige op de Grebbeberg, Arie van der Wiel
<p>Arie van der Wiel, een Haagse jongeman van 24 jaar, tekent in zijn dagboek nuchter en zakelijk op hoe het tijdens die vier meidagen in...
Groepstafereel op het ijs van Kasteel Rosendael © ws WK baron van Pallandt ca 1905-collectie Geldersch Archief - CC-BY-SA
Evacué op Kasteel Rosendael – deel 2
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Omslag van 'De Posterenk in oorlogstijd en wederopbouw' © Klaas Smit en familie
Vanuit Scheveningen naar de Posterenk
<p>Het gezin Scholten uit Scheveningen kreeg tijdens de Tweede Wereldoorlog een ontruimingsbevel. Hun woning viel namelijk binnen het Sperrgebiet en de ouders moesten dus op...
Reconstructie van de verstopplek op Bradaal 49 in Culemborg © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Bradaal 49
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Onderhoud aan een Spitfire van de 322 (Dutch) Squadron RAF © PD
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 2
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Een loge met zoontje, H. Uenk, A. Burgers-Uenk, J. Bloemen en T. Burgers © OHKV Rheden-Rozendaal
Oorlogsherinneringen van Teunis Jacobus Burgers
<p>Teunis Jacobus Burgers vertrouwt in 1982 zijn oorlogsherinneringen aan het papier toe. Hij schrijft: 'Als ik dit opschrijf, ga ik er van uit dat de...
Zuilichem, met opa Gerrit Kanselaar © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
'Bleekneusjes' in huis in Zuilichem
<p>Na de oorlog werden veel kinderen naar het platteland gestuurd om aan te sterken. Ook de grootouders van Hannie van Wijk – Ermstrang wilden wel...
Willem Sandberg, veertien dagen Vredestein © Regionaal Archief Rivierenland CC BY NC
Onderduikers in Kerk-Avezaath
<p>75 jaar geleden ontving de familie Van Mourik twee bonnen. Een van Muh Dresden voor tien kuikens (als er weer eten en een hok is)...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Op weg naar bevrijding
<p>De laatste oorlogsjaren waren moeilijk voor Trudy Rietveld en haar familie, die vanuit Arnhem naar Putten was geëvacueerd. Ze vertelt vanuit haar herinneringen</p>
Opoe Wiegertje © Privécollectie Van Wijk - Ermstrang
Brakel als 'Partizanennest'
<p>In september 1944, werd, mede door de Slag bij Arnhem, de S.S. nog fanatieker in de vervolging van jonge mannen, joden en verzetsstrijders. Het scheelde...
Fré de Jong in het uniform van de Stoottroepen © Privé Arjen de Jong (via Johan Rombout)
Verzetsman Fré de Jong
<p>Fré de Jong werd geboren in Spijk, maar groeide op in Asperen. Daar woonde hij ook tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij maakte deel uit van...
Het wrak van de Spitfire © Sander Woonings
Claude Mervyn Wheatley neergestort vlakbij Herwen
<p>Op Goede Vrijdag 22 Maart 1940, om ongeveer 12:00 uur lokale tijd uur, stortte Spitfire PR IB N3069 neer bij de Oude Waal net ten...
Stef Looijen bij het WO2-café in Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC
Onbekend slachtoffer in een wrede oorlog
<p>Eind jaren vijftig, begin jaren zestig groeide ik (Stef Looijen) op in Heveadorp, dat tegen Doorwerth aan ligt. Mijn vader was werkzaam op de Heveafabriek....
C. Schook, rechts onder tafel © Privécollectie C. Schook
Cees Schook en de Slag om de Grebbeberg
<p>De vader van Cees Schook vocht bij de Slag om de Grebbeberg binnen het roemruchte Tiende Regiment Infanterie, sectie zware mitrailleurs (van de twaalf man...
Het dagboek van de vader van J. van Zutphen, p.1 © Privécollectie Jacolien van Zutphen
Gedicht 'De Helm'
<p>Jacolien van Zutphen vertelt ons over haar vader W.J. van Zutphen, geboren te Wageningen: 'dit gedicht is tevoorschijn gekomen uit dagboekje van mijn vader van...
Het souvenir dat Agnes Welling-Augustin kreeg van een Canadese soldaat © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 2
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Oskar Schäfer © CODA Apeldoorn CC BY SA 4.0 (via Joods Monument)
De Joodse familie Schäfer
<p>In Wenum Wiesel worden vijf gedenkstenen gelegd in het plaveisel voor villa De Beukenhorst aan de Zwolseweg 526. Dit ter herinnering aan het Joodse gezin...
Reconstructie van de verstopplek op Ridderstraat 29 bis (Culemborg) © Elisabeth Weeshuis Museum, Culemborg
Onderduiken in Culemborg - Ridderstraat 29 bis
<p>In het boek 'Schuilen - onderduik in Culemborg '40-'45' staan talloze verhalen over de manier waarop Culemborgers onderdak boden aan vervolgde medeburgers. Joden, piloten, studenten,...
Piet van Mourik en Dicky van Mourik-Jansen © Privécollectie familie van Mourik
Leven en overleven in oorlogstijd
<p>Leven en overleven in oorlogstijd ‘Waren we maar thuisgebleven.’ Woorden van haar moeder die Dicky zich herinnert als de dag van gisteren. ‘Ik was nog...
Het monument in kwestie, goed onderhouden © Dick Breedijk
Een aanpassing van het monument bij Katerveer?
<p>Dick Breedijk schrijft ons over het oorlogsmonument bij Katerveer. 'Er staat bij de Geldersedijk te Hattem, tussen de Zuiderzeestraatweg en de A28, op de driehoek...
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 1
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
Omslag van 'De Posterenk in oorlogstijd en wederopbouw' © Klaas Smit en familie
Strijd om de bevrijding in de Posterenk
<p>In de Withagen (Wilp, gemeente Voorst) woonden de gebroeders De Croon. De fietsenmaker Bernard de Croon bezat een radio. Vele avonden luisterden ze naar het...
Het briefje van Spaan © Privécollectie Familie Spaan/via Willem van Norel CC BY NC
Portemonnee met brief
<p>Op zondagavond 10 december 1944 werden vader Eibert Spaan en zijn zoon Willem met een aantal buurtgenoten bij de boerderij van de familie Bouw op...
Opa Eitinck © Willemien Wolters-Niewhoff
Het verhaal dat verteld moet worden: Harreveld 1940 – 1945
<p>Het kerkdorp Harreveld is in de Tweede Wereldoorlog vrij ongeschonden uit de strijd gekomen. Op vele boerderijen werden onderduikers en evacuees geplaatst. Vaak werden ze...
Identiteitsbewijs van de moeder van Frans Rozendal, koerierster voor het verzet in Zutphen © CC BY
Koerierster voor het Zutphense verzet
<p>Frans Rozendal uit Zutphen vertelt voor het project 'WO2-verhaal Gezocht' over de oorlogsgeschiedenis van zijn familie. Zijn moeder was koerierster voor het verzet. Ze bracht...
Willem Bredewout en Hendrika Geraldina (Riekie) Schoonhoven, zijn vrouw © CC-BY-NC Jan Bredewout
Willem Bredewout tewerkgesteld bij de IJsselbrug
<p>Willem Bredewout uit Wapenveld moest in 1944 helpen bij het graven van loopgraven in de uiterwaarden bij de IJsselbrug bij Zwolle. Hij overleefde aldaar een...
Niet gedateerde foto, Molly Lamb Bobak © Wikipedia Commons/PD
Molly Lamb Bobak (1920-2014)
<p>Ieder jaar viert Apeldoorn op 17 april 1945 haar bevrijding. In 1995 en 2005 onthaalden de Apeldoorners hun bevrijders opnieuw uitbundig. Ook luitenant Molly Lamb...
Maty Vroegindewey © privécollectie Maty Romein - CC-BY-SA
Gered door de vijand
<p>Maty Romein-Vroegindewey, die al sinds 1975 in Ede woont, kwam op 5 maart 2020 bij het WO2-café in Ede. Ze vertelde een spannend avontuur toen...
Colonne tanks tijdens het begin van Operatie Veritable © PD
De Treffers en Operation Veritable
<p>Op 8 februari 1945 begon Operation Veritable, de grootste militaire aanval ooit in Nederland. De eerste beschietingen waren vanaf het voetbalveld van De Treffers in...
Chris Bosveld met de kinderen Albert en Annie © Privécollectie Kohut, CC-BY-NC
Schuilen bij de organist
<p>Bij het WO2-café in Ede deelde Hennie Kohut-van Eerten (geb. 1950) het verhaal van haar oom en tante. 'Mijn oom en tante Chris en Herta...
EXODUS-monument in Arnhem-Zuid (Martien van Hemmen, 2010) © Theo Brink, CC-BY-NC-ND
Oorlogsvluchtelingen in Gelderland - deel 2
<p>Jaap Dieckmann werd in 1932 geboren in Elden in de Klapstraat nr. 64 (nu nr. 68). Hij was acht jaar oud toen zijn familie op...
Louis Bussink. © Stichting Doetinchem Herdenkt, cc-by
Het trieste verhaal van Louis Bussink
<p>Het verhaal van marinier Louis Bussink uit Doetinchem begint in 1937, als hij op achttien-jarige leeftijd in zijn ouderlijke woning afscheid neemt van zijn ouders...
Voorblad van het radio-dagboek van Wim de Gunst © Willem van Norel CC BY NC
Een bijzonder radio-dagboek uit de Tweede Wereldoorlog
<p>Vanaf eind 1943 waren Wim de Gunst (1928-2006) en Freek Broekhuizen actief in het verzet. Bij de familie De Gunst aan de Beekstraat luisterden de...
Theo Roelofs bij herinneringscollage tijdens WO2-café Wijchen in 2020 © Erfgoed Gelderland CC-BY-SA
Ontploffing van een tank bij het ouderlijk huis
<p>Theo Roelofs (1949) is geboren in Ewijk. Hij werd genoemd naar zijn broer die in de Tweede Wereldoorlog omkwam samen met zijn andere broer Harrie...
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945). © Isabel van Boetzelaer, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Wiardus Jacob Hendrik Duco Rengers Hora Siccama werd geboren op 15 maart 1916 te Düsseldorf. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Utrecht, kwam tijdens...
In gesprek met Henk Alards bij het WO2-café © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Henk, het bevrijdingskind
<p>Henk Alards is nog steeds heel emotioneel als hij vertelt over de laatste 1,5 jaar van zijn 75-jarige leven. Na een jarenlange zoektocht weet hij...
Rijkswerkkamp Lievelde, enige bekende foto © Via G. Nijs
Ernst Aron
<p>In 1995 trof Godfried Nijs in het toenmalige archief Lichtenvoorde een dossierdoos aan die tot dan toe over het hoofd was gezien. Op de doos...
Paviljoen Enghuizen naar prentbriefkaart (1835) © Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, CC BY SA 4.0
Marie Lucassen, slachtoffer van het bombardement op Doetinchem – deel 2
<p>Marie Lucassen uit Kilder was sinds 1940 'in betrekking' bij familie Sachtleven aan de Waterstraat in Doetinchem, toen zij daar bij het bombardement van 21...
Agnes Welling-Augustin vertelt over de evacuatie uit Arnhem © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 1
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Henk Dijkerman © Privécollectie Els Dijkerman
De laatste oorlogsdagen en de bevrijding in Laren
<p>Els Dijkerman schrijft ons het volgende: 'mijn overleden vader, Henk Dijkerman uit Laren, heeft in de laatste dagen van de oorlog en de hierop volgende...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl