Getuigen van de oorlog

In deze special zijn zowel verhalen achter voorwerpen uit de oorlogstijd, als de oorlogsverhalen van Gelderlanders zelf verzameld.

Lees intro

109 verhalen
Bekijk volledige kaart

In maart 2020 heeft Erfgoed Gelderland samen met Rijnbrink, Omroep Gelderland en de Gelderse bibliotheken een aantal WO2-cafés georganiseerd. Bezoekers konden hier hun voorwerpen uit de oorlogstijd mee naar toe nemen en met elkaar in gesprek gaan. Ook was er ruimte om de oorlogsverhalen aan mijnGelderland te vertellen. Het zijn persoonlijke verhalen, soms gaan ze over de mensen zelf, en soms over een nabij familielid. 

De special is aangevuld met verhalen die buiten de WO2-cafés zijn verzameld, bijvoorbeeld door de Werkgroep Oral History van Erfgoed Gelderland. Daarnaast is het project in maart 2021 als online project, 'WO2-verhaal gezocht', opgepakt nadat het in 2020 voortijdig afgebroken moest worden door de coronamaatregelen. Bekijk ook de filmpjes die Bas Steman maakte bij een aantal bijzondere opgehaalde verhalen.

Het 'oorlogszakboekje' van Alofs © Gerard Alofs
Van krijgsgevangen naar groot verlof: een persoonlijk relaas
<p>Gerard Alofs uit Wehl had net zijn onderwijzersexamen afgerond aan de Sint Ludgeruskweekschool te Hilversum, toen hij op 28 augustus 1939 op het raam van...
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945). © Isabel van Boetzelaer, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Wiardus Jacob Hendrik Duco Rengers Hora Siccama werd geboren op 15 maart 1916 te Düsseldorf. Hij studeerde rechten aan de Universiteit van Utrecht, kwam tijdens...
Het souvenir dat Agnes Welling-Augustin kreeg van een Canadese soldaat © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 2
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Geen Arbeitseinsatz, maar onderduik in Babberich
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). Hij vond tijdens de Tweede Wereldoorlog...
Derk Jan Pardijs © Privécollectie familie Pardijs
Derk Jan Pardijs uit Leesten (1880 – 1945)
<p>Landbouwer Derk Jan Pardijs stamt uit een al eeuwenlang in de Graafschap gevestigde familie. Met vrouw Tonia en de kinderen woont hij op 'de Boggelaar'...
Piet en broer Theo voor het huis Hoofdstraat voor de oorlog © Privécollectie Piet Binnendijk, in copyright
Het dagboek van een twaalfjarige
<p>De destijds twaalfjarige Piet Binnendijk uit Velp hield vanaf 17 september 1944 een oorlogsdagboek bij. Waarom vanaf toen? Omdat er ‘daarvoor niets bijzonders geschiedde’. Op...
Markt van Beusichem, gefotografeerd in april 1945 door RAF-piloten. © Wageningen UR Library, Special Collections
Indrukwekkende toespraak bevrijders Beusichemse Markt gevonden
<p>Op donderdag 31 mei 1945, op de Markt in Beusichem, hielden enkele honderden Britse soldaten een indrukwekkende parade. Zo namen de bevrijders afscheid van de...
Trudy Rietveld, kinderfoto © Rietveld privé
Ontsnapt aan de dood
<p>De vader van Trudy Rietveld werd in 1941 gearresteerd, bij hen thuis in Arnhem. Hij werd beschuldigd van spionage, ter dood veroordeeld en ontsnapte vervolgens...
Een pagina uit het dagboek van Egbert Schretlen © in copyright RAN/familie Schretlen
Het oorlogsdagboek van Egbert Schretlen
<p>Tijdens de Tweede Wereldoorlog woonde Egbert Schretlen met zijn familie op de Kopse Hof in Nijmegen-Oost. In het Regionaal Archief Nijmegen liggen van Egbert een...
Identiteitsbewijs van de moeder van Frans Rozendal, koerierster voor het verzet in Zutphen © CC BY
Koerierster voor het Zutphense verzet
<p>Frans Rozendal uit Zutphen vertelt voor het project 'WO2-verhaal Gezocht' over de oorlogsgeschiedenis van zijn familie. Zijn moeder was koerierster voor het verzet. Ze bracht...
Het wrak van de Spitfire © Sander Woonings
Claude Mervyn Wheatley neergestort vlakbij Herwen
<p>Op Goede Vrijdag 22 Maart 1940, om ongeveer 12:00 uur lokale tijd uur, stortte Spitfire PR IB N3069 neer bij de Oude Waal net ten...
Frans Rouwen in zijn woonkamer, 2021 © Ina Brethouwer
De aanslag op landbouwgemachtigde F. Posthuma in Vorden
<p>Het gezin Rouwen woonde vanaf begin 1945 op 'den Halfweg' (Vorden) en heeft in de oorlog rondom NSB-ers als buren. Het katholieke gezin telt...
Groepstafereel op het ijs van Kasteel Rosendael © ws WK baron van Pallandt ca 1905-collectie Geldersch Archief - CC-BY-SA
Evacué op Kasteel Rosendael – deel 2
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
De schoenen met het briefje met daarop het adres © Privécollectie Van Wijk-Ermstrang
Vriendschap door De H.A.R.K.
<p>De familie van Hannie van Wijk – Ermstrang heeft, door een paar witte schoenen, een bijzondere relatie gekregen met John, Laura en Bob in Amerika....
Bestudering van de kaarten, bij het WO2-café © Screenshot YouTube mijnGelderland, CC-BY-NC
De kaarten van Operatie Pegasus
<p>Na het mislukken van operatie Market Garden werden de geallieerde piloten door het verzet geholpen om te ontsnappen aan de Duitsers. Het oversteken van de...
In deze ovenkamers vonden twintig gezinnen een veilig onderkomen tijdens de Slag om Arnhem in september 1944
Opvang in Steenfabriek de Panoven
<p>Na een vermoeiende tocht vanuit Angeren bereikte de familie Kleberg uit Arnhem uitgeput een boerderij in Lathum. De familie, bestaande uit zeven personen met een...
Bennie Polman © Privécollectie familie Polman
De laatste dagen van Bennie Polman, 13 – 17 november 1944
<p>In de Achterhoek was een kleine groep van Jehovah’s Getuigen actief. Ze wilden Hitler Duitsland niet ondersteunen maar ze gingen ook niet in verzet. De...
Monument voor gefusilleerden tijdens april-mei staking 1943 op de Waterberg in Arnhem © ir. J. Enklaar  (1950), foto Theo Brink, Kunst in de Publieke Ruimte Arnhem CC-BY-NC-ND
April-meistakingen 1943
<p>Van 29 april 1943 tot en met 3 mei 1943 hebben 500.000 Nederlanders het werk neergelegd uit protest tegen de Arbeitseinsatz. De staking begon bij...
Fré de Jong in het uniform van de Stoottroepen © Privé Arjen de Jong (via Johan Rombout)
Verzetsman Fré de Jong
<p>Fré de Jong werd geboren in Spijk, maar groeide op in Asperen. Daar woonde hij ook tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij maakte deel uit van...
J.G. de Vries ('Bub') in 1942 © Candy Leeuwis CC BY NC
Onderduikers en onwelkome gasten in Apeldoorn
<p>Daisy Juncker was zestien jaar toen de oorlog uitbrak. In 1998 heeft zij haar herinneringen over de oorlogsjaren in Apeldoorn op papier gezet. Mevrouw Juncker...
Agnes Welling-Augustin vertelt over de evacuatie uit Arnhem © Jelle van de Graaf CC-BY-SA-NC
Evacueren naar Groningen: het verhaal van een Arnhems meisje - deel 1
<p>Als elfjarig meisje maakte Agnes Welling-Augustin (geb. 1933) in september 1944 de evacuatie uit Arnhem mee. Na de oorlog werd er soms in de familie...
Henk Alards vertelt bij het WO2-café in Rozet © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Een Canadese soldaat als vader
<p>In augustus 1945 waren nog veel Canadese soldaten in Nederland. De jongens waren, na soms jaren strijd, wel toe aan een verzetje en er werden,...
De kustenaar Bezaan maakte een serie houtsnedes van de tragedie in Putten. © Nationaal Archief PD
De oorlog in de herinneringen van Trudy Rietveld – Deel 2
<p>Trudy Rietveld maakte in 1944 de razzia in Putten mee, direct nadat zij gevlucht waren voor het oorlogsgeweld in Arnhem. Ze vertelt over haar herinneringen.</p>
Het Nieuwe Weeshuis ('Burgerweeshuis') in Arnhem, aan het Roermondsplein. © Gelders Archief CC BY 1.0
Herinneringen van een twaalfjarig weesmeisje
<p>DIt verhaal behelst de herinneringen van Janny Dorissen-Glas, in 1944 wonende in het Nieuwe Weeshuis in Arnhem. Het verhaal is ingestuurd door Annelies van Anholt,...
Controlepost aan de demarcatielijn met verbodsbord voor Joden in Duits en Frans © Bundesarchiv, Bild 101I-017-1065-44A, Becker, CC-BY-SA
Engelandvaarder en Spitfirepiloot - deel 1
<p>Als zeventienjarige jongen besloot Leo uit Horn (Limburg) om met enkele vrienden om naar Engeland te gaan en daar als militair in dienst te treden....
Foto van de boerderij, Peperstraat 27 (Bruchem) © Privé Gerrit Verkuil
Herinneringen aan Kerstmis 1944
<p>Gerrit Verkuil vertelt ons over zijn oorlogsherinneringen. 'Kerstmis 1944 beleefde ik als vijftienjarige jongen op de boerderij van mijn ouders in Bruchem. Behalve evacuees uit...
Grafmonument voor Wiardus Rengers Hora Siccama. © Bert-Jan Dierink, cc-by
Wiardus Rengers Hora Siccama (1916-1945)
<p>Nadat Nederland zich overgeeft aan Duitsland in 1940, moet Wiardus Rengers Hora Siccama zich melden voor krijgsgevangenschap. Hij duikt onder en komt in Putten terecht....
Vader van Diny van der Sandt, centraal in dit verhaal. © Privé Diny van der Sandt, CC BY NC
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Het briefje van Martin Balasanov met zijn gegevens © Kees van der Weyde
Wat ik me nog herinner van de oorlog - Kees van der Weyde
<p>In mei 1942 werd ik geboren in een boerderijtje aan de Grolweg bij het Apeldoorns-Dierens kanaal. Tegen het eind van de oorlog was er een...
Een brief van Salomon Joseph Vromen. © Privécollectie Alice Garritsen, cc-by.
Brieven uit Westerbork
<p>De ouders van Alice Garritsen ontvingen in de Tweede Wereldoorlog brieven van een bevriend joods gezin. Het echtpaar Salomon Vromen en Mietje Vromen-Kannewasser, en hun...
IJskelder Mariëndaal (2007) © H. Weltje
Twaalf dagen schuilen in de IJskelder bij Mariëndaal (Oosterbeek)
<p>Henk Weltje schrijft ons het volgende: ''Mijn moeder Jansje Weltje-Braafhart is in 2013 overleden maar heeft haar verhaal nog wel opgeschreven. Zij woonde met ouders...
Rijkswerkkamp Lievelde, enige bekende foto © Via G. Nijs
Ernst Aron
<p>In 1995 trof Godfried Nijs in het toenmalige archief Lichtenvoorde een dossierdoos aan die tot dan toe over het hoofd was gezien. Op de doos...
Omslag van 'De Posterenk in oorlogstijd en wederopbouw' © Klaas Smit en familie
Strijd om de bevrijding in de Posterenk
<p>In de Withagen (Wilp, gemeente Voorst) woonden de gebroeders De Croon. De fietsenmaker Bernard de Croon bezat een radio. Vele avonden luisterden ze naar het...
De parachute, in Cultura Ede © Erfgoed Gelderland, CC-BY-NC-SA
Een bijzondere parachute
<p>Na de luchtlandingen op de Ginkelse Heide op 18 september 1944 vond de opa van Remco Methorst een intacte parachute. De meeste parachutes werden in...
Henk Dijkerman © Privécollectie Els Dijkerman
De laatste oorlogsdagen en de bevrijding in Laren
<p>Els Dijkerman schrijft ons het volgende: 'mijn overleden vader, Henk Dijkerman uit Laren, heeft in de laatste dagen van de oorlog en de hierop volgende...
Willem Sandberg, veertien dagen Vredestein © Regionaal Archief Rivierenland CC BY NC
Onderduikers in Kerk-Avezaath
<p>75 jaar geleden ontving de familie Van Mourik twee bonnen. Een van Muh Dresden voor tien kuikens (als er weer eten en een hok is)...
Victor Ritschie © Privé V. Ritschie
Hoe ik aan de dood ontsnapte, maar Annie het leven liet
<p>De heer Victor (Vic) Ritschie stuurde ons zijn herinneringen, over de gebeurtenissen rond het bombardement op NIjmegen. 'Kun je als zesjarig jongentje al verliefd zijn?...
Jan Kreijenbroek © Jan van de Lagemaat CC BY NC SA
Bombardement binnenstad Zutphen 1944
<p>Op 14 oktober 1944 werd een deel van de Zutphense binnenstad verwoest. Het stationsgebouw werd zwaar beschadigd. Het was de bedoeling van geallieerde bommenwerpers de...
De 'Elisabeth' met de familie Panjer. © Privécollectie Deddo Panjer, cc-by.
De laatste reis van de ‘Elisabeth’
<p>Het vrachtschip ‘Elisabeth’ van Jacob Panjer en zijn broer Klaas lag in 1944 klaar om vanuit Apeldoorn naar Haarlem te varen, toen het samen met...
Theo Roelofs bij herinneringscollage tijdens WO2-café Wijchen in 2020 © Erfgoed Gelderland CC-BY-SA
Ontploffing van een tank bij het ouderlijk huis
<p>Theo Roelofs (1949) is geboren in Ewijk. Hij werd genoemd naar zijn broer die in de Tweede Wereldoorlog omkwam samen met zijn andere broer Harrie...
Gedachtenisprentje van vader en zoon Pijnappel © Via Karin Hippmann - Pijnappel
Bombardement nabij molen De Hoop in Oud-Zevenaar
<p>Molenaar Wilhelmus (Willem) F.J. Pijnappel, geboren op 26-08-1878 en zijn zoon Johannes J.J. Pijnappel, geboren op 29-04-1911 kwamen om tijdens een luchtaanval. Het was een...
Willy Houterman (met lolly in de mond) en Tineke Houterman © Marion van Espelo - Gieben
Tante Willy 'eat the piepers'
<p>Mijn tante Willy Houterman, een oudere zus van mijn moeder, kon héérlijk vertellen. Ik hing vroeger aan haar lippen als ze vertelde. Ze had ook...
Chris Bosveld met de kinderen Albert en Annie © Privécollectie Kohut, CC-BY-NC
Schuilen bij de organist
<p>Bij het WO2-café in Ede deelde Hennie Kohut-van Eerten (geb. 1950) het verhaal van haar oom en tante. 'Mijn oom en tante Chris en Herta...
De vader van Carry van den Eikhoff Geurts © Privécollectie C. van den Eikhoff Geurts
Kind in de oorlogsjaren in Wageningen
<p>"Twee dagen na mijn zesde verjaardag breekt de oorlog uit. 10 Mei is het oorlog en moeten wij evacueren, de lucht is vol vliegtuigen en...
Ook het interieur van Kasteel Rosendael raakte beschadigd. © Geldersch Landschap & Kasteelen
Evacué op Kasteel Rosendael - deel 1
<p>Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog moesten de inwoners van Arnhem evacueren. Ria Kateman-Slob (1928-2018) verbleef met haar ouders en haar oudere broer van...
Riek en Lammert Hartgers-Abbink © Sander Grootendorst
Fosforgranaat fataal op laatste oorlogsdag in De Hoven
<p>Nadat Zutphen op 8 april 1945 was bevrijd van het oorlogsjuk, werd in De Hoven nog een week lang gestreden. 14 april, de laatste dag,...
Opa Eitinck © Willemien Wolters-Niewhoff
Het verhaal dat verteld moet worden: Harreveld 1940 – 1945
<p>Het kerkdorp Harreveld is in de Tweede Wereldoorlog vrij ongeschonden uit de strijd gekomen. Op vele boerderijen werden onderduikers en evacuees geplaatst. Vaak werden ze...
Ma Huurman, zoals geschilderd door haar Wageningse vriendin, Moemie van den Bergh -  van den Velden, kort nadat zij haar vijfde zoon gebaard had. © Jaap Huurman
Mijn moeder, een medisch wonder
<p>Hoewel wij kinderen waren van de vijftiger en zestiger jaren, heeft de Tweede Wereldoorlog in onze jeugd een beste rol van betekenis gespeeld. Wij groeiden...
Defilé van de bevrijders © Maker onbekend, collectie Stadsmuseum Doetinchem
De opluchting van de bevrijding op alle fronten
<p>Ton Smits vertelt ons: '10 mei 1940. Ik was vijf toen de oorlog uitbrak. Door het keukenraam zag ik die morgen druk pratende buurtbewoners die...
In gesprek met Henk Alards bij het WO2-café © Jan van de Lagemaat CC-BY-NC-SA
Henk, het bevrijdingskind
<p>Henk Alards is nog steeds heel emotioneel als hij vertelt over de laatste 1,5 jaar van zijn 75-jarige leven. Na een jarenlange zoektocht weet hij...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl