De naam Achterhoek werd oorspronkelijk gebruikt voor het gebied rond Neede, Eibergen, Groenlo en Winterswijk. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw gingen schrijvers als Postel en Klokman een groot deel van het gebied ten oosten van de IJssel Achterhoek noemen.
Hoewel de naam in andere delen van Nederland merkwaardig genoeg nog steeds een wat ongunstige klank heeft (achterlijk, achterland), is er in de regio zelf vrijwel niemand die bezwaar maakt tegen het gebruik van 'Achterhoek'. Pogingen van 'captains of industry' en bestuurders om het qua klank wat neutralere Oost-Gelderland in te voeren, zijn dan ook spaak gelopen. De geschiedenis laat zich nu eenmaal niet verloochenen, want schreef dominee-dichter Willem Sluyter uit Eibergen niet in de zeventiende eeuw:
'Waer iemant duisent vreugden soek
Mijn vreugt is in dees' achter-hoek'
In de negentiende eeuw schreef schoolmeester B.J. Stegeman "'t Gif maor enen Achterhook / Den Gelderschen, den echten.", waarmee hij voor het eerst het woord Achterhoek voor de hele regio ten oosten van de IJssel gebruikte. (bron: Staring Instituut) De bewoners van het gebied leefden oorspronkelijk vooral van de landbouw. Tegenwoordig kent de Achterhoek een schakering aan werkgelegenheid, waarvan de traditionele agrarische sector nog steeds deel uitmaakt en de toeristische sector in belang is toegenomen. Veel inwoners van de Achterhoek spreken nog hun eigen streektaal, het Achterhoeks, dat een Nedersaksisch dialect is. Een volgens sommigen typisch Oost-Nederlands gebruik dat men in de Achterhoek terugvindt is de burenhulp, het noaberschap.
In het Achterhoekse coulissenlandschap is veel en geschakeerd natuurschoon te vinden zoals op de Lochemse berg, in boswachterijen te Ruurlo, in de Slangenburg bij Doetinchem en in enkele veengebieden tegen de oostgrens met Duitsland. Het landschap rond Winterswijk is misschien wel het meest karakteristiek voor de Achterhoek. De Achterhoek is rijk aan kastelen en landhuizen.
Iets te weten komen over de Achterhoek en haar
evenementen? Kijk dan eens op www.cultuurachterhoek.nl.
Betrokken organisaties
-
Heemkundekring Bergh
Geschiedenis van het land van BerghDe Heemkundekring Bergh (d.w.z. de voormalige gemeente Bergh in het...
-
Kasteel Huis Bergh
Vorstelijk onthaalKasteel Huis Bergh is gelegen in de Liemers, binnen de middeleeuwse...
-
Stadsmuseum Bergh
Het museum in 's-HeerenbergStadsmuseum Bergh dompelt de bezoeker onder in de rijke geschiedenis van...
In den Swaen
Voor 1450, bij de eerste uitleg over de stad, werden de huizen aan deze zijde van de Marktstraat gebouwd. Zoals de naam al doet vermoeden...
Een pop in de tuin van ex-geliefde
<p>In Azewijn bestond vroeger een ondeugende traditie rondom trouwerijen. Als een Azewijnse ging trouwen, kreeg één van haar ex-vriendjes (die dus het nakijken had) een...
Hondenhut
In 1928 is deze wachttoren op Muntwal 2 opnieuw opgebouwd op de 15e-eeuwse fundamenten. In 1942 is het vergroot. Oorspronkelijk stond...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
Protestantse Kerk
Rond 1260 liet Adam I graaf van den Bergh op deze plek een kapel bouwen, gewijd aan Sint Pancratius, een van de...
Hofstraat
Aan de Hofstraat 1 bevindt zich de Oude Pastorie; een deftig, gepleisterd herenhuis. Tot 1857 stond op deze plaats de rooms-katholieke pastorie, gebouwd in 1805,...
De hoofdburcht van het kasteel
<p>De hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh bestaat uit de toren, het hoofdgebouw en het plein. De toren had oorspronkelijk een spits, maar die is bij...
Gaardenier van sijne Hooggraeffelijke Excellentie
<p>Huis Bergh is een van de grotere middeleeuwse kastelen van Nederland. Na grondig archiefonderzoek is gebleken dat bij het kasteel waarschijnlijk ook de oudste tuin...
Maria Elisabeth van den Bergh (1610-1633) en Albert van den Bergh (1607-1656)
<p>Op 22 augustus 1610 wordt Maria Elisabeth Clara van den Bergh geboren. Zij is de dochter van Herman van den Bergh (1558-1611), bezitter van de...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
De kasteelgevels
De kasteelgevels hebben in de loop der eeuwen een groot aantal veranderingen ondergaan. Wanneer u aan de oostkant van het kasteel staat kunt u goed...
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
Muntwalwoningen
<p>Deze zeven woningen zijn verrezen in de jaren 1940-1941 en werden destijds 'Noordwalwoningen' genoemd. Bij het grondwerk voor deze woningen werden zwaar muurwerk en diepe...
Over overlijden in Didam
"Het eerste wat ik daarvan herinner dat ik ooit met mijn moeder, toen was d'r achteraf een tante van mijn moeder overleden, en ik wou...
Bordes met uitzicht
<p>Het hoofdgebouw op de hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh heeft een schitterend bordes dat Oswald III graaf van den Bergh (1646-1712) omstreeks 1700 liet bouwen.</p>
Jachttoren
De Jachttoren is na de Tweede Wereldoorlog herbouwd op een fundament overgebleven uit de 15e eeuw. Het is een eenvoudige vierkante waltoren...
De kasteeltuin en de gaarde van Kasteel Huis Bergh
<p>Het terrein tussen het kasteel en het parkbos de Plantage werd vroeger de Vynckenborch (Vinkenborg) genoemd. In 1560 liet Willem IV graaf van den Bergh...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Jonker Ernst Mom
<p>Jonker Ernst Mom is in 1564 landsheer van Avesaeth bij Didam. Hij is een telg uit een rijk geslacht, die als vrijgezel als een playboy...
Oud en Nieuw in 's Heerenberg
"Oud en nieuw, als je klein was dan mocht je opblijven. En ik weet nog wel iedereen dronk bier en ik kreeg ook een beetje...
Boetselaersborg
In 1550 is dit huis door twee bastaard zonen van Willem III graaf van den Bergh (1468-1511), gebouwd op fundamenten uit de...
Het Huis van Van Heek
<p>Het was geen liefde op het eerste gezicht. Integendeel. Toen textielfabrikant Jan van Heek in juni 1912 voor het eerst Huis Bergh bezocht, trof hij...
Willem IV van den Bergh
<p>Willem IV van den Bergh (1537-1586) was heer van het Land van Bergh en heer van Boxmeer. Hij was stadhouder van Gelre en Zutphen van...
Klappersteenkuilen
De kuilen die onder andere even ten noordwesten van Zeddam in het bos te vinden zijn, maakten deel uit van de vroegmiddeleeuwse smeedijzerindustrie die in...
De zichtlaan van het kasteel
<p>De zichtlaan van Kasteel Huis Bergh loopt direct van de wal zuidwestwaarts naar het einde van het parkbos de Plantage. Wanneer u de zichtlaan uitkijkt...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
De poort van het kasteel
<p>De huidige poort naar de hoofdburcht van het kasteel is niet de eerste poort die hiertoe dient. Wanneer u iets naar links kijkt, ziet u...
De oudste kroniek van Gelre
<p>In 2017 kocht Kasteel Huis Bergh een uitzonderlijk handschrift met een imposante verzameling geïllustreerde kronieken, of geschiedverhalen. Elke afzonderlijke kroniek is voorzien van een gekleurde...
Ringsteken (rijden) in Loil
<p>Het ringsteken is een behendigheidsspel waarbij een persoon met een ringsteekpen de ring van het blok af moet steken. Men doet dit tegenwoordig staand op...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
Voormalig Gouden Handen
Het Sint-Bonifatiusklooster, ook bekend als Don Rua en als Gouden Handen, is in 1910 gesticht door Duitse Jezuïeten. De Jezuïeten wilden...
De Gelderse bannerheren
<p>De Gelderse bannerheren nemen een bijzondere plaats in de Gelderse adel in. Vanaf de jaren veertig van de vijftiende eeuw wordt er, onder andere op...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
Galgenberg
<p>De Galgenberg tussen 's-Heerenberg en Zeddam heeft een hoogte van 77 meter boven NAP. Blijkens oude tekeningen en kaarten stond hier vroeger een wipgalg. Het...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
Motte Montferland
<p>Op de top van heuvel Montferland bevindt zich de grootste motte van Nederland: motte Montferland. De Montferrand, zoals de burcht oorspronkelijk heette, heeft een rijke...
De weermuur van het kasteel
<p>Een weermuur is een ter verdediging aangebrachte buitenmuur van een burcht of stad, die is voorzien van een weergang. Al aan het einde van de...
Mechteld ten Ham
Mechteld ten Ham (overleden 25 juli 1605) was een vrouw die in het begin van de 17e eeuw leefde in het stadje...
't Peeske
De naam 'Peeske' is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. Bij het Peeske bevindt zich een bron. Zo'n bron...
Steltlopen in Didam
<p>In vroeger tijden werden stelten gebruikt om ondergelopen land door te waden of om op hoogte te werken. Later groeide het steltlopen uit tot een...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
In den Swaen
Voor 1450, bij de eerste uitleg over de stad, werden de huizen aan deze zijde van de Marktstraat gebouwd. Zoals de naam al doet vermoeden...
Een pop in de tuin van ex-geliefde
<p>In Azewijn bestond vroeger een ondeugende traditie rondom trouwerijen. Als een Azewijnse ging trouwen, kreeg één van haar ex-vriendjes (die dus het nakijken had) een...
Hondenhut
In 1928 is deze wachttoren op Muntwal 2 opnieuw opgebouwd op de 15e-eeuwse fundamenten. In 1942 is het vergroot. Oorspronkelijk stond...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
Protestantse Kerk
Rond 1260 liet Adam I graaf van den Bergh op deze plek een kapel bouwen, gewijd aan Sint Pancratius, een van de...
Hofstraat
Aan de Hofstraat 1 bevindt zich de Oude Pastorie; een deftig, gepleisterd herenhuis. Tot 1857 stond op deze plaats de rooms-katholieke pastorie, gebouwd in 1805,...
De hoofdburcht van het kasteel
<p>De hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh bestaat uit de toren, het hoofdgebouw en het plein. De toren had oorspronkelijk een spits, maar die is bij...
Gaardenier van sijne Hooggraeffelijke Excellentie
<p>Huis Bergh is een van de grotere middeleeuwse kastelen van Nederland. Na grondig archiefonderzoek is gebleken dat bij het kasteel waarschijnlijk ook de oudste tuin...
Maria Elisabeth van den Bergh (1610-1633) en Albert van den Bergh (1607-1656)
<p>Op 22 augustus 1610 wordt Maria Elisabeth Clara van den Bergh geboren. Zij is de dochter van Herman van den Bergh (1558-1611), bezitter van de...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
De kasteelgevels
De kasteelgevels hebben in de loop der eeuwen een groot aantal veranderingen ondergaan. Wanneer u aan de oostkant van het kasteel staat kunt u goed...
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
Muntwalwoningen
<p>Deze zeven woningen zijn verrezen in de jaren 1940-1941 en werden destijds 'Noordwalwoningen' genoemd. Bij het grondwerk voor deze woningen werden zwaar muurwerk en diepe...
Over overlijden in Didam
"Het eerste wat ik daarvan herinner dat ik ooit met mijn moeder, toen was d'r achteraf een tante van mijn moeder overleden, en ik wou...
Bordes met uitzicht
<p>Het hoofdgebouw op de hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh heeft een schitterend bordes dat Oswald III graaf van den Bergh (1646-1712) omstreeks 1700 liet bouwen.</p>
Jachttoren
De Jachttoren is na de Tweede Wereldoorlog herbouwd op een fundament overgebleven uit de 15e eeuw. Het is een eenvoudige vierkante waltoren...
De kasteeltuin en de gaarde van Kasteel Huis Bergh
<p>Het terrein tussen het kasteel en het parkbos de Plantage werd vroeger de Vynckenborch (Vinkenborg) genoemd. In 1560 liet Willem IV graaf van den Bergh...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Jonker Ernst Mom
<p>Jonker Ernst Mom is in 1564 landsheer van Avesaeth bij Didam. Hij is een telg uit een rijk geslacht, die als vrijgezel als een playboy...
Oud en Nieuw in 's Heerenberg
"Oud en nieuw, als je klein was dan mocht je opblijven. En ik weet nog wel iedereen dronk bier en ik kreeg ook een beetje...
Boetselaersborg
In 1550 is dit huis door twee bastaard zonen van Willem III graaf van den Bergh (1468-1511), gebouwd op fundamenten uit de...
Het Huis van Van Heek
<p>Het was geen liefde op het eerste gezicht. Integendeel. Toen textielfabrikant Jan van Heek in juni 1912 voor het eerst Huis Bergh bezocht, trof hij...
Willem IV van den Bergh
<p>Willem IV van den Bergh (1537-1586) was heer van het Land van Bergh en heer van Boxmeer. Hij was stadhouder van Gelre en Zutphen van...
Klappersteenkuilen
De kuilen die onder andere even ten noordwesten van Zeddam in het bos te vinden zijn, maakten deel uit van de vroegmiddeleeuwse smeedijzerindustrie die in...
De zichtlaan van het kasteel
<p>De zichtlaan van Kasteel Huis Bergh loopt direct van de wal zuidwestwaarts naar het einde van het parkbos de Plantage. Wanneer u de zichtlaan uitkijkt...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
De poort van het kasteel
<p>De huidige poort naar de hoofdburcht van het kasteel is niet de eerste poort die hiertoe dient. Wanneer u iets naar links kijkt, ziet u...
De oudste kroniek van Gelre
<p>In 2017 kocht Kasteel Huis Bergh een uitzonderlijk handschrift met een imposante verzameling geïllustreerde kronieken, of geschiedverhalen. Elke afzonderlijke kroniek is voorzien van een gekleurde...
Ringsteken (rijden) in Loil
<p>Het ringsteken is een behendigheidsspel waarbij een persoon met een ringsteekpen de ring van het blok af moet steken. Men doet dit tegenwoordig staand op...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
Voormalig Gouden Handen
Het Sint-Bonifatiusklooster, ook bekend als Don Rua en als Gouden Handen, is in 1910 gesticht door Duitse Jezuïeten. De Jezuïeten wilden...
De Gelderse bannerheren
<p>De Gelderse bannerheren nemen een bijzondere plaats in de Gelderse adel in. Vanaf de jaren veertig van de vijftiende eeuw wordt er, onder andere op...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
Galgenberg
<p>De Galgenberg tussen 's-Heerenberg en Zeddam heeft een hoogte van 77 meter boven NAP. Blijkens oude tekeningen en kaarten stond hier vroeger een wipgalg. Het...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
Motte Montferland
<p>Op de top van heuvel Montferland bevindt zich de grootste motte van Nederland: motte Montferland. De Montferrand, zoals de burcht oorspronkelijk heette, heeft een rijke...
De weermuur van het kasteel
<p>Een weermuur is een ter verdediging aangebrachte buitenmuur van een burcht of stad, die is voorzien van een weergang. Al aan het einde van de...
Mechteld ten Ham
Mechteld ten Ham (overleden 25 juli 1605) was een vrouw die in het begin van de 17e eeuw leefde in het stadje...
't Peeske
De naam 'Peeske' is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. Bij het Peeske bevindt zich een bron. Zo'n bron...
Steltlopen in Didam
<p>In vroeger tijden werden stelten gebruikt om ondergelopen land door te waden of om op hoogte te werken. Later groeide het steltlopen uit tot een...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
