Jacob Jan Cremer (1827-1880)

Geëngageerd schrijver

Jacob Jan Cremer (ook wel bekend als J.J. Cremer) werd geboren te Arnhem in een welgesteld gezin. Hij zou, na de Haagse Tekenacademie gevolgd te hebben, uitgroeien tot een van de bestverkopende Nederlandse auteurs uit zijn tijd. Hij schreef met name over sociale kwesties en zaken die hij als onrechtvaardig beschouwde.

Vroege jaren

Zijn debuutroman De lelie van ’s Gravenhage is geen groot succes, maar een aantal jaar later oogst Cremer enorm veel waardering met zijn Betuwsche Novellen en Overbetuwsche novellen. Betuwsche Novellen verschijnt in 1856 en speelt zich af rond Driel. Hier had Cremer in zijn jeugd heel wat zomers doorgebracht. De twee Novellen verschijnen geheel in streektaal.

Engagement

Na het uitbrengen van de Novellen gaat Cremer meer geëngageerde literatuur en romans schrijven. Hij schrijft over diverse misstanden en onrechtvaardigheden in zijn tijd. Anders dan veel tijdgenoten is Cremer dus een contemporaine schrijver. Sociale wetgeving vond Cremer erg belangrijk en hij was dan ook een van de aanjagers van het Kinderwetje van Van Houten. Later schreef hij tevens over het recht van arbeiders om te staken in Hanna de Freule, uitgegeven in 1873.

Kinderwetje

In 1863 verscheen Fabriekskinderen, een bede doch niet om geld. Met deze novelle verkreeg Cremer zijn grootste bekendheid. De novelle handelt over de omstandigheden waarin kinderen in de fabrieken moeten werken. Cremer beschrijft echter niet alleen, hij wijst ook schuldigen aan. De ouders kunnen er niets aan doen: die weten niet beter. Het zijn de gewetenloze fabrieksbazen, de politici en de koning die volgens Cremer schuld hebben. Hij roept ze dan ook op een eind te maken aan kinderarbeid en droeg in 1863 de novelle voor in Den Haag. In de jaren daarna volgden regelmatig petities en andere protestacties tegen kinderarbeid, onder andere op initiatief van Cremer. Uiteindelijk zou het Kinderwetje van Van Houten in 1874 een eind maken aan kinderarbeid, voor kinderen onder de twaalf jaar.

Laatste jaren

De geschriften van J.J. Cremer zijn gebundeld in de uitgave Romantische werken (1881). Cremer zelf heeft het verschijnen hiervan niet meer mogen meemaken. Hij stierf in 1880 aan de gevolgen van een leverziekte.

Verder lezen: