Huis Bemmel in Lingewaard

Middelpunt van een conflict

Huis Bemmel wordt voor het eerst genoemd als het deels verwoest en ingenomen wordt tijdens een conflict tussen de broers Eduard en Reinald III van Gelre. Zij twisten onderling over de opvolging van hun vader Reinald II en worden daarin bijgestaan door de families Van Bronckhorst en Van Heeckeren.

In het leenregister van Gelre komt huis Bemmel voor in 1405 als leen aan Gerard van Doornick. Via verkoop komt huis Bemmel in 1481 in het bezit van Goossen van Bemmel. Van deze familie is niet bekend of ze het huis al vóór 1354 gesticht heeft. Wel blijven ze tot 1590 de bezitters.

Terug in handen van de Van Bemmels

Na bijna vijfenzeventig jaar in handen geweest te zijn van andere adellijke geslachten komt huis Bemmel weer terug bij de familie Van Bemmel. Dat duurt ruim een eeuw tot 1770. De drie schaaktorens op het wapenschild van de familie Van Bemmel zijn terug te vinden in het wapen van de voormalige gemeente Bemmel.

Tussen 1300 en 1750 is huis Bemmel uitgebreid tot een groots kasteel met grachten om de voorburcht en de hoofdburcht. De vierkante toren met een uivormige spits dateert uit de vijftiende eeuw en rust waarschijnlijk op een middeleeuwse voorganger. 

Schaakspel van adellijke families

Na 1770 zijn het zes verschillende adellijke families die kort of lang huis houden in huis Bemmel. In de achttiende eeuw raakt huis Bemmel in verval en verdwijnen langzamerhand de zuidelijke en de oostelijke vleugels. Rond 1900 worden de grachten gedempt en krijgt het geheel een witte pleisterlaag.

Dit schaakspel van ruilen eindigt in 1921 met de familie Ratering Arntz, die het huis definitief in bezit krijgt. In de laatste winter van de Tweede Wereldoorlog loopt huis Bemmel grote schade op die later hersteld is.

Het terrein van de voorburcht wordt later verkaveld en er vindt bebouwing plaats die aansluit op het dorp. Het voormalige koetshuis uit de negentiende eeuw heeft als oorsprong mogelijk een boerderij uit de achttiende eeuw. Het huis zelf is in gebruik als particulier woonhuis. 

Bronnen:

• Jan Vredenburg (eindred.), Kastelen in Gelderland, Uitgeverij Matrijs, Utrecht 2013, p. 276-278.
• Historische Kring Bemmel

Rechten

Ben Boersema, Erfgoed Gelderland, CC-BY