De oudste kroniek van Gelre

Een uniek Kroniekenhandschrift in bezit van de Heren van Bergh

Het wapen van Bergh voorin het vijftiende-eeuwse handschrift

Foto 1/3

Afbeelding van de hertog van Gelre, aan het begin van de kroniek van Gelre

Foto 2/3

Kasteel Huis Bergh

Foto 3/3

In 2017 kocht Kasteel Huis Bergh een uitzonderlijk handschrift met een imposante verzameling geïllustreerde kronieken, of geschiedverhalen. Elke afzonderlijke kroniek is voorzien van een gekleurde tekening. Een ervan laat het wapen zien dat Willem II van den Bergh sinds 1442 voerde. Het lijkt er dus op dat het boek al vroeg na zijn ontstaan, kort vóór 1460, in diens handen was. Misschien was hij zelfs de opdrachtgever. Met de aankoop keert het boek weer terug naar huis, zo zou je kunnen zeggen.

Kroniekenhandschrift

Het Berghse kroniekenhandschrift is bijzonder vanwege zijn omvang, zijn inhoud en de unieke, ingekleurde, pentekeningen. Dit handschrift staat ook centraal in de tentoonstelling ‘Kracht van kronieken, het oudste geschiedenisboek van Gelderland komt thuis’ (21 augustus 2021-14 november 2021 in Kasteel Huis Bergh).

Macht

In het boek wordt geschiedenis gebruikt om een verhaal te vertellen over macht. De kronieken legitimeren bestaande machtsverhoudingen en politieke standpunten. Het boek opent met de geschiedenis van diegenen aan wie de meeste invloed werd toegekend: de pausen. Daarna volgen de kronieken van enkele bisdommen, Keulen, Luik, Münster en Utrecht. Het Berghse handschrift bevat bovendien verschillende territoriale kronieken, namelijk van Gelre, Holland, Brabant, Mark en Kleef.

De Cronijck van Gelre

De Cronijck van Gelre neemt de meest prominente plaats in. Dit is tevens de oudst bekende kroniek van het hertogdom Gelre, en dus bijzonder. Hier wordt een begin gemaakt met de geschiedschrijving van Gelre, voorloper van de huidige provincie Gelderland.

Heer van Bergh

Willem II, bijgenaamd ‘de Rijke’, heer van Bergh, onderhield nauwe contacten met de heren in de buurt, maar ook met de grotere spelers op het politieke toneel, zoals de hertog van Gelre. In 1424 werd Willem raadsheer van de hertog. De Duitse keizer verhief zijn zoon Oswald van den Bergh in 1486 zelfs tot Rijksgraaf.