Willem IV van den Bergh

De negenjarige graaf

Van den Bergh was de oudste zoon van graaf Oswald II van den Bergh en Elisabeth van Dorth. Na het overlijden van zijn vader in 1546 werd hij door erfenis graaf van het Land van den Bergh en de heerlijkheid Boxmeer. Hij was toen negen jaar en zou verder opgroeien in Leuven en aan het hof van Keizer Karel V in Brussel. Hij leerde hier Willem van Oranje kennen. In 1556 trouwde Van den Bergh met de oudste zus van Van Oranje, Maria van Nassau. Haar geslacht kwam openlijk voor hun Lutherse sympathieën uit en na het huwelijk deed daarom een protestantse hofprediker zijn intrede in Huis Bergh. Het echtpaar kreeg zestien kinderen: acht zoons en acht dochters.

Verbond der Edelen

In 1556 werd het Smeekschrift der Edelen aangeboden aan landvoogdes Margaretha van Parma in Brussel. De dag erna reed Van den Bergh met groot gevolg Brussel binnen. Van den Bergh ging een leidende rol spelen in het Verbond der Edelen, de groep ondertekenaars en hun sympathisanten. Hij was aangesteld om in Gelderland te controleren dat de landvoogdes haar beloftes na zou komen.

Ballingschap

In 1567 arriveerde de hertog van Alva in de Nederlanden en Van den Bergh, en diverse andere edelen, vluchtten naar Duitsland. Hij ontving een dagvaarding, maar besloot in ballingschap te gaan in Keulen. Het jaar erna werden al zijn bezittingen verbeurd verklaard. In deze negen jaar ballingschap moest hij familiejuwelen verkopen om in leven te blijven.

Van den Bergh viel diverse keren de Nederlanden binnen, onder andere als leider van een van de legers van schoonbroer Willem van Oranje. Hij wilde met name weer het land van Bergh terugnemen. Hij werd echter telkens weer teruggeslagen door koningsgezinde troepen.

Stadhouder van Gelre en Zutphen

In 1576 waren Van den Bergh’s heerlijke rechten weer hersteld door de Pacificatie van Gent. Zijn bezittingen hadden grote schade opgelopen. Het stadhouderschap van Gelre, dat Van den Bergh ambieerde, werd gegeven aan een jongere broer Van Oranje. Bovendien hadden de Staten zijn bezittingen toegewezen aan zijn broer, deze heeft Van den Bergh vervolgens terugveroverd. Hij begon te twijfelen aan zijn loyaliteit aan Van Oranje. Hij zocht in het geheim contact met Alexander Farnese, hertog van Parma en Spaanse landvoogd van de Nederlanden, en liet hem weten koninklijk stadhouder van Gelre e willen worden. Uiteindelijk werd hij in 1581 toch door de Staten tot stadhouder van Gelre en Zutphen gekozen. Tijdens zijn stadhouderschap woonde hij aan het Hof van Gelre in Arnhem.

Van staats naar koningsgezind

In 1583 lekten de brieven tussen Van den Bergh en Farnese uit. Hij en zijn gezin werden gearresteerd. Hij werd na vier maanden vrijgelaten. Hij moest zich niet meer bemoeien met de strijd tussen de opstandelingen en koningsgezinden en hij was geen stadhouder meer. Hij verbrak zijn belofte meteen en ging samen met zijn zoons de Spanjaarden dienen. Niet lang daarna, in 1586, overleed hij op Slot Ulft.

Verder lezen:

• Huis Bergh: Bewoner Willem IV
• Brabants Erfgoed: Graaf Willem IV van den Bergh
• Biografisch Woordenboek Gelderland
• Berghapedia: Willem IV van den Bergh

Rechten

Darinka Thijs, CC-BY-SA