De beginjaren van Apenheul

Het gele boekje

In een boekje ('het gele boekje') zet Wim zijn ideeën uiteen. Niet een verzameldierentuin met talloze apensoorten maar een kleine selectie, waardoor er meer aandacht per soort kan zijn. Hij denkt hierbij voor de beginfase aan wolapen en gorilla’s. Naast (prominente) voorstanders, levert de nieuwe zienswijze ook tegenstand op van collega dierentuinen. Zij beginnen een lobby tegen de Apenheul. De raadscommissie van Apeldoorn stemt in 1970 uiteindelijk unaniem in met de stichting van een apenpark in Berg & Bos. Wim neemt zijn intrek in een onverwarmde caravan op het terrein en start met de bouw van apenverblijven, een quarantaineverblijf en ziekenboeg.

Geen apenexpert

Er komt een 'commissie van wijze mannen' voor de invulling van het plan - helaas zonder apenexpert (deze is niet gevonden). Deze mannen kunnen het niet eens worden waardoor de gemeente geen eenduidige aanbeveling krijgt. Een van de aspecten is de voorgestelde indiensttreding van een apenexpert. Hier heeft het park echt niet de financiën voor. Daarnaast zijn de meningen verdeeld over de door Wim voorgestelde vangmethode van een hele gorilla familie. Hier is nog geen ervaring mee opgedaan. Het idee wordt afgewezen.

Opening Apenheul

Op 12 juli 1971 opent Apenheul zijn deuren en ontvangt in de eerste week al achtduizend bezoekers. Volgens het concept kunnen de apen op het terrein hun eigen gang gaan. Tegen het eind van de middag trekken de dieren vanzelf weer naar hun binnenverblijven. Meerdaagse uitstapjes zijn echter niet zeldzaam en diverse tuinen in villawijk Berg en Bos hebben regelmatig apen op bezoek. De grootste reizigers zijn de slingerapen die een reis maken naar Hoog Soeren. Om verdere problemen te voorkomen ontwerpt Wim een 'aap-vrij' hek, waardoor zij niet makkelijk meer kunnen ontsnappen. Door het succes van het park, krijgt Wim toestemming om het park te verrijken met gorilla’s. Dit deel wordt in 1976 geopend.

Zware tijden

In maart 1981 breekt een brand uit. Hierbij komen veel apen om waaronder 37 dwergaapjes. Het park weet zich met steun van de bevolking van Apeldoorn en een televisieprogramma van de TROS te herstellen. Eind tachtiger jaren krijgt het park naast internationale ook nationale erkenning en wordt zij toegelaten tot de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen. Het aantal soorten groeit, met onder andere doodshoofdaapjes, berberapen, brulapen en gibbons. Deze laatste twee apensoorten geven overlast bij sommige wijkbewoners vanwege het grote volume van hun communicatie. Daarnaast zijn er door de toenemende populariteit van het park aanhoudende parkeerperikelen. De gemeente doet er uiteindelijk negen jaar over om het bestemmingsplan hierop aan te passen. Hierdoor worden de verdere ontwikkelingen van het park ernstig gestagneerd. Pas in 1995 wordt het probleem aangepakt en mag het park met drie hectare verder uitbreiden. 

50 jaar later

Anno 2021 heeft het park zich steeds verder kunnen ontwikkelen en zijn er ongeveer 35 apensoorten gehuisvest. Het park kent zeer veel foksuccessen, waaronder de geboorte van de vijftigste gorillababy in 2021. Nog belangrijker is het echter dat een groot aantal van deze apen in hun natuurlijke habitat ernstig zijn bedreigd. Het park levert daarmee een belangrijke bijdrage aan het behoud van deze apensoorten.

Bron & verder lezen:

•  C. Mager-Melicharek, Apenliefde: kroniek van een apenpark (2012).

Rechten

Olga Spekman, CC-BY-NC