“Dee krintebreudjes waren op 't leste zo dreuge da'j d’r wal 'n gat met in 't heufd konnen gooien”

Wi-j zaten met zien allen an taofel

“Mien zuster Dora was zes jaor older. Dan had ik twee jongere breurs, Henk en Jan. Mien opa heb ik neet good ekend. Maor ze zekt dat e gek met mien was, want ik was naor um verneumd. Hendrik Willem heten e. Ik lag in de kinderwagen en daor had hee ’n touwken anebondene en dan schoof hee de wagen weg en dan heel e mien weer naor zich too. Mien oma was overbezorgd en ok depressief. Verschrikkelek. Dan ha’j de varkene weggedaone en dan zee ze: ‘Ha'j ze toch nog maor ehollene, dan waren ze volgende kere wat duurder ewest’. En a'j ze neet weg deden dan zei ze: ‘Ha'j ze toch weggedaone, dan waren ze meer weerd ewest’.  

As kindere ginge wi-j naor Bredevoort naor schole. ’s Middags bleve wi-j daor brood aeten en ‘s aovends thuus krege wi-j dan warm aeten. As kind was ik nen slechten aeter. Wi-j zaten met zien allen an taofel. Dat was in dee tied aoveral zo. I-j gingen neet apart wonnen, nee, absoluut neet. Mien oma ston dan achter mien te jeunen: ‘Toe, aet dan toch’s, aet dan toch’s, ik heb ’t toch nog zo extra lekker emaakt’. Dan had ze boerenkool-stamppot emaakt. Ze deed daor melk deur, 't wodden 't leste éne smeuje. Ik kon ’t zowat neet wegkriegen. Nellie de hond zat onder taofel, ik voeren dan heel stiekempjes den hond. Oh jao, ik heb nog den schoolfoto van 1933, daor stao'w met zien beiden op Dora en ikke. Allebeide de klompen an, zommerjurken en dikke kousen. 't Leste jaor at Dora naor schole ging en ik ok most gaon kreeg ze ne fietse. Want ik was zo’n hispelken. 't Leste jaor ginge wi-j dan samen op de fietse.  

Naobors, ni-j-joarsdag en verjoardagen

Wi-j woonden teggen Wissink an, dee grote vierkante boerderi-je achter ‘t bos. Mensink op Wissink was onzen doônboer. Den naosten naober was iemand anders. Zo’ne doônboer most de andere naobers anzeggen at d'r ene in de buurte estorvene was. Mensink had meer grond as wi-j, dee hadden ok pachters, wee onder eur wonnen. Vonhof was d’r en Weideman, Pasman en Götter nuumen ze dat (dat was Lobeek) en dan nog Hunink. Dee pachters wonnen allemaole naor de Corleseweg opan, richting de Twee Bruggen. Noo wont daor ok ne Mensink maor vrogger neet, ton wonen daor Hunink.  

As kinder ginge wi-j op Ni-j-jaorsdag ni-j-jaor winnen. Wi-j namen dan altied ons zwartfluwelen tasjen met, dat maken mien mooder zelf, tasjes met de ringeskes d’r baovenan en zo' n koordjen daordeurhen. Ons brood namme wi-j ok daorin met naor de botterhamschole. Dee heel olde oma Mensink op Wissink zee altied dat wi-j ne rooien zaddook met mosten nemmen, want dan ko'j den bi-j eur op taofel spreiden. Ja, dat dejen ze vrogger, rooie zaddeuke op taofel spreiden, ‘t ni-jaorsspul daorin en dan knöppen ze ‘t van baoven weer dichte. I-j mot ow ok neet veurstellen wa'j vrogger kregen bi-j noo. Handvol apenötjes, walnötten en ‘n paar breudjes. A'j geluk hadden zat d'r ne repe chocola bi-j, dan most i-j wal héél völle geluk hebben. Oh man, wi-j kregen soms krintebreudjes, aoveral kreeg i-j dee, lange dinge an mekare, op 't leste waren dee zo dreuge da'j d’r wal 'n gat met in 't heufd konnen gooien. Wi-j gingen ok neet alle naobers rond. Ik geleuve neet da'w bi-j Hunink kwamen, Pasman en Weideman ok neet. Ik geleuve töt bi-j Vonhof en dan bi-j 't Postkantoor en Vraeman. En Dierkink natuurlek, familie en buurman. Een stuk of zesse, zeuvene, hadde wi-j wal. 

Wi-j wonnen dus op Elsman en heel vlakbi-j ha’j de schole in Miste. Maor wi-j mosten naor de christelijke schole in Bredevoort. Den in Miste was de openbare, dat was de hele “kloe”. Mien mooder zeg: ‘Ik hebbe met den deup belofd dat ik ow christelijk op wol voeden’. Jao, wet i-j wal, met ‘t deupen laest den dominee veur, dan belof i-j da’j de kindere christelek op zölt voeden. Wieters waren d’r gin andere kindere uut Miste dee ok naor Brevoort gingen. Wal katholieken, zoas Visser teggenaover de bakker/mölle. Daorumme kenne ik noo achteraf eigenlek ok maor weinig mensen uut Miste. Zo geet dat dan he? Mien breur Henk en Betsie dee hebt altied wal naor 't Mistese feest egaone ondanks dat eure jongens ok naor Bredevoort gingen. Jao, mien mooder vond dat eigenlek nog helemaol neet zo leuk at ze dat deden, naor dat vri-jzinnige feest ha'k haoste ezegd.   

Verjaordagen wodden evierd. Maor ok met Nieuwjaor zochten de luu mekare op in de buurte. Mien mooder heel altied rekkening met de stand van de maone, ’t mos jao neet pikkedonker waen. Want ze mosten kommen lopens vake en dat waren ton nog neet zukke mooie waege as tegenwoordig. At ze van Vonhof kwammen, die mosten ok helemaols van Wissink deur't bos hen. Toch kan ik mien nog herinneren dat mien vader ‘n carbidlampjen op de fietse had. Ik heb d’r nooit wat van emarkt dat d’r iets was met de buren. Met Mensink konden ze aoverweg. Maor toch maken mien vader wal ne kaere ne opmarking.  

Jacht

Vader ging heel graag op jacht, oh jao, jao. Hee had ok ne jachtakte. En opens 'ne kere - maor dat lag neet an Wissink, dat zal de ovverheid waen ewest – ton mocht e neet meer op jacht. Want ton worden bepaald dat i-j veertig bunder an één stuk mosten hebben anders mocht i-j neet meer op jacht. Oh dat hef um ontzettend krange ezaetene. I-j mosten zovölle land huren van andere boeren; dee 40 bunder kon hee neet bi-j mekare kriegen. Dan was e wal zoo giftig. Dan zaet e wal 'ns: d'r waren d'r wat zoas Mensink, den kon dat zelf wal huren van al dee boeren bi-j mekare. En ok Meenk ging op jacht. Maor hee neet, mien vader, hee kon dat neet meer.  En ton zeg e: ‘Wee nog gin schuppe grond hef, dee kan op jacht’.  

Ziene jachtakte kreeg e allene nog maor veur schadelek wild, doeven, kraaien en zo. Later ginke dan nog wal met postbode Hesselink, den is later vermoord vlakbi-j ‘t Rozenhuus. ‘Bernard’ zei hee tegen mien vader: ‘Zö'w nog efkes… ik heb net nog 'n knientjen zeen lopen’. Den ging zo ontzettend geerne effen met vader op jacht en probeer’n um altied aover te halen as vader zei dat e gin tied hadde. Vader had 't jachtgeweer nog wal veur schadelek wild. Ik was in Zwitserland ton is 't gebeurd. Met Karstmis en Ni-j-jaor bun ik veertien dage thuus ewest, ik was nog maor 'n paar dage terugge, den darden of veerden januari, kreeg ik toch 'ne dodenbreef van Gerhard. Ik heb den dodenbreef nog. De hele post van Zwitserland heb ik hier in de deuze. En ton dachte ik: ‘hoo kan dat toch?’ Later kreeg ik ne breef van mien breur Jan, den hef eschrevvene hoo't precies egaone was. Hesselink had toch ik wet neet hoovölle honderd gulden van de post in ne zak. En den Piek hef’t edaone, den most geld hebben, na, um ne kleinigheid!  

Zwitserland

Jao, ik bun lange thuus eblevvene, mien mooder helpen, tötdat mien breur trouwen. Ton Henk en Betsie trouwden, ton bun ik naor Zwitserland egaone. Naeve Wim van Dierkink was horlogemaker en den warken daor bi-j ne halloziezaak. Mien nichte Liene van Dierkink ging daorhen en ik bun met-egaone. Ton Wim en ik veertig jaor etrouwd waren, ton hebt de kindere ons ne reize van ne waeke aneboden naor Zwitserland en zee gingen met. Mien dochter hef zo’n beuksken emaakt met foto’s van 40 jaor geleden en van ton wi-j daor 15 jaor geleden waren. Ik hadde al ze laeven vake epraot van ‘alten Frits’. Daor trok ik völle met op, de mensen dachten daor wat van, maor den was al in de zeuventig en ik was 28. Umdat hee al zo old was neumden wi-j ‘m alten Frits. Eerst was ik in Emmenthal, hardstikke mooi heuvelachtig. Ik wol graag naor de bergen, ton he'k esolliciteerd naor 'n hotel en daor bun'k ok ekommen in de kökken. Maor dat was mien völs te drok, ton bun'k in de wasseri-je ekommen,  wasse ophangen en wasse strieken. Ze hadden ton al 'n heel grote automatische wasmachine, ne Constructa. Na en toen bun'k daor anderhalf jaor ewest. Hadden ze nog een paar koone dat hotel. En den Frits den had helemaol bovven in de bergen zonne Sennerhutte, wet i-j wal, 'n stuk of vief koone leepen daor. Dee melk wee't e daor had dee ging allemaol zo met de lifte naor onderen hen. En ik ging ok vake met de lift naor bovven. En soms leep ik ok wal naor bovven helemaol de bergen an op. Ach jao, dat was ne hardstikken mooien tied. 

Op de Kip

Joa en toen kwam ik terugge, bun’k nog 'n jaor gezinshulp ewest in Bredevoort. Ik kreeg verkering met Wim, duren maor een jaor want inmiddels was ik ok al 32. Bofoi, ik wist allemaol jo neet dat e beston! Dat ging via via. Tante Leis, de zuster van mien vader met ome Jan dee kennen Wim zien vader, den kwam daor wal'ns op visite. En dan ging ’t aover den ongetrouwde zönne. En tante Leis had dan ezegd: ‘Oh, ik heb nog wal ne nichte’. Ik kreeg een breef, of ik neet een gesprek met um dan wol hebben, of ik neet bi-j den Tappen wol kommen. Na en ton had hee den auto bi-j zich en he'w in den auto epraot en ekletst. Zo is't an de gange ekommen. Ik zeg wal 'ns: ‘Hee hef mien van Sinterklaos ekreggene’. 't Was precies de Sinterklaostied. In december 1958 bu’w etrouwd, ’t jaor daorop krege wi-j onze oldste dochter Willemien. Ton kwammen Gerard, Annelies en Jan Willem. In mei is Wim estorvene naodat wi-j in december 50 jaor etrouwd wazzen. 

Mien schoonvader kwam van Rennerdink in Huppel uut een gezin met negen kindere. Dat erf besteet al sinds 1300. Naeve Henk is den lesten boer daor, denke ik. Mien schoonmoeder heten Te Voortwis van ‘t Scholtenhuus in Meddo. Met hun trouwen kwammen ze op de Kip of ok wal Kipman. Ik denke haoste dat de opa van Wim dat hef ekocht. Dat lig naost Scholtenhuus. Dat huus heten Scholten, later Scholtenhuus. ‘t Was helemaol gin scholte, maor ne hele gewone boerderi-je. Absoluut neet zoas in Miste. Wissink en Meenk-Rosen, dat waren wal scholten met echt van dee scholtenhuuze.   

Wi-j waren wal ne tamelek groten boer, völle bunders, 35 of zo. Gerard en Hetty zit dan now op de Kip en ok hun zönne, mienen kleinzönne met gezin. Daor bunt 1000 geiten en ok beeste. Mien man Wim had maor éne breur Martinus, getrouwd met Rika uut Neede. Dee kregen gin kindere. Mien schoonvader op de Kip hef goed eboerd, hee hef veur mien zwaoger Martinus bi-j ’t trouwen ’t Hoge Meinen in Vraogender ekocht. Dree boerderi-jen heuren daor bi-j: Vlasheuvel, t Hoge-Meinen-Nieuwhuis en Te Bogt. Maor 't Vlasheuvel daor woonden altied ne Tolkamp, dat was veur dochter Annelies. Zee hebt ’t pas gelaen verkocht. Mien jongste zönne Jan- Willem boert op ’t Hoge Meinen, den hef daor vee en ne loopstal. Dat andere huusken, waor Beernink hef ewond, daor wont now Willemien. Zee is verpleegster hier in’t Beatrix zeekenhuus. Zee bunt allemaole prima terechtekommene. En daor bun ik heel bli-j met.” 

Rechten

Ina Brethouwer, CC-BY