Een leven lang liefde voor stenen

Willie Derks vertelt over 35 jaar in de baksteenindustrie

Willie Derks uit Druten (81) was 14 toen hij voor het eerst ging werken. Achter de boeken zitten was niks voor hem, hij wilde de armen uit de mouwen steken. Dus haalde hij een werkkaart op het gemeentehuis waarmee hij bij een baas aan de slag kon. De eerste twee baantjes brachten echter weinig op, vergeleken bij wat zijn oudere broer verdiende bij steenfabriek De Turkswaard. De overstap naar de steenfabriek was dus snel gemaakt. Zo trad hij in de voetsporen van zijn broer en vader. Hij zou hier 35 jaar werken. Elke week nam hij zo’n fl. 50,- mee naar huis. Dit geld kon zijn moeder goed gebruiken. Er waren flink wat kindermonden te voeden. ‘Mijn vader had bepaald dat we van het geld dat we verdienden, 15% als tractement – zakgeld – kregen. De rest ging naar de huishoudpot.’

Maart 1950 stond hij ’s morgens vroeg voor het eerst op de steenfabriek. Hij begon met ‘opsnijden’: het omdraaien van de stenen die buiten in rekken stonden te drogen vóór ze de oven ingingen. ‘Het was allemaal handwerk, elke steen ging door mijn handen. Ik was er razend handig in.’ Het opsnijden was in die tijd seizoenwerk.

Stoker

Willie Derks was ook stoker in de vijfendertig jaar dat hij in de baksteenindustrie werkte. ‘We hadden bij De Turkswaard een vlamoven. In zo’n oven blijven de stenen op hun plek, en beweegt het vuur zich door de oven. Je moet je het zo voorstellen: in de oven is een rondlopende gang, die is onderverdeeld in kamers. Die kamers zijn gevuld met stenen. Het vuur – van zo’n 1100 graden celsius - loopt van kamer naar kamer. Op die manier worden de stenen gebakken. Het hele proces, van gedroogde kleivorm tot afgekoelde steen duurde 14 dagen.’

Deal met de baas

Ver hoefde Willie Derks voor zijn werk niet te lopen in die tijd. Na zijn huwelijk betrok hij met zijn bruid Marietje Rademakers een oud huisje op het fabrieksterrein van De Turkswaard. Maar het huis was zo vochtig dat het water van de muren droop. Toen zijn vrouw hun derde kind verwachtte besloot hij dan ook uit te zien naar een gezondere plek. Hij kocht 300 m2 grond in Druten voor fl. 1.800,-. Dat kwam zijn baas, directeur Burgers, ter ore, die de handige en hardwerkende Derks in de buurt van de fabriek wilde houden. Ze sloten een deal: de directeur zou zorgen dat er binnen drie maanden een nieuw huis in de buurt van de steenfabriek zou staan, Willie mocht er zelf een schets voor maken en het geld dat Derks inmiddels had betaald voor de grond in Druten zou worden terugbetaald. Ze woonden er twaalf jaar, samen met inmiddels zes kinderen en konijnen, eenden, kippen, sierduiven en een moestuin.

Modernisering

In de 35 jaar dat Willie Derks eerst in De Turkswaard en later in steenfabriek de Vogelzangh werkte, ervoer hij wat technologische vooruitgang betekende. Begin zestiger jaren zag hij onder andere hoe het droogproces veranderde. De droogrekken in de open lucht maakten plaats voor grote loodsen, waar de stenen werden gedroogd met behulp van warme lucht die van de oven afkwam en de stenen droog blies. Geen steen kon meer bevriezen en handwerk kwam er niet meer aan te pas. Ook de overgang van steenkolen naar gas maakte hij mee, net als de terugloop in het aantal werknemers.