Boerenbondkruis in Gendt

De kennis zat bij de pastoor en het schoolhoofd en zij zaten dan ook in het bestuur van de op te richten organisatie en moesten de boeren helpen te ontsnappen aan hun armoedige toestanden, die alcoholgebruik in de hand werkten. Een van de eerste dingen die in de wintertijd geregeld werd, is dat men gezamenlijk – het hele dorp deed mee - een schip met kolen aankocht en waardoor men voordelig kolen kon kopen, want het lidmaatschap bedroeg slechts een kleine bijdrage namelijk twee kwartjes. Vanuit deze organisatie werden diverse coöperaties opgericht.

Jongeren Boeren- en Tuindersbond

Vanuit deze ABTB ontstond in de veertiger jaren de JBTB (Jongeren Boeren- en Tuindersbond): voor de jonge boeren. Er werden diverse activiteiten voor hen georganiseerd; zowel de ABTB als de JBTB kende een structuur waarbij behalve een bestuur ook een technisch en een geestelijk adviseur werd aangetrokken. De JBTB organiseerde voor de jonge boeren cursusjes, sportdagen, hersengymnastiek, feestavonden met toneelstukjes etc. met name in de winterperiode. In de periode september-april gingen alle jonge jongens naar school, maar daarna gingen ze thuis op het land helpen, want in de zomer was er veel werk te verzetten. Wanneer de jongens van de lagere school afgingen waren ze twaalf, dertien jaar. Dan moesten ze bij de heer O., onderwijzer aan de land- en tuinbouwschool, de eerste twee jaar nog tweeënhalve dag naar school, het derde jaar één dag en het vierde jaar ook nog één dag. Waren ze zestien jaar, dan gingen ze van school af en vaak thuis werken, want het waren allemaal boerenjongens. De heer O. was een heel sociaal mens; hij voelde met zijn mensen mee en ging in de zomertijd altijd die mensen af om te kijken wat zijn leerlingen thuis deden. En later, toen hij al lang gepensioneerd was, ging hij als er ergens een openbare vergadering was van bijvoorbeeld de Boerenleenbank, daar naar toe omdat hij wist dat hij dan al die boeren weer zou zien.

Boerenbondkruis

Het is de JBTB geweest die, op initiatief van de heer O., voor het landkruis heeft gezorgd. Daarom wordt het in de volksmond ook wel het Boerenbondkruis genoemd. Er werd een comité opgericht waar ook de heer Leenders deel van uitmaakte. De heer O. bestelde een corpus bij een hem bekende kunstenares in Duitsland voor het op te richten landkruis voor de prijs van 600 gulden, een heel bedrag in die tijd. Daar het een gezamenlijk project was moest ook iedereen een financiële bijdrage leveren. De anekdote die hierbij speelt, is dat de douane aan de grens zo duidelijk aan de ogen van de heel eerlijke heer O. kon zien dat hij iets aan te geven had, dat hij invoerrechten moest betalen. Hoewel hij daar nooit voor uitgekomen is, heeft hij het uit eigen portemonnee betaald. Een plaatselijke timmerman maakte een eikenhouten kruis en de schooljongens metselden de sokkel. Op het feest van Christus Koning op 31 oktober 1959 - de heer Leenders was toen net achttien jaar - werd het geplaatst. Het werd geplaatst op een stukje grond dat aan De Eigen Geërfden te Gendt toebehoorde - een soort stichting die heel veel stukjes land beheerde - en dat voor een symbolisch bedrag van 25 gulden overgedragen werd aan de ABTB. Dit stukje grond ligt naast de boerderij van de heer Leenders. Op die zondag ging men in een kerkelijke processie met een trekkertje met een karretje erachter waarop het landkruis met het corpus stond, versierd met bloemen, naar die plek. De heer O. stond erbij te glunderen.

Onderhoud

In aanvang werd het onderhoud van het stukje grond wel door de jongens van de JBTB gedaan, maar na enige tijd werd dat door de gemeente Gendt overgenomen en dat is nog steeds zo. De ABTB, en al eerder de JBTB, werden opgeheven omdat ze niet meer in de nieuwe ontwikkelingen pasten. Het landkruis was toen echter nog in het beheer van de ABTB en na overleg met de pastoor en het kerkbestuur is het landkruis daarom in 1992 officieel overgedragen aan de katholieke kerk in Gendt. Dat kostte 700 gulden aan beschrijvingskosten bij de notaris, terwijl het stukje land dus 25 gulden had gekost destijds! Door de kerk werd af en toe een gebedsdag voor de oogst georganiseerd rond het landkruis.

In 1998 is het landkruis hersteld, daar het enige gebreken vertoonde. De ruilverkavelings- commissie heeft meebetaald aan deze renovatie. Op een zondagmorgen ging de pastoor met zijn misdienaars in een landauer van B. - die rijtuigen en landauers had - de schutterij, de parochianen en alle verenigingen naar het landkruis voor de officiële overdracht. Dat is ook feitelijk de laatst keer geweest dat er iets georganiseerd is. De animo is sterk gedaald mede doordat alle boerderijen in de omgeving door andere mensen gekocht en verbouwd zijn en er nog slechts drie boerenbedrijven over zijn.

De heer Leenders heeft in de periode daarna met zijn zoon, die ook naast het landkruis woont, nog herstelwerkzaamheden verricht.

Rechten

Annemiek van Buël, Erfgoed Gelderland CC-BY-SA