Opgraving in Putten, Rimpeler

Deskundigheid

Rond het plangebied Rimpeler zijn eerder onderzoeken uitgevoerd. In de aangrenzende wijk Bijsteren is een opgraving uitgevoerd, waarbij erven uit de vroege middeleeuwen zijn opgegraven. De regioarcheoloog heeft archeologische waarnemingen gedaan bij de aanleg van de rondweg rond de wijk Rimpeler en Bijsteren.

Oerbanken

Maar ook zonder onder het oppervlak te kijken, kun je al uitspraken doen over waar de archeologische waarden zich moeten bevinden. Oostelijk van de Rimpelerweg liggen de akkers namelijk 1 meter hoger dan de weilanden ten westen van de weg. Dit heeft alles te maken met het reliëf van de Veluwe. Op de flanken van de stuwwal begint het hier nat te worden en zitten er oerbanken in de bodem. Die houden het water vast. Voor het agrarisch gebruik is het soms prettig om die laag kapot te maken. Er is bij de aanleg van de ringweg Henslare aangetoond dat er gediepploegd was om deze oerlaag kapot te maken voor een betere afwatering. Booronderzoek is daarom in het plangebied niet uitgevoerd. Er is gelijk gestart met een sleuvenonderzoek om inzichtelijk te maken waar de archeologische waarden zich bevinden.

Onderzoek

Het sleuvenonderzoek, uitgevoerd door RAAP bv, toonde aan dat het gebied ten oosten van de Rimpelerweg sporen uit de middeleeuwen bevat: karrensporen, paalkuilen, waterputten en greppels en daarnaast ook een aantal bomkraters uit de Tweede Wereldoorlog. Het advies voor het vervolgonderzoek luidde: zeven hectare vlakdekkend op graven. Dit advies is overgenomen door de gemeente Putten. In de hete, droge zomer van 2018 is een grote opgraving gestart die met een korte onderbreking tot in februari 2019 heeft geduurd.

Resultaten

De opgravingsresultaten zijn prachtig. In het onderzoeksgebied kwamen ongeveer twintig erven met huisplattegronden aan het licht. Op elk erf werden de paalkuilen van een boerderij gevonden en ook de bijbehorende waterput. De huisplattegronden laten zich dateren tussen de achtste en vijftiende eeuw. Daarmee hebben we de voorgangers gevonden van de nog aanwezige historische boerderij aan de Rimpelerweg. In een enkel geval werden ook erfafscheidingen gevonden.

Kansen voor toekomstig onderzoek

De opgraving is een schoolvoorbeeld van grootschalig nederzettingsonderzoek. Daar waar je normaal gesproken in een opgraving uit een wirwar aan sporen de diverse fasen van bewoning moet destilleren, lagen de huisplattegronden in Putten allemaal eenzaam binnen de erfgrenzen. Elk spoor kon zo makkelijk worden toegeschreven aan één boerderij. Het aantreffen van hout van de waterputten, (veelal) uitgeholde boomstammen, maakt het misschien mogelijk om elk erf nauwkeurig te dateren. Zodoende kunnen ook de huizen nauwkeuriger gedateerd worden. En dat maakt het weer mogelijk om de diverse Gelderse huistypologieën een goede datering te geven. Dat is voor het middeleeuws nederzettingsonderzoek een enorme kenniswinst.

Dit verhaal is onderdeel van de Gelderse Archeologische Kroniek 2019.

Rechten

Maarten Wispelwey, CC-BY-NC