De watersnood van 1916

13 januari 1916

De Spoorstraat in Nijkerk tijdens de overstroming van 1916.

Foto 1/4

Tot hier staat het water in de Holkerstraat in 1916.

Foto 2/4

De twee doorbraken in de zeedijk bij Nekkeveld in 1916.

Foto 3/4

De locaties van de twee dijkdoorbraken van 1916 zijn met een markering in het fietspad aangegeven.

Foto 4/4

In de nacht van 13 op 14 januari 1916 woedt er een hevige noordwesterstorm. Het water van de Zuiderzee slaat over de zeedijk en de dijk breekt op twee plekken bij Nekkeveld door.

Sjoerd Boorsma, hoofdonderwijzer en bewoner van school Holk aan de Bunschoterweg in polder Arkemheen, beschrijft diezelfde maand nog zijn ervaringen. ‘s Nachts wordt de familie wakker van het geluid van klotsend water in huis. Zoveel mogelijk spullen worden naar zolder gesleept, die gelukkig droog blijft. Pas na twee nachten komt er redding voor de polderbewoners. Door militairen met pontons worden mensen uit hun huizen gehaald. Pas dan wordt het de familie Boorsma duidelijk dat ook de stad onder water staat. Alleen de Langestraat en gedeelten van de aansluitende straten zijn droog gebleven.

Door de overstroming komt veel vee om. Zwaar getroffen bewoners uit het poldergebied vinden tijdelijk onderdak in de stad, bij mensen thuis of in bedrijfspanden. Op 24 januari krijgt Nijkerk bezoek van Koningin Wilhelmina, die haar medeleven uit.

De twee dijkdoorbraken worden aanvankelijk met een nooddijk van zand dichtgemaakt, maar deze nooddijken spoelen er bij een tweede -kleinere- stormvloed op 17 februari weer uit. Polder Arkemheen en Bunschoten en omgeving staan opnieuw onder water. Daarna worden de doorbraken met een houten constructie (een kistdam) gedicht. Na de afsluiting van de Zuiderzee in 1932 is de dreiging van overstromingen voor Nijkerk sterk verminderd.

Leestips:

T.C.M. Slijkerman, Stormvloed Nijkerk 1916. De foto’s (Museum Nijkerk 2021). (Deze uitgave is te koop bij Museum Nijkerk.)
S. Boorsma sr., De watersnood te Nijkerk o/d Veluwe in januari 1916 (Nijkerk: D.J. de Boer, J. Pothoven en H. Verhoog: 1916).
(Dit boekje is in te zien in Museum Nijkerk en digitaal via Delpher: klik hier.)
B. Wouda, Watervluchtelingen: verzorgd en verguisd (Bunschoten: Uitgave in eigen beheer, 2016).
M. van der Staal, Januari-vloed 1916. Uitgegeven ten voordeele van het watersnood-comité (Rotterdam: Drukkerij Libertas, 1916).
(Digitaal te raadplegen via Delpher: klik hier.)
J.C. Ramaer en H. Wortman, Verslag over den stormvloed van 13/14 januari 1916.
Rapport van Rijkswaterstaat (’s-Gravenhage: Gebrs. J. en H. van Langenhuysen, 1916). (Digitaal te raadplegen via Delpher: klik hier.)