De hongerwinter

oktober 1944 - mei 1945

Personeel van het noodziekenhuis in de openbare school aan de Gasthuisstraat.

Tijdens de laatste acht maanden van de oorlog, van oktober 1944 tot mei 1945, wordt het in Nijkerk erg druk. Begin oktober komen er zo’n 6.000 mensen uit Arnhem en omgeving naar Nijkerk. Vanwege de Slag om Arnhem moeten deze mensen van de Duitsers hun huizen verlaten. Nijkerk is één van de plaatsen waar deze evacués worden gehuisvest (vooral op boerderijen). Veel evacués kunnen pas na de zomer van 1945 naar hun eigen huis terugkeren.

Tegelijkertijd begint langzaam de stroom mensen uit het westen van het land op gang te komen, op zoek naar voedsel. Tijdens de hongerwinter komen op de drukste dagen ongeveer 20.000 mensen door de stad, omdat Nijkerk aan de hoofdroute van west naar oost ligt. De mensen (ook wel doortrekkers of passanten genoemd) krijgen een plek om te eten (in De Bonte Koe op het Plein), te overnachten (in Volksheil aan de Gasthuisstraat) en om hun bagage bewaakt onder te brengen (in de schuur van ‘t Kalkhok aan het Singel). Ook bij mensen thuis krijgen de passanten eten en een plek om te slapen.

Leestips:

H.M.J. Schreuder, Toch huisarts! De omweg naar Elspeet. Levensgeschiedenis van een jonge dokter (Wezep: Uitgeverij Bredewold, 1995; tweede, gewijzigde druk Barneveld: BDU Uitgevers, 2007).
Dicky van Hall, Herinneringen 1944-1945. Van luchtlanding tot bevrijding (Noordwijk: Scheer boekverzorging, 2009).
Anton van Renssen, ‘De hongerwinter van 1944-1945’, in: Nijkerkse Prentenatlas. Ter gelegenheid van 600 jaar stadsrechten 1413-2013 (Barneveld: BDU Boeken, 2013) 160-161.