Zutphen, de verloren stad

Deze route voert je langs bijzondere plekken van Zutphen, en geeft je letterlijk een kijkje in het verleden. Ervaar hoe bijzonder het is om op de plek zelf te ontdekken welk verhaal bij die plek hoort, hoe het eruit zag.

Lees intro

31 verhalen
Bekijk volledige kaart

Zie hoe het bombardement van 14 oktober 1944 dit gedeelte van de stad voorgoed heeft veranderd, en ontdek de verhalen van de Verloren Stad.

Zutphen staat bekend als een van de best bewaarde historische steden van ons land. Toch heeft Zutphen een deel van haar historische bebouwing verloren. Het grote, oude station met het elegante Stationsplein, de royale Pont Neuf die leidde naar de bruisende Barlheze en de lommerrijke Rozengracht. 

Dit is geen uitgezette route, maar een bundeling van verhalen die zeer geschikt zijn op locatie te beleven met de website op je smartphone!

De IJsselkade gezien vanaf de hoek met de Marspoortstraat in noordelijke richting, 1919 © Fa. Nauta, collectie Musea Zutphen
IJsselkade
<p>Nadat in 1855 de IJsselzijde van de vesting Zutphen was vrijgegeven, werden meteen het Marspoortbolwerk en de muren gesloopt. De nieuwe IJsselkade werd aangelegd en...
Het statige pand van de firma Dullaert op de rechterhoek van Nieuwstad en Gasthuisstraat
Nieuwstad 13 en 15
<p>Niet alle afbraak van panden in Zutphen had te maken met vernieling door het bombardement. De stad is ook veranderd tijdens de bevrijding. Sommige gebouwen...
Een adellijk gezelschap trekt over de schipbrug naar Zutphen, ingekleurde gravure door of naar Petrus Kaerius begin 17e eeuw
Zicht op de IJsselbrug
<p>Doel van het bombardement op 14 oktober 1944 was de IJsselbrug. De geallieerden wilden voorkomen dat de Duitsers de brug voor transporten zouden gebruiken. De...
De plek van Manus op het Stationsplein
Manus
<p>Op deze plek, middenop het voormalige Stationsplein, stond het beeld van Manus dat lange tijd het gezicht van Zutphen bepaalde. Nou ja, gezicht … Het...
De verwoestingen in De Apenstert na het bombardement
De Apenstert
<p>Tussen Kreijnckstraat 7 en Rozengracht 17 liep vroeger de Apenstert, genoemd naar een twaalfde-eeuwse toren die er ooit stond. De Apenstert was qua bewoning een...
Rozengracht en Overwelving ca. 1910
Het Broederenklooster
<p>In 1888 vond stadsarchitect Etteger het voormalige Broederenklooster, waarin sinds 1591 de Latijnsche School was gevestigd, "rijp voor de sloop". Het werd echter opgeknapt en...
Onthulling van het gevallenenmonument op 10 april 1950
Gevallenenmonument Rozengracht
<p>Op Paasmaandag 10 april 1950, precies vijf jaar na de bevrijding van Zutphen, werd onder massale belangstelling het monument voor gevallenen onthuld. Twee dagen eerder...
De markt op het Broederenkerkplein in 1886
De familie Eggink aan het Broederenkerkplein
<p>De familie Eggink woonde met elf kinderen op een mooie plek in het centrum van Zutphen. Aan het Broederenkerkplein, ter hoogte van het pand met...
Rokende puinhopen van Barlheze en Apenstert, overdekt met hooi van boerderij De Jonge op de hoek Rozengracht/Barlheze. Door de explosies kwam het hooi overal terecht.
Chaos na het bombardement
<p>Een jonge ooggetuige uit De Hoven, de wijk van Zutphen aan de overkant van de IJssel, vertelde hoe hij tijdens het steppen vliegtuigen zag aankomen...
De IJsselkade voor de hoek met de Brugstraat, ca. 1885. In het hoekhuis aan de linkerzijde woonde later de familie Barto.
Het huis van de familie Barto
<p>De Brugstraat en de IJsselkade liggen in het centrum van het getroffen gebied. Op de hoek van de Brugstraat en de IJsselkade woonde de familie...
Bewoners van de Barlheze voor slagerij Dormits, met het hek van de vismarkt uiterst rechts ca. 1905.
Slagerij Jacob Dormits
<p>Vanaf circa 1900 was aan het begin van de Barlheze de "Vleeschhouwerij" van Jacob Dormits gevestigd. Deze slagerij, toenmalig huisnummer 99 (nu tegenover Barlheze 50),...
Het groene Stationsplein in 1912
Stationsplein-omgeving
<p>Het is moeilijk voor te stellen hoe deze plek er vóór de oorlog heeft uitgezien; de situatie is totaal gewijzigd. Hier lag het oude Stationsplein,...
Vooraanzicht van de Citybar, rechts naast de poort ca. 1895
De City Bar
<p>Voor de oorlog telde Zutphen veel meer kroegen dan nu. Op elke straathoek kon je een biertje of jonge klare drinken. Café Demming bood regelmatig...
Vanaf de Kolenstraat werd de oostzijde van de Waterstraat vol getroffen.
De Waterstraat
<p>Voor de oorlog was de Waterstraat een gemêleerde straat met bedrijven, winkels, woonhuizen, een enkel café en twee scholen: de Zutphense HBS en de openbare...
Het unieke 'Standaardstation tweede klasse' van Zutphen
Het Station
<p>Wie vroeger met de trein over de IJsselburg Zutphen binnenkwam en uitstapte op het oude station, kreeg een gevoel van grandeur. Vanuit het hoog gelegen...
Afbraak en opbouw aan de Molengracht, eind jaren 1950.
De wederopbouw
<p>Op sommige plaatsen in het 'Verloren Zutphen' is geen enkele zichtbare relatie met de situatie van vóór het bombardement. Een voorbeeld hiervan is het verdwenen...
De Groenmarkt rond 1900
Hotel De Hollandsche Tuin
<p>De naam "De Hollandschen Tuyn", voor een aantal panden in het brede gedeelte van de Groenmarkt, stamt al uit 1660. Toen was er een brouwerij...
Kreijnckstraat 3 in de jaren 1950.
Schuilkelders
<p>Op 26 juni 1900 werd op het oude Stationsplein 11, nu ongeveer hoek Molengracht-Berkelkade, een van de bekendste Zutphenezen geboren: Jo Spier, zoon van de...
De Waterstraat met rechts de HBS, gezien vanaf de Groenmarkt, rond 1900
De familie Nijhof in de Waterstraat
<p>Herman Nijhof woonde met zijn ouders op de rechterhoek van de Waterstraat en de Bakkerstraat, boven de meubelmakerij van zijn vader. Op 14 oktober 1944...
Hulpverleners bij Barlheze 57;
Trieste geschiedenis van Barlheze 57a
<p>Het huis Barlheze 57a, waarvan het huisnummer is verdwenen, kent een trieste geschiedenis. Hier woonde het jonge echtpaar Gerrit en Hendrika Doornberg-Kiezebrink. Zij waren kort...
Het geboortehuis van Jo Spier lag in het statige rijtje aan de westzijde van het Stationsplein.
Het geboortehuis van tekenaar-illustrator Jo Spier
<p>Op 26 juni 1900 werd op het oude Stationsplein 11, nu ongeveer hoek Molengracht-Berkelkade, een van de bekendste Zutphenezen geboren: Jo Spier, zoon van de...
De Pont Neuf met doorkijkje naar de Rozengracht, begin 20e eeuw
De 'Pont Neuf'
<p>Vroeger lag er op deze plek alleen een houten voetgangersbruggetje dat in de volksmond de Pont Neuf werd genoemd. In 1890 werd het vervangen door...
Links de etalage van Bakkerij Levison aan de Rozengracht met op de stoep Anneke Seevinck en Jan Dekker © Stedelijk Museum Zutphen
De Bakkerij van Levison
<p>In 1940 telde Zutphen zo'n 400 tot 500 Joodse inwoners, onder wie een aantal winkeliers die vooral in de Barlheze gevestigd waren. Zij waren op...
Hoek IJsselkade-Marspoortstraat, met aan de rechterzijde het Scheepvaarthuis, rond 1910.
Het Scheepvaarthuis
<p>De hulpverlener die tijdens het bombardement het huis van de familie Barto nét op tijd verliet, bereikte al rennend de kelder van het Scheepvaarthuis op...
De ravage na het bombardement
Garage Hardonk
<p>Autoverkoper Hardonk uit Deventer opende rond 1930 een garagefiliaal in het grote hoekhuis aan de Stationsweg, tóen de verbindingsweg tussen het Stationsplein en de IJsselbrug....
Ereboog bij Café Stationzicht ter gelegenheid van de verjaardag van Koning Willem III in 1887 ©
Café Stationzicht
<p>Links op de hoek van de Rozengracht en Barlheze, destijds Barlheze nr. 68, was vanaf het begin van de twintigste eeuw een café gevestigd. Niet...
De Rozengracht met Broederenklooster rond 1920
Rozengracht-Overwelving
<p>De directe omgeving van het Broederenklooster werd door het bombardement zwaar getroffen. Wonder boven wonder overleefden juist het klooster, destijds in gebruik als Rijkslandbouwwinterschool en...
Het (donkere) pand van het Christelijk Lyceum, jaren 1930 © Musea Zutphen
Het Christelijk Lyceum
<p>De abrupte overgang van flats naar herenhuizen laat zien dat er in deze gevelrij iets is veranderd. Hier stond het Christelijk Lyceum, vanaf 1919 gevestigd...
De Vleeschhal van Joseph en Herman Dormits in de jaren 1920-1930.
Lege plekken
<p>Niet in de hele 'Verloren Stad Zutphen' zijn verdwenen panden vervangen door nieuwbouw of een nieuwe straataanleg. Op een paar plaatsen is nog duidelijk een...
Verwoestingen na het bombardement van 14 oktober 1944
De Verloren Stad
<p>Het deel van de stad rondom de voormalige locatie van Stedelijk Museum Zutphen aan de Rozengracht is drastisch veranderd door het bombardement dat Zutphen trof...
Aan de rechterzijde vooraan staan de panden Barlheze 12 en 14
Barlheze 12 en 14
<p>Op Barlheze 12 woonde mijnheer Van Bemmel. Als plaatsvervangend commandant van de Luchtbeschermingsdienst was hij op 14 oktober 1944 met een van zijn collega's, de...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl