Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMUSEUM TWEESTROMENLAND – ontdek het leven tussen Maas en Waal!
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Bomen knotten voor gebruik van het hout
Boeren hadden in het verleden hout nodig voor allerlei gebruik. Al voor het begin van onze jaartelling werden knotbomen veel gebruikt. Knotbomen ontstaan doordat op...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
Sint Judocuskerk Hernen, een baken in het landschap
De kerk heeft als patroonheilige Sint Judocus. Deze is door de Cisterciënzers van Leur, waar Hernen een tijdlang onder viel, meegebracht...
In februari 1945 verloor Deest haar hart
<p>Na lange tijd in Afferden gekerkt te hebben, werd Deest halverwege de negentiende eeuw een zelfstandig kerkdorp wat met de bouw van een kerk en...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Duiventil van Leur, een stille getuige...
<p>Een duiventil heeft alles te maken met het recht op de 'duyveslagh'. Het recht is genoemd naar de sluiting (duivenslag) die binnen de til voor...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Tabak, het vergeten goud
<p>Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Geschiedenis van heerlijkheid Druten, Huis te Druten
<p>Het Huis te Druten heeft alles te maken met de lange geschiedenis van de Heerlijkheid Druten. Deze valt in drie fasen uiteen, waarin families elkaar...
Sint Paschaliskerk, een kerk die er moest komen
Het is nog altijd pijnlijk te zien hoe lang de rooms-katholieke Woezikse gemeenschap letterlijk heeft moet vechten voor de status van...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Molen De Drie Waaien
<p>Windkorenmolen De Drie Waaien in Afferden is een ronde stellingmolen. De molen was in 1869 de opvolger van een omgewaaide standerdmolen op dezelfde plek.</p>
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
De eerste heren van Hernen bij de Elst
<p>Bisschoppen waren steunpilaren voor de Duitse keizers. Zij kregen wereldlijke macht. Zo werd, om greep te houden op het belangrijke Rivierengebied, de aartsbisschop van Keulen...
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
Kerkenbuurt, het oudste deel van Horssen
<p>De zogenoemde Kerkenbuurt is het oudste gedeelte van Horssen. Op de donk (heuvel of terp) ontstond het dorp. Bewijzen voor de bewoning gaan ver terug....
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
De Blauwe Steen van Batenburg
<p>Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen bekend. Onder meer in...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
<p>Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere plekken in het Nederrijn-Maasgebied...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Neogotische kerk van Franssen
<p>Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
Personnenbos
Het waterrijke gebied in de kommen/broeklanden was lange tijd aantrekkelijk voor de aanleg van vochtige akkers met wilgen (grienden), zoals in het Ewijksche Broek, en...
Oude toren Puiflijk
<p>Deze oude toren is het enige restant van de middeleeuwse kerk in Puiflijk. Zij behoorde tot de oudste kerken van Maas en Waal.</p>
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
<p>De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Kerken in Niftrik
<p>De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
<p>Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Bomen knotten voor gebruik van het hout
Boeren hadden in het verleden hout nodig voor allerlei gebruik. Al voor het begin van onze jaartelling werden knotbomen veel gebruikt. Knotbomen ontstaan doordat op...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
Sint Judocuskerk Hernen, een baken in het landschap
De kerk heeft als patroonheilige Sint Judocus. Deze is door de Cisterciënzers van Leur, waar Hernen een tijdlang onder viel, meegebracht...
In februari 1945 verloor Deest haar hart
<p>Na lange tijd in Afferden gekerkt te hebben, werd Deest halverwege de negentiende eeuw een zelfstandig kerkdorp wat met de bouw van een kerk en...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Duiventil van Leur, een stille getuige...
<p>Een duiventil heeft alles te maken met het recht op de 'duyveslagh'. Het recht is genoemd naar de sluiting (duivenslag) die binnen de til voor...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Tabak, het vergeten goud
<p>Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Geschiedenis van heerlijkheid Druten, Huis te Druten
<p>Het Huis te Druten heeft alles te maken met de lange geschiedenis van de Heerlijkheid Druten. Deze valt in drie fasen uiteen, waarin families elkaar...
Sint Paschaliskerk, een kerk die er moest komen
Het is nog altijd pijnlijk te zien hoe lang de rooms-katholieke Woezikse gemeenschap letterlijk heeft moet vechten voor de status van...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Molen De Drie Waaien
<p>Windkorenmolen De Drie Waaien in Afferden is een ronde stellingmolen. De molen was in 1869 de opvolger van een omgewaaide standerdmolen op dezelfde plek.</p>
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
De eerste heren van Hernen bij de Elst
<p>Bisschoppen waren steunpilaren voor de Duitse keizers. Zij kregen wereldlijke macht. Zo werd, om greep te houden op het belangrijke Rivierengebied, de aartsbisschop van Keulen...
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
Kerkenbuurt, het oudste deel van Horssen
<p>De zogenoemde Kerkenbuurt is het oudste gedeelte van Horssen. Op de donk (heuvel of terp) ontstond het dorp. Bewijzen voor de bewoning gaan ver terug....
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
De Blauwe Steen van Batenburg
<p>Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen bekend. Onder meer in...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
<p>Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere plekken in het Nederrijn-Maasgebied...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Neogotische kerk van Franssen
<p>Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
Personnenbos
Het waterrijke gebied in de kommen/broeklanden was lange tijd aantrekkelijk voor de aanleg van vochtige akkers met wilgen (grienden), zoals in het Ewijksche Broek, en...
Oude toren Puiflijk
<p>Deze oude toren is het enige restant van de middeleeuwse kerk in Puiflijk. Zij behoorde tot de oudste kerken van Maas en Waal.</p>
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
<p>De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Kerken in Niftrik
<p>De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
<p>Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
