Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMUSEUM TWEESTROMENLAND – ontdek het leven tussen Maas en Waal!
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
De Kleine Elst, bittere noodzaak
<p>Wijchen ontstond op stuifduinen, die ontstaan zijn in de laatste IJstijd, tienduizend jaar geleden. Omdat de ondergrond van Wijchen bestaat uit een keiharde leemlaag stroomt...
De watersnoodramp van 1926
<p>In 1926 werd het Rijk van Nijmegen en het Land van Maas en Waal getroffen door een verschrikkelijke watersnoodramp. Het is een van de vele...
De Blauwe Steen van Batenburg
<p>Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen bekend. Onder meer in...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Oude Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond het jaar 1300) moesten weteringen worden gegraven waardoor het land kon...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
De Jodenhoek
<p>Oudere Drutenaren kennen de Nieuwstraat nog als de 'Jodenhoek'. Aan die straat, in de negentiende eeuw Brouwersstraat geheten, stond een gebouw dat vanaf 1860 tot...
De Scharenburg, een strijdige dijk
<p>Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de belangen zijn net...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Graafseweg, een weg met geschiedenis
<p>Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Huijs te Leeuwen en de papenkelder
Aan de Waalbandijk 7 te Boven-Leeuwen staan de overblijfselen van het adellijk Huijs te Leeuwen. Het bestaat uit het zeventiende-eeuwse poortgebouw...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Bomen knotten voor gebruik van het hout
Boeren hadden in het verleden hout nodig voor allerlei gebruik. Al voor het begin van onze jaartelling werden knotbomen veel gebruikt. Knotbomen ontstaan doordat op...
Dijken en dijkverlegging bepalen het rivierengebied
De meest ingrijpende invloed van de mens op de opbouw van het rivierengebied is de bedijking geweest. De eerste dijken of kades lagen echter niet...
Herenboerderij Het Hoogh Huys
<p>De herenboerderij Hoogh Huys ligt aan de Leegstraat te Winssen, een oude noord-zuid-as die leidde van de dorpskern naar de zuidelijk gelegen veeweiden. De Leegstraat...
Huize Pollenstein
Huize Pollenstein is het tot een hoeve verbouwd bijgebouw van het Huis te Dreumel, in zijn huidige verschijningsvorm daterend uit 1857,...
Niet passeren op vrijdag de dertiende...
<p>Wanneer de naam De Olden Tempel is ontstaan is niet zeker. Op de plek van het huidige huis hebben in de loop van de eeuwen...
De Romeinse boot van Druten
<p>Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Balgoy, speelbal van grote en kleine machthebbers 950 - 1350
<p>De Pagus of Villa Balgoye was in de late middeleeuwen onderdeel van de strijd om de macht in het Nederrijn-Maasgebied. Balgoy is samengesteld uit balg,...
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Van poldermolen tot Beatrixmolen
<p>Op een belt aan de Molenstraat staat de Beatrixmolen, een windkorenmolen. De molen bestaat uit een met riet gedekte achtkant op een dito bakstenen voet,...
Smits-orgel maakt Johannes de Doper-kerk een monument
<p>Als je de Kerkstraat van Puiflijk binnenrijdt, zie je een driebeukige hallekerk met opvallende toren. In 1868 begon architect C. Weber met de bouw van...
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Kwelbos
Het bos ten zuiden van de dijk ten oosten van Winssen heet Biezenwaard. Deze naam staat voor waterminnende planten (biezen) in een laaggelegen land (waard)....
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
<p>Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere plekken in het Nederrijn-Maasgebied...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
Neogotische kerk van Franssen
<p>Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
't Hof van Maasbommel
<p>Aan de noordzijde van de Raadhuisdijk, even ten westen van de Hervormde kerk, stond tot in het begin van de achttiende eeuw het Hof, ook...
Kerkenbuurt, het oudste deel van Horssen
<p>De zogenoemde Kerkenbuurt is het oudste gedeelte van Horssen. Op de donk (heuvel of terp) ontstond het dorp. Bewijzen voor de bewoning gaan ver terug....
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
<p>De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Terp Hogewaldstraat
In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in laaggelegen gebieden op terpen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging in het landschap...
Het Steenen Kruis van Afferden
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis.</p>
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Kerken in Niftrik
<p>De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
De Kleine Elst, bittere noodzaak
<p>Wijchen ontstond op stuifduinen, die ontstaan zijn in de laatste IJstijd, tienduizend jaar geleden. Omdat de ondergrond van Wijchen bestaat uit een keiharde leemlaag stroomt...
De watersnoodramp van 1926
<p>In 1926 werd het Rijk van Nijmegen en het Land van Maas en Waal getroffen door een verschrikkelijke watersnoodramp. Het is een van de vele...
De Blauwe Steen van Batenburg
<p>Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen bekend. Onder meer in...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Oude Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond het jaar 1300) moesten weteringen worden gegraven waardoor het land kon...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
De Jodenhoek
<p>Oudere Drutenaren kennen de Nieuwstraat nog als de 'Jodenhoek'. Aan die straat, in de negentiende eeuw Brouwersstraat geheten, stond een gebouw dat vanaf 1860 tot...
De Scharenburg, een strijdige dijk
<p>Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de belangen zijn net...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Graafseweg, een weg met geschiedenis
<p>Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Huijs te Leeuwen en de papenkelder
Aan de Waalbandijk 7 te Boven-Leeuwen staan de overblijfselen van het adellijk Huijs te Leeuwen. Het bestaat uit het zeventiende-eeuwse poortgebouw...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Bomen knotten voor gebruik van het hout
Boeren hadden in het verleden hout nodig voor allerlei gebruik. Al voor het begin van onze jaartelling werden knotbomen veel gebruikt. Knotbomen ontstaan doordat op...
Dijken en dijkverlegging bepalen het rivierengebied
De meest ingrijpende invloed van de mens op de opbouw van het rivierengebied is de bedijking geweest. De eerste dijken of kades lagen echter niet...
Herenboerderij Het Hoogh Huys
<p>De herenboerderij Hoogh Huys ligt aan de Leegstraat te Winssen, een oude noord-zuid-as die leidde van de dorpskern naar de zuidelijk gelegen veeweiden. De Leegstraat...
Huize Pollenstein
Huize Pollenstein is het tot een hoeve verbouwd bijgebouw van het Huis te Dreumel, in zijn huidige verschijningsvorm daterend uit 1857,...
Niet passeren op vrijdag de dertiende...
<p>Wanneer de naam De Olden Tempel is ontstaan is niet zeker. Op de plek van het huidige huis hebben in de loop van de eeuwen...
De Romeinse boot van Druten
<p>Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Balgoy, speelbal van grote en kleine machthebbers 950 - 1350
<p>De Pagus of Villa Balgoye was in de late middeleeuwen onderdeel van de strijd om de macht in het Nederrijn-Maasgebied. Balgoy is samengesteld uit balg,...
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Van poldermolen tot Beatrixmolen
<p>Op een belt aan de Molenstraat staat de Beatrixmolen, een windkorenmolen. De molen bestaat uit een met riet gedekte achtkant op een dito bakstenen voet,...
Smits-orgel maakt Johannes de Doper-kerk een monument
<p>Als je de Kerkstraat van Puiflijk binnenrijdt, zie je een driebeukige hallekerk met opvallende toren. In 1868 begon architect C. Weber met de bouw van...
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
Herberg De Clef, de stoomtram stopte er
Herberg-boerderij De Clef uit de zeventiende eeuw ligt nu verscholen in het groen. Omdat de boerderij wat hoger ligt op de ...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Kwelbos
Het bos ten zuiden van de dijk ten oosten van Winssen heet Biezenwaard. Deze naam staat voor waterminnende planten (biezen) in een laaggelegen land (waard)....
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
<p>Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere plekken in het Nederrijn-Maasgebied...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
Neogotische kerk van Franssen
<p>Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
't Hof van Maasbommel
<p>Aan de noordzijde van de Raadhuisdijk, even ten westen van de Hervormde kerk, stond tot in het begin van de achttiende eeuw het Hof, ook...
Kerkenbuurt, het oudste deel van Horssen
<p>De zogenoemde Kerkenbuurt is het oudste gedeelte van Horssen. Op de donk (heuvel of terp) ontstond het dorp. Bewijzen voor de bewoning gaan ver terug....
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
<p>De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Terp Hogewaldstraat
In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in laaggelegen gebieden op terpen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging in het landschap...
Het Steenen Kruis van Afferden
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis.</p>
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Kerken in Niftrik
<p>De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
