Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Kasteel Batenburg
Ruïne aan de rand van BatenburgDe ruïne van kasteel Batenburg staat aan de rand van het stadje...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Dubbele schutsluis in het Maas-Waalkanaal
Het sluiscomplex in Weurt is een goed voorbeeld van een schutsluis. Dit is het type sluizen waarbij schepen van het ene naar het andere waterpeil...
De Ewaldenkerk in Druten
De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Crevasse, waterplas na een doorbraak
Voordat de eerste kades en dijken werden aangelegd, bestonden de 'beschermde gronden' alleen uit de hoger gelegen oeverwallen. Deze hielden enigszins het hoge water tegen....
Graafseweg, een weg met geschiedenis
Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Geriefhoutbosje
Geriefhoutbosjes en andere beplantingsvormen met hakhout dienden om hout te leveren voor de verkoop of voor dagelijks gebruik rondom en in de boerderij. De bosjes...
Balgoy, speelbal van grote en kleine machthebbers 950 - 1350
De Pagus of Villa Balgoye was in de late middeleeuwen onderdeel van de strijd om de macht in het Nederrijn-Maasgebied. Balgoy is samengesteld uit balg,...
Maasheggen, symbool landschappelijke identiteit
De Meidoornheg die te zien is vanaf de Hoeveweg naar de dijk, is een van de laatste oude heggen van het oude Maasheggenlandschap in Balgoy....
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
De Blauwe Steen van Batenburg
Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Steenfabriek Vogelensangh
Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
Kerkenbuurt, het oudste deel van Horssen
De zogenoemde Kerkenbuurt is het oudste gedeelte van Horssen. Op de donk (heuvel of terp) ontstond het dorp. Bewijzen voor de bewoning gaan ver terug....
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
Kerken in Niftrik
De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Waar eens bier gebrouwen werd...
Brouwers Hofstad is de naam van een boerderij aan de Leegstraat te Winssen. Aan het sieranker tussen de ramen van de opkamer kunnen we zien...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Tramremise
Dit monument is de voormalige tramremise. Tijdens de Open Monumentendag 2008 had het lokale Comité Open Monumentendag de rails terug laten schilderen op de...
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Zandwinplas
Voor de aanleg van de snelwegen A326 en A73 en vooral ter hoogte van nieuwe knooppunten was veel zand nodig. Zo ligt de A326 tussen...
Tabak, het vergeten goud
Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Voormalig vrouwenconvent Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer
Bij de vijfsprong die de plaatsen Molenhoek/Horssen-Bergharen-Afferden met elkaar verbindt, ligt de Mariaberg, ook Kloosterberg of de Holtmeer genoemd. Op deze plek stichtte Dirk van...
Romeinse villa Keizershoeve
Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park ligt op de...
Sint Judocuskerk Hernen, een baken in het landschap
De kerk heeft als patroonheilige Sint Judocus. Deze is door de Cisterciënzers van Leur, waar Hernen een tijdlang onder viel, meegebracht...
Wijchen, vicus bij Noviomagus - Nijmegen
Het feit dat Wijchen zich kon ontwikkelen tot een van de kleine bestuurlijke kernen (vicus) om Nijmegen heeft alles te maken met het feit dat...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
De Romeinse boot van Druten
Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Hoogstamboomgaarden
Hoogstamboomgaarden bestaan uit fruitbomen met op ongeveer twee meter hoogte de eerste dwarstakken. De gunstigste groeiplaats voor boomgaarden zijn plaatsen die niet te drassig zijn...
Industrieel monument Tabakspakhuis
Dit rechthoekige, vrijstaande monument is een groot voormalig tabakspakhuis. Het heeft een begane grond, twee verdiepingen en een zolderverdieping met flauw hellend zadeldak.
Bakenbomen
Bakenbomen zijn bomen (populier en es) die op de oevers langs de rivier staan en de grens tussen land en water markeren. Ze staan in...
Oude toren in Ewijk
Aan de dakmoeten op de oostmuur van de oude toren aan de Julianastraat in Ewijk, is de geschiedenis van de voormalige kerk af te lezen....
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
't Hof van Maasbommel
Aan de noordzijde van de Raadhuisdijk, even ten westen van de Hervormde kerk, stond tot in het begin van de achttiende eeuw het Hof, ook...
Romantische fabrikantenvilla in Beuningen
Deze in 1910 gebouwde statige en romantische fabrikantenvilla is ontworpen door architect Oscar Leeuw (Roermond 1866-Nijmegen 1944). Leeuw heeft een flink aantal monumentale gebouwen op...
Rooms-katholieke kerk, gebouwd op protestants zand
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat de rooms-katholieke parochiekerk, een neoromaanse kruisbasiliek, gebouwd naar ontwerp van architect C. Franssen uit Roermond...
De Scharenburg, een strijdige dijk
Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de...
De veerdam van Druten in 1944
Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Heerlijkheid Leur met Huis te Leur als mijlpaal
In de lange geschiedenis van de heerlijkheid Leur is het Huis te Leur een soort mijlpaal. De heerlijkheid beleefde een opbloei onder de Gelderse familie...
Het Ambtshuis in Druten
De Ambtshuisstraat is een bijzondere straat. Niet alleen door het ambtshuis, maar ook door het eerste officiële Drutense postkantoor links ernaast...
Neogotische kerk van Franssen
Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Dubbele schutsluis in het Maas-Waalkanaal
Het sluiscomplex in Weurt is een goed voorbeeld van een schutsluis. Dit is het type sluizen waarbij schepen van het ene naar het andere waterpeil...
De Ewaldenkerk in Druten
De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Crevasse, waterplas na een doorbraak
Voordat de eerste kades en dijken werden aangelegd, bestonden de 'beschermde gronden' alleen uit de hoger gelegen oeverwallen. Deze hielden enigszins het hoge water tegen....
Graafseweg, een weg met geschiedenis
Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Geriefhoutbosje
Geriefhoutbosjes en andere beplantingsvormen met hakhout dienden om hout te leveren voor de verkoop of voor dagelijks gebruik rondom en in de boerderij. De bosjes...
Balgoy, speelbal van grote en kleine machthebbers 950 - 1350
De Pagus of Villa Balgoye was in de late middeleeuwen onderdeel van de strijd om de macht in het Nederrijn-Maasgebied. Balgoy is samengesteld uit balg,...
Maasheggen, symbool landschappelijke identiteit
De Meidoornheg die te zien is vanaf de Hoeveweg naar de dijk, is een van de laatste oude heggen van het oude Maasheggenlandschap in Balgoy....
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
De Blauwe Steen van Batenburg
Bij de hoek van de Grootestraat/Kruisstraat te Batenburg ligt een zogenoemde Blauwe Steen. Er zijn in Nederland enkele van deze stenen...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Steenfabriek Vogelensangh
Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
Kerkenbuurt, het oudste deel van Horssen
De zogenoemde Kerkenbuurt is het oudste gedeelte van Horssen. Op de donk (heuvel of terp) ontstond het dorp. Bewijzen voor de bewoning gaan ver terug....
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
Kerken in Niftrik
De drie opeenvolgende kerken in Niftrik geven het verloop van de bewogen geschiedenis van dit kleine dorp aan de Maas aan. Dat Niftrik in de...
Waar eens bier gebrouwen werd...
Brouwers Hofstad is de naam van een boerderij aan de Leegstraat te Winssen. Aan het sieranker tussen de ramen van de opkamer kunnen we zien...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Tramremise
Dit monument is de voormalige tramremise. Tijdens de Open Monumentendag 2008 had het lokale Comité Open Monumentendag de rails terug laten schilderen op de...
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Zandwinplas
Voor de aanleg van de snelwegen A326 en A73 en vooral ter hoogte van nieuwe knooppunten was veel zand nodig. Zo ligt de A326 tussen...
Tabak, het vergeten goud
Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Voormalig vrouwenconvent Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer
Bij de vijfsprong die de plaatsen Molenhoek/Horssen-Bergharen-Afferden met elkaar verbindt, ligt de Mariaberg, ook Kloosterberg of de Holtmeer genoemd. Op deze plek stichtte Dirk van...
Romeinse villa Keizershoeve
Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park ligt op de...
Sint Judocuskerk Hernen, een baken in het landschap
De kerk heeft als patroonheilige Sint Judocus. Deze is door de Cisterciënzers van Leur, waar Hernen een tijdlang onder viel, meegebracht...
Wijchen, vicus bij Noviomagus - Nijmegen
Het feit dat Wijchen zich kon ontwikkelen tot een van de kleine bestuurlijke kernen (vicus) om Nijmegen heeft alles te maken met het feit dat...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
De Romeinse boot van Druten
Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Hoogstamboomgaarden
Hoogstamboomgaarden bestaan uit fruitbomen met op ongeveer twee meter hoogte de eerste dwarstakken. De gunstigste groeiplaats voor boomgaarden zijn plaatsen die niet te drassig zijn...
Industrieel monument Tabakspakhuis
Dit rechthoekige, vrijstaande monument is een groot voormalig tabakspakhuis. Het heeft een begane grond, twee verdiepingen en een zolderverdieping met flauw hellend zadeldak.
Bakenbomen
Bakenbomen zijn bomen (populier en es) die op de oevers langs de rivier staan en de grens tussen land en water markeren. Ze staan in...
Oude toren in Ewijk
Aan de dakmoeten op de oostmuur van de oude toren aan de Julianastraat in Ewijk, is de geschiedenis van de voormalige kerk af te lezen....
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
't Hof van Maasbommel
Aan de noordzijde van de Raadhuisdijk, even ten westen van de Hervormde kerk, stond tot in het begin van de achttiende eeuw het Hof, ook...
Romantische fabrikantenvilla in Beuningen
Deze in 1910 gebouwde statige en romantische fabrikantenvilla is ontworpen door architect Oscar Leeuw (Roermond 1866-Nijmegen 1944). Leeuw heeft een flink aantal monumentale gebouwen op...
Rooms-katholieke kerk, gebouwd op protestants zand
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat de rooms-katholieke parochiekerk, een neoromaanse kruisbasiliek, gebouwd naar ontwerp van architect C. Franssen uit Roermond...
De Scharenburg, een strijdige dijk
Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de...
De veerdam van Druten in 1944
Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Heerlijkheid Leur met Huis te Leur als mijlpaal
In de lange geschiedenis van de heerlijkheid Leur is het Huis te Leur een soort mijlpaal. De heerlijkheid beleefde een opbloei onder de Gelderse familie...
Het Ambtshuis in Druten
De Ambtshuisstraat is een bijzondere straat. Niet alleen door het ambtshuis, maar ook door het eerste officiële Drutense postkantoor links ernaast...
Neogotische kerk van Franssen
Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Historisch boerenerf
Boerenerven zijn zo oud als de oudste boerderijen in Nederland. Vanaf welk tijdstip boerderijen voorkomen is afhankelijk van het ontginningstijdstip van een gebied. Van de...
