De naam Achterhoek werd oorspronkelijk gebruikt voor het gebied rond Neede, Eibergen, Groenlo en Winterswijk. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw gingen schrijvers als Postel en Klokman een groot deel van het gebied ten oosten van de IJssel Achterhoek noemen.
Hoewel de naam in andere delen van Nederland merkwaardig genoeg nog steeds een wat ongunstige klank heeft (achterlijk, achterland), is er in de regio zelf vrijwel niemand die bezwaar maakt tegen het gebruik van 'Achterhoek'. Pogingen van 'captains of industry' en bestuurders om het qua klank wat neutralere Oost-Gelderland in te voeren, zijn dan ook spaak gelopen. De geschiedenis laat zich nu eenmaal niet verloochenen, want schreef dominee-dichter Willem Sluyter uit Eibergen niet in de zeventiende eeuw:
'Waer iemant duisent vreugden soek
Mijn vreugt is in dees' achter-hoek'
In de negentiende eeuw schreef schoolmeester B.J. Stegeman "'t Gif maor enen Achterhook / Den Gelderschen, den echten.", waarmee hij voor het eerst het woord Achterhoek voor de hele regio ten oosten van de IJssel gebruikte. (bron: Staring Instituut) De bewoners van het gebied leefden oorspronkelijk vooral van de landbouw. Tegenwoordig kent de Achterhoek een schakering aan werkgelegenheid, waarvan de traditionele agrarische sector nog steeds deel uitmaakt en de toeristische sector in belang is toegenomen. Veel inwoners van de Achterhoek spreken nog hun eigen streektaal, het Achterhoeks, dat een Nedersaksisch dialect is. Een volgens sommigen typisch Oost-Nederlands gebruik dat men in de Achterhoek terugvindt is de burenhulp, het noaberschap.
In het Achterhoekse coulissenlandschap is veel en geschakeerd natuurschoon te vinden zoals op de Lochemse berg, in boswachterijen te Ruurlo, in de Slangenburg bij Doetinchem en in enkele veengebieden tegen de oostgrens met Duitsland. Het landschap rond Winterswijk is misschien wel het meest karakteristiek voor de Achterhoek. De Achterhoek is rijk aan kastelen en landhuizen.
Iets te weten komen over de Achterhoek en haar
evenementen? Kijk dan eens op www.cultuurachterhoek.nl.
Betrokken organisaties
-
Heemkundekring Bergh
Geschiedenis van het land van BerghDe Heemkundekring Bergh (d.w.z. de voormalige gemeente Bergh in het...
-
Kasteel Huis Bergh
Vorstelijk onthaalKasteel Huis Bergh is gelegen in de Liemers, binnen de middeleeuwse...
-
Stadsmuseum Bergh
Het museum in 's-HeerenbergStadsmuseum Bergh dompelt de bezoeker onder in de rijke geschiedenis van...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Mechteld ten Ham
Mechteld ten Ham (overleden 25 juli 1605) was een vrouw die in het begin van de 17e eeuw leefde in het stadje...
Klappersteenkuilen
De kuilen die onder andere even ten noordwesten van Zeddam in het bos te vinden zijn, maakten deel uit van de vroegmiddeleeuwse smeedijzerindustrie die in...
Wachttoren
De wachttoren op Muntwal 4 is in 1982 herbouwd op de fundamenten van de toren die in 1560 op de stadsmuur stond. Hij stond bekend...
De voorburcht van het kasteel
<p>Rond 1600 waren in het gebouw tegenover het kasteel ondergebracht een brouwerij, een waskeuken, een koetshuis en een paardenstal. De bovenverdieping diende als korenzolder. Na...
Schietgat en gaanderij
<p>Als u over de brug naar de voorburcht van Kasteel Huis Bergh loopt ziet u een schietgat onder één van de kruisramen in de kasteelmuur;...
De poort van het kasteel
<p>De huidige poort naar de hoofdburcht van het kasteel is niet de eerste poort die hiertoe dient. Wanneer u iets naar links kijkt, ziet u...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Kerst in 's Heerenberg
"En dan werd voor kerstmis altijd een krentenbrood gebakken en een brood. En dat werd thuis gekneed en dan in een schone theedoek en dan...
Kasteel Huis Bergh
<p>Het Kasteel Huis Bergh is een van de grootste kastelen van Nederland en stamt uit de 13e eeuw. In de loop van de tijd hebben...
De weermuur van het kasteel
<p>Een weermuur is een ter verdediging aangebrachte buitenmuur van een burcht of stad, die is voorzien van een weergang. Al aan het einde van de...
Gaardenier van sijne Hooggraeffelijke Excellentie
<p>Huis Bergh is een van de grotere middeleeuwse kastelen van Nederland. Na grondig archiefonderzoek is gebleken dat bij het kasteel waarschijnlijk ook de oudste tuin...
Het oude Muntgebouw
In 1346, lang voor 's-Heerenberg stadsrechten kreeg, werd op Walsteeg 9 het oorspronkelijke Berghse Munthuis gebouwd. Het Muntrecht, dat wil zeggen het recht om munten...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Toren
<p>Kasteel Huis Bergh heeft een bouwgeschiedenis die teruggaat tot in de dertiende eeuw. Wetenschappers zijn van mening dat er al voor 1250 op deze plaats...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
Het parkbos de Plantage
Rond Kasteel Huis Bergh ligt een slotgracht en een wal en daarachter aan de westzijde het parkbos de Plantage dat in de 18e eeuw is...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
De Torenmolen van Zeddam
<p>De Torenmolen van Zeddam behoort tot de bezittingen van Kasteel Huis Bergh. Het is de enige nog werkende, middeleeuwse torenmolen in Nederland en is een...
Over overlijden in Didam
"Het eerste wat ik daarvan herinner dat ik ooit met mijn moeder, toen was d'r achteraf een tante van mijn moeder overleden, en ik wou...
De oude Marechausseekazerne
<p>In 's-Heerenberg was vroeger de Marechaussee gelegerd in de Marechausseekazerne aan de Emmerikseweg 12. Dit gebouw, dat nu is ingericht als woonhuis, staat op de...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
De ‘Berghse Kei’
Aan het begin van de toegangsweg naar Kasteel Huis Bergh ligt een bijna 25 ton zware, granieten, zwerfsteen. De 'Berghse Kei', ...
De kruisheer van de Nevelhorst
<p>Voordat Heer Diederik van de Nevelhorst vertrok om te gaan vechten in de derde kruistocht, trouwde hij zijn vrouw Fredegonde voor de 2e keer. Hij...
Hofstraat
Aan de Hofstraat 1 bevindt zich de Oude Pastorie; een deftig, gepleisterd herenhuis. Tot 1857 stond op deze plaats de rooms-katholieke pastorie, gebouwd in 1805,...
Boetselaersborg
In 1550 is dit huis door twee bastaard zonen van Willem III graaf van den Bergh (1468-1511), gebouwd op fundamenten uit de...
Koninginnedag in 's Heerenberg
"Omdat 's Heerenberg enorm katholiek is en Koninginnedag hier helemaal niet veel gevierd werd en de oranjeverenigingen stelden hier ook niet zo heel veel voor....
Hondenhut
In 1928 is deze wachttoren op Muntwal 2 opnieuw opgebouwd op de 15e-eeuwse fundamenten. In 1942 is het vergroot. Oorspronkelijk stond...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
De hoofdburcht van het kasteel
<p>De hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh bestaat uit de toren, het hoofdgebouw en het plein. De toren had oorspronkelijk een spits, maar die is bij...
Steltlopen in Didam
<p>In vroeger tijden werden stelten gebruikt om ondergelopen land door te waden of om op hoogte te werken. Later groeide het steltlopen uit tot een...
De kasteeltuin en de gaarde van Kasteel Huis Bergh
<p>Het terrein tussen het kasteel en het parkbos de Plantage werd vroeger de Vynckenborch (Vinkenborg) genoemd. In 1560 liet Willem IV graaf van den Bergh...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
't Peeske
De naam 'Peeske' is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. Bij het Peeske bevindt zich een bron. Zo'n bron...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
Willem IV van den Bergh
<p>Willem IV van den Bergh (1537-1586) was heer van het Land van Bergh en heer van Boxmeer. Hij was stadhouder van Gelre en Zutphen van...
Maria Elisabeth van den Bergh (1610-1633) en Albert van den Bergh (1607-1656)
<p>Op 22 augustus 1610 wordt Maria Elisabeth Clara van den Bergh geboren. Zij is de dochter van Herman van den Bergh (1558-1611), bezitter van de...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Protestantse Kerk
Rond 1260 liet Adam I graaf van den Bergh op deze plek een kapel bouwen, gewijd aan Sint Pancratius, een van de...
‘Ik weet het lijstje nog bijna uit mijn hoofd!’
<p>Mecheline Dijker is geboren in 1944 in ’s-Heerenberg. Ze groeide op in een groot katholiek gezin. Ze heeft één broer en zes zussen. Als oudste...
Synagoge
Tot 1949 stond op de Oudste Poortstraat 2 een bescheiden synagoge uit de 19e eeuw, een zogenaamde sjoel. Het was de kapel van de kleine...
Spirituele preventie tegen storm, bliksem en hagel
<p>Preventieve maatregelen tegen natuurrampen lagen in de negentiende eeuw en daarvoor vooral op het spirituele vlak. De schade van storm, bliksem en hagel konden in...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Mechteld ten Ham
Mechteld ten Ham (overleden 25 juli 1605) was een vrouw die in het begin van de 17e eeuw leefde in het stadje...
Klappersteenkuilen
De kuilen die onder andere even ten noordwesten van Zeddam in het bos te vinden zijn, maakten deel uit van de vroegmiddeleeuwse smeedijzerindustrie die in...
Wachttoren
De wachttoren op Muntwal 4 is in 1982 herbouwd op de fundamenten van de toren die in 1560 op de stadsmuur stond. Hij stond bekend...
De voorburcht van het kasteel
<p>Rond 1600 waren in het gebouw tegenover het kasteel ondergebracht een brouwerij, een waskeuken, een koetshuis en een paardenstal. De bovenverdieping diende als korenzolder. Na...
Schietgat en gaanderij
<p>Als u over de brug naar de voorburcht van Kasteel Huis Bergh loopt ziet u een schietgat onder één van de kruisramen in de kasteelmuur;...
De poort van het kasteel
<p>De huidige poort naar de hoofdburcht van het kasteel is niet de eerste poort die hiertoe dient. Wanneer u iets naar links kijkt, ziet u...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Kerst in 's Heerenberg
"En dan werd voor kerstmis altijd een krentenbrood gebakken en een brood. En dat werd thuis gekneed en dan in een schone theedoek en dan...
Kasteel Huis Bergh
<p>Het Kasteel Huis Bergh is een van de grootste kastelen van Nederland en stamt uit de 13e eeuw. In de loop van de tijd hebben...
De weermuur van het kasteel
<p>Een weermuur is een ter verdediging aangebrachte buitenmuur van een burcht of stad, die is voorzien van een weergang. Al aan het einde van de...
Gaardenier van sijne Hooggraeffelijke Excellentie
<p>Huis Bergh is een van de grotere middeleeuwse kastelen van Nederland. Na grondig archiefonderzoek is gebleken dat bij het kasteel waarschijnlijk ook de oudste tuin...
Het oude Muntgebouw
In 1346, lang voor 's-Heerenberg stadsrechten kreeg, werd op Walsteeg 9 het oorspronkelijke Berghse Munthuis gebouwd. Het Muntrecht, dat wil zeggen het recht om munten...
Koninginnedag in Didam
"Koninginnedag daar wordt in Didam niet veel aan gedaan tenminste in mijn beleving. Spectaculair nu zijn de rommelmarkten voor de kinderen die had je toen...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Toren
<p>Kasteel Huis Bergh heeft een bouwgeschiedenis die teruggaat tot in de dertiende eeuw. Wetenschappers zijn van mening dat er al voor 1250 op deze plaats...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
Het parkbos de Plantage
Rond Kasteel Huis Bergh ligt een slotgracht en een wal en daarachter aan de westzijde het parkbos de Plantage dat in de 18e eeuw is...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
De Torenmolen van Zeddam
<p>De Torenmolen van Zeddam behoort tot de bezittingen van Kasteel Huis Bergh. Het is de enige nog werkende, middeleeuwse torenmolen in Nederland en is een...
Over overlijden in Didam
"Het eerste wat ik daarvan herinner dat ik ooit met mijn moeder, toen was d'r achteraf een tante van mijn moeder overleden, en ik wou...
De oude Marechausseekazerne
<p>In 's-Heerenberg was vroeger de Marechaussee gelegerd in de Marechausseekazerne aan de Emmerikseweg 12. Dit gebouw, dat nu is ingericht als woonhuis, staat op de...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
De ‘Berghse Kei’
Aan het begin van de toegangsweg naar Kasteel Huis Bergh ligt een bijna 25 ton zware, granieten, zwerfsteen. De 'Berghse Kei', ...
De kruisheer van de Nevelhorst
<p>Voordat Heer Diederik van de Nevelhorst vertrok om te gaan vechten in de derde kruistocht, trouwde hij zijn vrouw Fredegonde voor de 2e keer. Hij...
Hofstraat
Aan de Hofstraat 1 bevindt zich de Oude Pastorie; een deftig, gepleisterd herenhuis. Tot 1857 stond op deze plaats de rooms-katholieke pastorie, gebouwd in 1805,...
Boetselaersborg
In 1550 is dit huis door twee bastaard zonen van Willem III graaf van den Bergh (1468-1511), gebouwd op fundamenten uit de...
Koninginnedag in 's Heerenberg
"Omdat 's Heerenberg enorm katholiek is en Koninginnedag hier helemaal niet veel gevierd werd en de oranjeverenigingen stelden hier ook niet zo heel veel voor....
Hondenhut
In 1928 is deze wachttoren op Muntwal 2 opnieuw opgebouwd op de 15e-eeuwse fundamenten. In 1942 is het vergroot. Oorspronkelijk stond...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
De hoofdburcht van het kasteel
<p>De hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh bestaat uit de toren, het hoofdgebouw en het plein. De toren had oorspronkelijk een spits, maar die is bij...
Steltlopen in Didam
<p>In vroeger tijden werden stelten gebruikt om ondergelopen land door te waden of om op hoogte te werken. Later groeide het steltlopen uit tot een...
De kasteeltuin en de gaarde van Kasteel Huis Bergh
<p>Het terrein tussen het kasteel en het parkbos de Plantage werd vroeger de Vynckenborch (Vinkenborg) genoemd. In 1560 liet Willem IV graaf van den Bergh...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
't Peeske
De naam 'Peeske' is een verbastering van het Latijnse pascuum, wat bron of vochtige plek betekent. Bij het Peeske bevindt zich een bron. Zo'n bron...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
Willem IV van den Bergh
<p>Willem IV van den Bergh (1537-1586) was heer van het Land van Bergh en heer van Boxmeer. Hij was stadhouder van Gelre en Zutphen van...
Maria Elisabeth van den Bergh (1610-1633) en Albert van den Bergh (1607-1656)
<p>Op 22 augustus 1610 wordt Maria Elisabeth Clara van den Bergh geboren. Zij is de dochter van Herman van den Bergh (1558-1611), bezitter van de...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
Kermis in Didam
"Kermis was bij ons in het dorp. Wij hebben dan in Didam een uitzonderingspositie, dat wij twee keer per jaar kermis hebben in mei en...
Protestantse Kerk
Rond 1260 liet Adam I graaf van den Bergh op deze plek een kapel bouwen, gewijd aan Sint Pancratius, een van de...
‘Ik weet het lijstje nog bijna uit mijn hoofd!’
<p>Mecheline Dijker is geboren in 1944 in ’s-Heerenberg. Ze groeide op in een groot katholiek gezin. Ze heeft één broer en zes zussen. Als oudste...
Synagoge
Tot 1949 stond op de Oudste Poortstraat 2 een bescheiden synagoge uit de 19e eeuw, een zogenaamde sjoel. Het was de kapel van de kleine...
Spirituele preventie tegen storm, bliksem en hagel
<p>Preventieve maatregelen tegen natuurrampen lagen in de negentiende eeuw en daarvoor vooral op het spirituele vlak. De schade van storm, bliksem en hagel konden in...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
