De naam Achterhoek werd oorspronkelijk gebruikt voor het gebied rond Neede, Eibergen, Groenlo en Winterswijk. Pas in de tweede helft van de 19e eeuw gingen schrijvers als Postel en Klokman een groot deel van het gebied ten oosten van de IJssel Achterhoek noemen.
Hoewel de naam in andere delen van Nederland merkwaardig genoeg nog steeds een wat ongunstige klank heeft (achterlijk, achterland), is er in de regio zelf vrijwel niemand die bezwaar maakt tegen het gebruik van 'Achterhoek'. Pogingen van 'captains of industry' en bestuurders om het qua klank wat neutralere Oost-Gelderland in te voeren, zijn dan ook spaak gelopen. De geschiedenis laat zich nu eenmaal niet verloochenen, want schreef dominee-dichter Willem Sluyter uit Eibergen niet in de zeventiende eeuw:
'Waer iemant duisent vreugden soek
Mijn vreugt is in dees' achter-hoek'
In de negentiende eeuw schreef schoolmeester B.J. Stegeman "'t Gif maor enen Achterhook / Den Gelderschen, den echten.", waarmee hij voor het eerst het woord Achterhoek voor de hele regio ten oosten van de IJssel gebruikte. (bron: Staring Instituut) De bewoners van het gebied leefden oorspronkelijk vooral van de landbouw. Tegenwoordig kent de Achterhoek een schakering aan werkgelegenheid, waarvan de traditionele agrarische sector nog steeds deel uitmaakt en de toeristische sector in belang is toegenomen. Veel inwoners van de Achterhoek spreken nog hun eigen streektaal, het Achterhoeks, dat een Nedersaksisch dialect is. Een volgens sommigen typisch Oost-Nederlands gebruik dat men in de Achterhoek terugvindt is de burenhulp, het noaberschap.
In het Achterhoekse coulissenlandschap is veel en geschakeerd natuurschoon te vinden zoals op de Lochemse berg, in boswachterijen te Ruurlo, in de Slangenburg bij Doetinchem en in enkele veengebieden tegen de oostgrens met Duitsland. Het landschap rond Winterswijk is misschien wel het meest karakteristiek voor de Achterhoek. De Achterhoek is rijk aan kastelen en landhuizen.
Iets te weten komen over de Achterhoek en haar
evenementen? Kijk dan eens op www.cultuurachterhoek.nl.
Betrokken organisaties
-
Heemkundekring Bergh
Geschiedenis van het land van BerghDe Heemkundekring Bergh (d.w.z. de voormalige gemeente Bergh in het...
-
Kasteel Huis Bergh
Vorstelijk onthaalKasteel Huis Bergh is gelegen in de Liemers, binnen de middeleeuwse...
-
Stadsmuseum Bergh
Het museum in 's-HeerenbergStadsmuseum Bergh dompelt de bezoeker onder in de rijke geschiedenis van...
De zichtlaan van het kasteel
<p>De zichtlaan van Kasteel Huis Bergh loopt direct van de wal zuidwestwaarts naar het einde van het parkbos de Plantage. Wanneer u de zichtlaan uitkijkt...
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Spirituele preventie tegen storm, bliksem en hagel
<p>Preventieve maatregelen tegen natuurrampen lagen in de negentiende eeuw en daarvoor vooral op het spirituele vlak. De schade van storm, bliksem en hagel konden in...
Willem IV van den Bergh
<p>Willem IV van den Bergh (1537-1586) was heer van het Land van Bergh en heer van Boxmeer. Hij was stadhouder van Gelre en Zutphen van...
De oude Marechausseekazerne
<p>In 's-Heerenberg was vroeger de Marechaussee gelegerd in de Marechausseekazerne aan de Emmerikseweg 12. Dit gebouw, dat nu is ingericht als woonhuis, staat op de...
Mechteld ten Ham
Mechteld ten Ham (overleden 25 juli 1605) was een vrouw die in het begin van de 17e eeuw leefde in het stadje...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Hondenhut
In 1928 is deze wachttoren op Muntwal 2 opnieuw opgebouwd op de 15e-eeuwse fundamenten. In 1942 is het vergroot. Oorspronkelijk stond...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
Grenscafé ‘De Peer’
Dit gebouw aan de Emmerikseweg werd in 1866 gebouwd door Wilhelmus Evers. IJzeren ringen aan de muur waar de paarden aan werden vastgezet, herinneren aan...
De Gelderse bannerheren
<p>De Gelderse bannerheren nemen een bijzondere plaats in de Gelderse adel in. Vanaf de jaren veertig van de vijftiende eeuw wordt er, onder andere op...
Muziekvereniging Volharding uit Beek
<p>Op initiatief van de katholieke werkliedenvereniging werd in mei 1935 de R.K.Harmonie Volharding Beek opgericht. In de periode 1935-1940 groeide de harmonie uit tot twintig...
Boetselaersborg
In 1550 is dit huis door twee bastaard zonen van Willem III graaf van den Bergh (1468-1511), gebouwd op fundamenten uit de...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
In den Swaen
Voor 1450, bij de eerste uitleg over de stad, werden de huizen aan deze zijde van de Marktstraat gebouwd. Zoals de naam al doet vermoeden...
Galgenberg
<p>De Galgenberg tussen 's-Heerenberg en Zeddam heeft een hoogte van 77 meter boven NAP. Blijkens oude tekeningen en kaarten stond hier vroeger een wipgalg. Het...
Motte Montferland
<p>Op de top van heuvel Montferland bevindt zich de grootste motte van Nederland: motte Montferland. De Montferrand, zoals de burcht oorspronkelijk heette, heeft een rijke...
Dan was je een hele dag in ’n kippenschuur
<p>Anton Metz (1936) is geboren op boerderij Dijkakkers te Olburgen. Hij was dierenarts te Zeddam van 1962 tot 1996 en vertelt over het reilen en...
Bordes met uitzicht
<p>Het hoofdgebouw op de hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh heeft een schitterend bordes dat Oswald III graaf van den Bergh (1646-1712) omstreeks 1700 liet bouwen.</p>
Muntwalwoningen
<p>Deze zeven woningen zijn verrezen in de jaren 1940-1941 en werden destijds 'Noordwalwoningen' genoemd. Bij het grondwerk voor deze woningen werden zwaar muurwerk en diepe...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Voormalig Gouden Handen
Het Sint-Bonifatiusklooster, ook bekend als Don Rua en als Gouden Handen, is in 1910 gesticht door Duitse Jezuïeten. De Jezuïeten wilden...
Van Esserenhuis
Het Van Esserenhuis op Marktstraat 3 is gebouwd in de 16e eeuw, op veel oudere fundamenten. Rond 1870 werd het huis vernieuwd en naar de...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
De tuinmannen van Huis Bergh
<p>Huis Bergh is een van de grotere middeleeuwse kastelen van Nederland. Na grondig archiefonderzoek is gebleken dat bij het kasteel waarschijnlijk ook de oudste tuin...
De kruisheer van de Nevelhorst
<p>Voordat Heer Diederik van de Nevelhorst vertrok om te gaan vechten in de derde kruistocht, trouwde hij zijn vrouw Fredegonde voor de 2e keer. Hij...
De kapel
De kapel is in 1728 door de toenmalige graaf Frans Wilhelm vorst van Hohenzollern-Sigmaringen (1704-1737), die in 1712 op 7-jarige leeftijd graaf van den Bergh...
Toren
<p>Kasteel Huis Bergh heeft een bouwgeschiedenis die teruggaat tot in de dertiende eeuw. Wetenschappers zijn van mening dat er al voor 1250 op deze plaats...
De ‘Berghse Kei’
Aan het begin van de toegangsweg naar Kasteel Huis Bergh ligt een bijna 25 ton zware, granieten, zwerfsteen. De 'Berghse Kei', ...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Schietgat en gaanderij
<p>Als u over de brug naar de voorburcht van Kasteel Huis Bergh loopt ziet u een schietgat onder één van de kruisramen in de kasteelmuur;...
De Torenmolen van Zeddam
<p>De Torenmolen van Zeddam behoort tot de bezittingen van Kasteel Huis Bergh. Het is de enige nog werkende, middeleeuwse torenmolen in Nederland en is een...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Maria Elisabeth van den Bergh (1610-1633) en Albert van den Bergh (1607-1656)
<p>Op 22 augustus 1610 wordt Maria Elisabeth Clara van den Bergh geboren. Zij is de dochter van Herman van den Bergh (1558-1611), bezitter van de...
Het Sterrebos
<p>Het Sterrebos is een stuk bos dat links van het parkbos de Plantage ligt. Het heet zo omdat de paden die door dat stukje bos...
Ringsteken (rijden) in Loil
<p>Het ringsteken is een behendigheidsspel waarbij een persoon met een ringsteekpen de ring van het blok af moet steken. Men doet dit tegenwoordig staand op...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
Het Huis van Van Heek
<p>Het was geen liefde op het eerste gezicht. Integendeel. Toen textielfabrikant Jan van Heek in juni 1912 voor het eerst Huis Bergh bezocht, trof hij...
Kasteel Huis Bergh
<p>Het Kasteel Huis Bergh is een van de grootste kastelen van Nederland en stamt uit de 13e eeuw. In de loop van de tijd hebben...
Het oude Muntgebouw
In 1346, lang voor 's-Heerenberg stadsrechten kreeg, werd op Walsteeg 9 het oorspronkelijke Berghse Munthuis gebouwd. Het Muntrecht, dat wil zeggen het recht om munten...
Een pop in de tuin van ex-geliefde
<p>In Azewijn bestond vroeger een ondeugende traditie rondom trouwerijen. Als een Azewijnse ging trouwen, kreeg één van haar ex-vriendjes (die dus het nakijken had) een...
Het parkbos de Plantage
Rond Kasteel Huis Bergh ligt een slotgracht en een wal en daarachter aan de westzijde het parkbos de Plantage dat in de 18e eeuw is...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
De poort van het kasteel
<p>De huidige poort naar de hoofdburcht van het kasteel is niet de eerste poort die hiertoe dient. Wanneer u iets naar links kijkt, ziet u...
Synagoge
Tot 1949 stond op de Oudste Poortstraat 2 een bescheiden synagoge uit de 19e eeuw, een zogenaamde sjoel. Het was de kapel van de kleine...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
De zichtlaan van het kasteel
<p>De zichtlaan van Kasteel Huis Bergh loopt direct van de wal zuidwestwaarts naar het einde van het parkbos de Plantage. Wanneer u de zichtlaan uitkijkt...
Over overlijden in 's Heerenberg
"Dan kwam de koster en die was dan mooi in het zwarte pak met een hoed op die ze ook met het trouwen dragen maar...
Spirituele preventie tegen storm, bliksem en hagel
<p>Preventieve maatregelen tegen natuurrampen lagen in de negentiende eeuw en daarvoor vooral op het spirituele vlak. De schade van storm, bliksem en hagel konden in...
Willem IV van den Bergh
<p>Willem IV van den Bergh (1537-1586) was heer van het Land van Bergh en heer van Boxmeer. Hij was stadhouder van Gelre en Zutphen van...
De oude Marechausseekazerne
<p>In 's-Heerenberg was vroeger de Marechaussee gelegerd in de Marechausseekazerne aan de Emmerikseweg 12. Dit gebouw, dat nu is ingericht als woonhuis, staat op de...
Mechteld ten Ham
Mechteld ten Ham (overleden 25 juli 1605) was een vrouw die in het begin van de 17e eeuw leefde in het stadje...
Inleiding route Huis Bergh, Kasteel en Land
<p>Ter gelegenheid van de tentoonstelling 'Jan van Heek: Een kasteelheer en zijn land' in 2012/2013 zijn de verhalen over Kasteel Huis Bergh en de directe...
Vanaf Didam weer naar huis na de bevrijding
<p>Diny van der Sandt uit Doetinchem vertelt ons het oorlogsverhaal van haar vader: M.J.H. Martien (Teng) Dirckx (geboren 22-10-1908). In het eerste deel van...
Hondenhut
In 1928 is deze wachttoren op Muntwal 2 opnieuw opgebouwd op de 15e-eeuwse fundamenten. In 1942 is het vergroot. Oorspronkelijk stond...
Sporen van kruisridders in Bergh?
<p>De gemeente Montferland bestaat uit de deelgemeentes Didam en 's-Heerenberg, dat vroeger Bergh heette en in de volksmond nog vaak zo wordt genoemd. Maar waar...
Grenscafé ‘De Peer’
Dit gebouw aan de Emmerikseweg werd in 1866 gebouwd door Wilhelmus Evers. IJzeren ringen aan de muur waar de paarden aan werden vastgezet, herinneren aan...
De Gelderse bannerheren
<p>De Gelderse bannerheren nemen een bijzondere plaats in de Gelderse adel in. Vanaf de jaren veertig van de vijftiende eeuw wordt er, onder andere op...
Muziekvereniging Volharding uit Beek
<p>Op initiatief van de katholieke werkliedenvereniging werd in mei 1935 de R.K.Harmonie Volharding Beek opgericht. In de periode 1935-1940 groeide de harmonie uit tot twintig...
Boetselaersborg
In 1550 is dit huis door twee bastaard zonen van Willem III graaf van den Bergh (1468-1511), gebouwd op fundamenten uit de...
Oude Pastorie
Dit pastoriehuis op Muntwal 6 hoorde van oorsprong bij de St. Pancratiuskerk van Kasteel Huis Bergh, die sinds de reformatie protestants is. Het pand is...
In den Swaen
Voor 1450, bij de eerste uitleg over de stad, werden de huizen aan deze zijde van de Marktstraat gebouwd. Zoals de naam al doet vermoeden...
Galgenberg
<p>De Galgenberg tussen 's-Heerenberg en Zeddam heeft een hoogte van 77 meter boven NAP. Blijkens oude tekeningen en kaarten stond hier vroeger een wipgalg. Het...
Motte Montferland
<p>Op de top van heuvel Montferland bevindt zich de grootste motte van Nederland: motte Montferland. De Montferrand, zoals de burcht oorspronkelijk heette, heeft een rijke...
Dan was je een hele dag in ’n kippenschuur
<p>Anton Metz (1936) is geboren op boerderij Dijkakkers te Olburgen. Hij was dierenarts te Zeddam van 1962 tot 1996 en vertelt over het reilen en...
Bordes met uitzicht
<p>Het hoofdgebouw op de hoofdburcht van Kasteel Huis Bergh heeft een schitterend bordes dat Oswald III graaf van den Bergh (1646-1712) omstreeks 1700 liet bouwen.</p>
Muntwalwoningen
<p>Deze zeven woningen zijn verrezen in de jaren 1940-1941 en werden destijds 'Noordwalwoningen' genoemd. Bij het grondwerk voor deze woningen werden zwaar muurwerk en diepe...
Sinterklaas in Didam
"En de cadeautjes waren allemaal veel simpeler dan hoe je dat nu zelf voor de kinderen doet. Kinderen krijgen tegenwoordig grote cadeaus en wij waren...
Voormalig Gouden Handen
Het Sint-Bonifatiusklooster, ook bekend als Don Rua en als Gouden Handen, is in 1910 gesticht door Duitse Jezuïeten. De Jezuïeten wilden...
Van Esserenhuis
Het Van Esserenhuis op Marktstraat 3 is gebouwd in de 16e eeuw, op veel oudere fundamenten. Rond 1870 werd het huis vernieuwd en naar de...
Geboorte in Didam
"Dat er tegenwoordig naar buiten toe veel meer aandacht aan besteed wordt. Als je ziet wat er in de buurt allemaal in de tuin gezet...
Vroeg carnaval in Nöttedarp
<p>Carnaval vieren in Nöttedarp! Net iets eerder dan de rest van Gelderland, misschien wel de rest van Nederland. Twee weken voordat de rest van Gelderland...
De buurt uitschieten
<p>De bruid die niet in het dorp trouwt en elders gaat wonen, wordt "de buurte uitgeschoten".</p>
De tuinmannen van Huis Bergh
<p>Huis Bergh is een van de grotere middeleeuwse kastelen van Nederland. Na grondig archiefonderzoek is gebleken dat bij het kasteel waarschijnlijk ook de oudste tuin...
De kruisheer van de Nevelhorst
<p>Voordat Heer Diederik van de Nevelhorst vertrok om te gaan vechten in de derde kruistocht, trouwde hij zijn vrouw Fredegonde voor de 2e keer. Hij...
De kapel
De kapel is in 1728 door de toenmalige graaf Frans Wilhelm vorst van Hohenzollern-Sigmaringen (1704-1737), die in 1712 op 7-jarige leeftijd graaf van den Bergh...
Toren
<p>Kasteel Huis Bergh heeft een bouwgeschiedenis die teruggaat tot in de dertiende eeuw. Wetenschappers zijn van mening dat er al voor 1250 op deze plaats...
De ‘Berghse Kei’
Aan het begin van de toegangsweg naar Kasteel Huis Bergh ligt een bijna 25 ton zware, granieten, zwerfsteen. De 'Berghse Kei', ...
Oud en Nieuw in Didam
"Rond Oud en Nieuw was het zo dat wij als kinderen al een paar dagen van te voren, soms wel veertien dagen of drie weken...
Schietgat en gaanderij
<p>Als u over de brug naar de voorburcht van Kasteel Huis Bergh loopt ziet u een schietgat onder één van de kruisramen in de kasteelmuur;...
De Torenmolen van Zeddam
<p>De Torenmolen van Zeddam behoort tot de bezittingen van Kasteel Huis Bergh. Het is de enige nog werkende, middeleeuwse torenmolen in Nederland en is een...
Raadhuis 's-Heerenberg
<p>Dit 'Nije Raethuijs' is in 1531 gebouwd als opvolger van het 'Ailde Raethuijs' dat even verderop stond. Het was van oudsher het centrum, niet alleen...
Maria Elisabeth van den Bergh (1610-1633) en Albert van den Bergh (1607-1656)
<p>Op 22 augustus 1610 wordt Maria Elisabeth Clara van den Bergh geboren. Zij is de dochter van Herman van den Bergh (1558-1611), bezitter van de...
Het Sterrebos
<p>Het Sterrebos is een stuk bos dat links van het parkbos de Plantage ligt. Het heet zo omdat de paden die door dat stukje bos...
Ringsteken (rijden) in Loil
<p>Het ringsteken is een behendigheidsspel waarbij een persoon met een ringsteekpen de ring van het blok af moet steken. Men doet dit tegenwoordig staand op...
Muntgebouw
Het rechthoekige huis op Muntwal 1 dateert uit de vijftiende eeuw en was de uiteindelijke zetel van de Berghse Munt. Het Muntrecht, dat wil zeggen...
Het Huis van Van Heek
<p>Het was geen liefde op het eerste gezicht. Integendeel. Toen textielfabrikant Jan van Heek in juni 1912 voor het eerst Huis Bergh bezocht, trof hij...
Kasteel Huis Bergh
<p>Het Kasteel Huis Bergh is een van de grootste kastelen van Nederland en stamt uit de 13e eeuw. In de loop van de tijd hebben...
Het oude Muntgebouw
In 1346, lang voor 's-Heerenberg stadsrechten kreeg, werd op Walsteeg 9 het oorspronkelijke Berghse Munthuis gebouwd. Het Muntrecht, dat wil zeggen het recht om munten...
Een pop in de tuin van ex-geliefde
<p>In Azewijn bestond vroeger een ondeugende traditie rondom trouwerijen. Als een Azewijnse ging trouwen, kreeg één van haar ex-vriendjes (die dus het nakijken had) een...
Het parkbos de Plantage
Rond Kasteel Huis Bergh ligt een slotgracht en een wal en daarachter aan de westzijde het parkbos de Plantage dat in de 18e eeuw is...
Zustertwist in Hamaland rond het jaar 1000
<p>Op het moment dat graaf Wichman II rond 973 sterft is zijn gebied, door verschillende schenkingen aan het Sint-Vitusstift in Elten, flink geslonken. Zijn jongste...
Ramen van het kasteel
<p>Wanneer u langs de zuidkant naar de brug van het kasteel wandelt, valt op dat er nu verschillende soorten ramen te zien zijn, en bovendien...
De poort van het kasteel
<p>De huidige poort naar de hoofdburcht van het kasteel is niet de eerste poort die hiertoe dient. Wanneer u iets naar links kijkt, ziet u...
Synagoge
Tot 1949 stond op de Oudste Poortstraat 2 een bescheiden synagoge uit de 19e eeuw, een zogenaamde sjoel. Het was de kapel van de kleine...
Grensovergang
Dit huis op Emmerikseweg 15 was het oudste grenskantoor van 's-Heerenberg. De officiële naam luidde destijds 's-Heerenberg-West - Heerenbergerbrücke. De brug 100 meter verderop loopt...
