Opening van het NSB-districtshuis in Doetinchem

De NSB in Doetinchem

De beste uitslag in Doetinchem behaalde de NSB bij de Provinciale Staten verkiezingen van 17 april 1935: 11,43 procent, oftewel 777 stemmen. Ter vergelijking: landelijk haalde de NSB bij die verkiezingen totaal 8 procent van de stemmen. Bij de Tweede Kamer verkiezingen van 1937 was de steun in Doetinchem overigens al beduidend minder: 478 stemmen, wat neerkomt op 6,33 procent. Landelijk haalde de NSB bij die verkiezingen 4,22% van de stemmen.

De opening

Hoewel de krantenfoto’s en -berichten van de opening anders suggereren, had de NSB in Doetinchem relatief weinig aanhang en invloed. Het betreft dan ook berichten in de NSB-krant Volk en Vaderland en in de krant van de Weerbaarheidafdeling: de Zwarte Soldaat. De komst van NSB-leider Anton Mussert en vele andere nationaalsocialistische hoogwaardigheidsbekleders - waaronder de Beauftragte (Gemachtigde) voor de provincie Gelderland, Emil Schneider - brachten de mensen op de been. De vlaggen werden gehesen en het huis geïnspecteerd. Daarna gaf Mussert een rede op het marktplein vanaf het bordes van het gemeentehuis. Bij zijn vertrek speelde een muziekkorps van de W.A. en de NSB.

Protest

Een deel van de inwoners van Doetinchem protesteerde in stilte tegen de komst van de NSB’ers naar Doetinchem, getuige het krantenbericht in de Zwarte Soldaat. De verslaggever schrijft namelijk over de ‘neergelaten rolluiken en gordijnen’ als protest. Hier moesten de NSB’ers volgens hem echter slechts ‘medelijdend om lachen’. Helaas is er geen neutrale bron beschikbaar over de gebeurtenissen in Doetinchem op 14 juni 1941. Hoeveel rolluiken en gordijnen ‘neergelaten’ waren en wat de reactie van NSB’ers was, is dus niet zeker.

Verder lezen en bronnen:

• Henk Flap en Peter Tammes, ‘De electorale steun voor de Nationaal Socialistische Beweging in 1935 en 1939’, in: Mens en Maatschappij, jr. 83, nr.1 (2008).
• WO2GLD
• De Kiesraad: uitslag TK-verkiezingen 1937.
• De Kiesraad: uitslag PS-verkiezingen 1935.
• Volk en Vaderland, 20-6-1941
• De Zwarte Soldaat, 20-6-1941