Het Mausoleum te Ede

Eerbetoon aan verzetstrijders

Kort na de bevrijding in 1945 ontstond in de kring van het voormalige Edese verzet het plan om hun vrienden die in het verzet waren omgekomen op een erebegraafplaats te begraven. De Edese bevolking bracht voor dit doel zeventigduizend gulden bijeen. Door de hoogte van dit bedrag was het mogelijk om het plan groots aan te pakken.

Hoogleraar J.T.P. Bijhouwer en bouwkundige J. Brands werden aangetrokken om een Mausoleum te ontwerpen en te bouwen. Zij kregen daarbij hulp van het nog in Ede gelegerde Canadese bevrijdingsleger. Door deze manschappen van de Zevende Infanterie Brigade werden negentigduizend stenen uit de Betuwe aangevoerd en de nodige wagens rivierzand uit Wageningen.

Paasberg

Het eregraf moest in een stijlvolle omgeving geplaatst worden. Daarom werd het bosterrein op de Paasberg gekapt en een park met gazons en lage beplanting gecreëerd. Daar werd het Mausoleum gebouwd, bestaande uit twee kolommen met daartussen een muur. Bovenop de rechter kolom staat een opvallend beeld, gemaakt door de Amsterdamse beeldhouwer V.P. Semeyn. De mannenfiguur staat symbool voor de gevallen strijder die zich weer verheft. De muur tussen de kolommen verwijst symbolisch naar de vele muren waarvoor oorlogsslachtoffers werden gefusilleerd. In het Mausoleum werden veertig grafnissen aangebracht.

Rouwdag

Op 12 december 1945 hield Ede een algemene rouwdag. Op deze dag werd het stoffelijk overschot van een van de gevallenen met veel eerbetoon bijgezet. In de veertig sluitpanelen voor de grafnissen werden de namen gegrift van de vierenveertig met de gemeente Ede verbonden gesneuvelde verzetsstrijders. Dertig van hen zijn tot nu toe daadwerkelijk in dit Mausoleum bijgezet.

Rijksmonument

Op 2 augustus 1947 onthulde prins Bernhard het gedenkteken op de rechtkolom. Daarna werd het Mausoleum aan het gemeentebestuur overgedragen. In 2009 werd het heldengraf op initiatief van het gemeentebestuur aangewezen als gemeentelijk monument en in 2013 werd het ingeschreven als beschermd Rijksmonument.

Lees meer over Ede in de Tweede Wereldoorlog in de Canon van Ede.