Gitaarbouwer Ellio Martina

"Het is altijd weer een verrassing hoe het uitpakt"

Al vijftig jaar is gitaarbouwer Ellio Martina bezig met klanken. Door middel van passie, vakmanschap en oog voor de juiste materialen creëert hij unieke instrumenten met een eigen geluid. Eén van Ellio’s uitvindingen op het gebied van basgitaren is een wereldwijd succes geworden.

Gitaren in elkaar knutselen

“In de tweede klas van de HBS had ik al belangstelling voor muziek en gitaren. Ik zat naast Peter Martinot die samen met zijn vriend Roy Hendrik bezig was om gitaren in elkaar te knutselen. Met z’n drieën gingen we verder. Vaak waren we in de werkplaats van mijn opa en vader aan de Houtwal te vinden, want daar konden we ons uitleven. We hadden voor het bewerken van het hout diverse machines tot onze beschikking zoals een vlak- en vandikte-bank.

The Sharks

Mijn middelbare schooltijd verliep niet al te voorspoedig. Ik was met heel andere zaken bezig. Over de tweede klas deed ik twee jaar, over de derde ook. Toen dat in de vierde weer dreigde moest ik van school af. In die tijd speelde ik al in bands. We traden vaak op. Mijn eerste band heette ‘the Sharks’. We oefenden in de werkplaats bij mij thuis. We hadden in die tijd nog geen versterkers. Ik haalde de radio uit de huiskamer, bij de pickup ingang kon je dan de gitaar inpluggen.

Langzamerhand begon ik mijn eigen gitaarbedrijf

Intussen studeerde ik werktuigbouwkunde aan de HTS in Arnhem. Die studie heb ik zonder problemen in één keer afgerond. Mijn afstudeerscriptie ging over lijmverbindingen. Stage deed ik bij Strucol in Zutphen. Het was leuk daar. Ik mocht een keer lijmfilm naar Fokker brengen, waar men mij liet zien hoe vliegtuigvleugels in elkaar gelijmd werden. Bij Billiton in Arnhem heb ik ook allerlei tests gedaan qua lijmen en temperaturen. Langzamerhand begon ik mijn eigen gitaarbouwbedrijf.

Alles maak ik zelf

Via mijn Zutphense vrienden kwam ik in aanraking met het Conservatorium in Hilversum. Ik kreeg te horen: “Je moet vijfsnarige bassen gaan maken, die zijn in opkomst in Amerika”. Dat ben ik toen gaan doen. Basgitaren werden mijn hoofdproduct. Korte tijd later was ik in Nederland de eerste basgitaarbouwer die er zijn brood mee kon verdienen. Ik sta bekend om de goede klank van mijn instrumenten. Van begin tot eind, alles maak ik zelf. Er wordt niets uitbesteed tijdens het bouwproces.

De stabiliteit van de basgitaarhals

Ik let bijzonder goed op de houtkwaliteit en ik besteed veel aandacht aan de lijmverbindingen. De stabiliteit van de basgitaarhals is heel belangrijk. Amerikaans esdoorn is mijn favoriet. Voor de hals gebruik ik bij voorkeur de hard rock maple. Die is namelijk iets dichter en sterker dan de Europese esdoorn. Overigens gebruik ik dat wel voor de bovenkant van een body. Tot slot maakt dan de technische apparatuur die ik inbouw alles af.

Punt van kritiek

Eigenlijk kan ik alles maken wat men maar bedenkt. Ook de meer bijzondere modellen. Voor de Amerikaanse blueszanger en gitarist Roy Roberts – met wie ik in het verleden op diverse podia in Europa stond – maakte ik een gitaar in de vorm van een R. Ook maakte ik een semi-akoestische gitaar voor een leraar aan het conservatorium in Arnhem. Soms moeten klanten wel lang wachten. Dat schijnt het enige punt van kritiek te zijn. Maar ja, dat moeten ze er dan maar voor over hebben. Voor de bouw van muziekinstrumenten geldt: haastige spoed is nooit goed.

Dat is mijn uitdaging

Gitaristen zoeken mij op en beschrijven de klank die ze zoeken. Wat zij in hun hoofd hebben probeer ik zo goed mogelijk te vertalen in het instrument. Dat is mijn uitdaging. Daarmee krijg ik tevreden klanten, die helemaal uit hun dak gaan als ze na lang wachten hun instrument mee naar huis nemen. Door mijn bouwervaring en kennis van het hout weet ik wat ik doen moet. Elke houtsoort heeft z’n eigen klankeigenschappen die worden bepaald door gewicht, flexibiliteit en voortplantingssnelheid van geluid. Geen boom en geen stuk hout is hetzelfde. Het is altijd weer een verrassing hoe het uitpakt.

Wereldwijd een groot succes

Ik houd van slimmigheidjes en mag heel graag dingen uitvinden die anderen nog niet bedacht hebben. Ik wil weten hoe de boel werkt, bijvoorbeeld wat de invloed op de klank is van verschillende materialen. Zo heb ik de BassMute uitgevonden, een onderdeel dat je gemakkelijk op je basgitaar kunt monteren om de snaren te dempen. Dit product verkoop ik wereldwijd en is een groot succes. Sommigen zeggen: ‘Ik zoek al zo lang naar iets dergelijks. Ik wist niet dat het bestond maar ben zo blij dat ik het gevonden heb.’

Het gaat om mijn beroepseer

Van mijn hobby en passie heb ik mijn beroep gemaakt. Al vijftig jaar ben ik met heel veel plezier bezig met gitaarbouw en dan voornamelijk bassen. De dingen die ik doe wil ik zeer goed doen. Het gaat om mijn beroepseer. Ik besteed veel uren aan het werk. Net zolang totdat ik werkelijk het gevoel heb dat ik eruit heb gehaald wat erin zit. Voor een deel laat ik mij door tevredenheid en dankbaarheid van mijn klanten betalen.”

Bekijk hier een filmpje waarin Elio Martina vertelt over zijn ambacht

Dit verhaal is onderdeel van het oral history project Gemaakt in Gelderland. Oral history is een interviewmethode die de herinneringen van mensen vastlegt. Het verhaal van Ellio Martina is opgetekend door Ina Brethouwer, vrijwilligster bij de Werkgroep Oral History Gelderland.