Kunst en cultuur

De landelijke invoering van de Beeldende Kunstenaarsregeling (BKR) in 1956, zorgde voor een explosieve groei van het gemeentelijk kunstbezit en heeft veel kunstenaars ondersteund. De regeling werd in 1987 beëindigd. Sinds het einde van de BKR heeft de gemeente een aankoopbeleid ontwikkeld waarin jaarlijks een of enkele werken worden aangekocht van Rhedense kunstenaars. De uitvoering ligt bij De Alliantie, de Rhedense stichting voor Kunst & Cultuur. De omvang van de gemeentelijke kunstcollectie is enige jaren geleden teruggebracht tot ca. 450 werken en geeft een goed overzicht van het werk van Rhedense kunstenaars sinds de jaren '50 tot heden. Het bezit is ondergebracht in het gemeentehuis in De Steeg. De collectie kan digitaal worden ingezien op www.beeldbankrheden.nl.

De gunstige ligging van de gemeente Rheden vormde een aantrekkelijk klimaat voor kunstenaars om zich te vestigen. Dit gebeurde vooral in de tweede helft van de 20ste eeuw. De aanwezigheid van de groep beeldend kunstenaars heeft sinds de jaren '50 het culturele klimaat in de gemeente blijvend beïnvloed. Niet zelden leveren individuele kunstenaars een bijdrage aan talrijke culturele evenementen en zij maken deel uit van adviesorganen op het gebied van kunst en cultuur.

Naast de professionele beeldend kunstenaars kent de gemeente Rheden ook een groot aantal amateurkunstbeoefenaars, die zijn aangesloten bij zgn. schilderscholen. In de gemeente Rheden wonen in 2010 ca. 90 professionele beeldend kunstenaars. Dat is 1 op 500 inwoners. Een groot deel van hen woont en werkt in Velp. Het relatief grote aantal kunstenaars in de gemeente Rheden vindt in belangrijke mate zijn oorsprong in de nabijheid van de Kunstacademie - tegenwoordig ArtEZ - in Arnhem. Daarnaast vestigde zich gedurende de afgelopen decennia een groot aantal hoogopgeleide medewerkers, van nationale en internationale ondernemingen in Arnhem, zoals de Enka, zich in Velp. Niet zelden echtparen waarvan de vrouwelijke helft zich op kunstzinnig gebied had bekwaamd.

Parallel aan landelijke ontwikkelingen heeft de gemeente Rheden sinds 1950 een actief beleid gevoerd wat betreft beeldende kunst in de openbare ruimte. Deze beeldende kunsttoepassingen kwamen vaak tot stand in relatie tot de bouw van nieuwe woonwijken, openbare gebouwen en bij de realisatie of renovatie van infrastructuur. Op dit moment bevinden zich ca. 75 kunstwerken in de publieke ruimte van de gemeente Rheden.

Voorbeelden zijn de klassieke beeldengroep aan de Arnhemsestraatweg in Rheden, een oorlogsmonument van J. Grosman uit 1953 en van recente datum de geïntegreerde kunsttoepassing aan de Dupo-brug over het Dierens-Apeldoorns kanaal bij het dorp Spankeren van Tirza Verrips uit 2002. Alle buitenkunstwerken zijn te zien in 'Het Beeldenboek - beeldende kunst in de openbare ruimte van de gemeente Rheden' uit 2007.

Mede door de gunstige ligging aan de rand van de Veluwezoom kent de gemeente, naast allerlei binnenlocaties in Velp (Kunsthuis13/K13, opgeheven in 2011) en Dieren (Theotorne) ook een aantal zgn. buitenpodia. De bekendste is het Openluchttheater de Pinkenberg in Velp. De locatie, aangelegd in 1934, vierde in 2009 haar 75-jarig bestaan.

Het is uniek dat vijf dorpen (Velp, Rheden, Ellecom, Spankeren en De Steeg) nog beschikken over een muziektent, in vroeger tijden dé plek waar men bij elkaar kwam om te feesten en te musiceren. Hier vinden in de zomermaanden nog steeds concerten plaats, evenals in de kasteeltuin van Middachten in De Steeg en in het park van landgoed Avegoor in Ellecom.

Auteur: Stef de Wit