Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMUSEUM TWEESTROMENLAND – ontdek het leven tussen Maas en Waal!
Heerlijkheid Horssen
<p>Ten westen van de dorpskern van Horssen ligt, in een omgeving vol juweeltjes van boerderijen, het Huis Horssen. Het huidige huis is de in de...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
De Hervormde kerk in Winssen
<p>Aan de Notaris Stephanus Roesstraat nummer 11 staat op een kleine begraafplaats de Hervormde kerk. Het is in haar huidige gedaante een t-vormig gebouwtje, gebouwd...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Kwelbos
Het bos ten zuiden van de dijk ten oosten van Winssen heet Biezenwaard. Deze naam staat voor waterminnende planten (biezen) in een laaggelegen land (waard)....
Steenfabriek Vogelensangh
<p>Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Industrieel monument Tabakspakhuis
<p>Dit rechthoekige, vrijstaande monument is een groot voormalig tabakspakhuis. Het heeft een begane grond, twee verdiepingen en een zolderverdieping met flauw hellend zadeldak.</p>
De watersnoodramp van 1926
<p>In 1926 werd het Rijk van Nijmegen en het Land van Maas en Waal getroffen door een verschrikkelijke watersnoodramp. Het is een van de vele...
Overblijfselen van de tabaksteelt
<p>De commerciële tabaksteelt is begin zeventiende eeuw in Europa opgekomen. Van de Utrechtse heuvelrug verspreidde het product zich via de Betuwe (1650) naar Maas en...
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
De Romeinse boot van Druten
<p>Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Het Steenen Kruis van Afferden
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis.</p>
Huijs te Leeuwen en de papenkelder
Aan de Waalbandijk 7 te Boven-Leeuwen staan de overblijfselen van het adellijk Huijs te Leeuwen. Het bestaat uit het zeventiende-eeuwse poortgebouw...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Romeinse villa Keizershoeve
<p>Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park ligt op de...
Herenboerderij Het Hoogh Huys
<p>De herenboerderij Hoogh Huys ligt aan de Leegstraat te Winssen, een oude noord-zuid-as die leidde van de dorpskern naar de zuidelijk gelegen veeweiden. De Leegstraat...
Tramremise
<p>Dit monument is de voormalige tramremise. Tijdens de Open Monumentendag 2008 had het lokale Comité Open Monumentendag de rails terug laten schilderen op de bestrating....
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Niet passeren op vrijdag de dertiende...
<p>Wanneer de naam De Olden Tempel is ontstaan is niet zeker. Op de plek van het huidige huis hebben in de loop van de eeuwen...
Geschiedenis van heerlijkheid Druten, Huis te Druten
<p>Het Huis te Druten heeft alles te maken met de lange geschiedenis van de Heerlijkheid Druten. Deze valt in drie fasen uiteen, waarin families elkaar...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Wiel Moespotse waai
Met de aanleg van de definitieve bandijk ontstond er een harde grens tussen het binnendijkse cultuurland en de uiterwaarden. Wielen en dijkomleggingen (kronkels) verwijzen naar...
Dijken en dijkverlegging bepalen het rivierengebied
De meest ingrijpende invloed van de mens op de opbouw van het rivierengebied is de bedijking geweest. De eerste dijken of kades lagen echter niet...
Rooms-katholieke kerk, gebouwd op protestants zand
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat de rooms-katholieke parochiekerk, een neoromaanse kruisbasiliek, gebouwd naar ontwerp van architect C. Franssen uit Roermond...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Terp Hogewaldstraat
In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in laaggelegen gebieden op terpen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging in het landschap...
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
<p>Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Sporen van de Romeinen, de Romeinse villa Klepperheide
<p>In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd in Druten-Klepperheide een antiek complex gevonden. Rond 70 na Christus, na de mislukte opstand van de...
Duiventil van Leur, een stille getuige...
<p>Een duiventil heeft alles te maken met het recht op de 'duyveslagh'. Het recht is genoemd naar de sluiting (duivenslag) die binnen de til voor...
De Scharenburg, een strijdige dijk
<p>Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de belangen zijn net...
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Graafseweg, een weg met geschiedenis
<p>Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Heerlijkheid Horssen
<p>Ten westen van de dorpskern van Horssen ligt, in een omgeving vol juweeltjes van boerderijen, het Huis Horssen. Het huidige huis is de in de...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
Forse T-boerderij met overwelfde kelder
<p>Een van de meest in het oog springende grote boerderijcomplexen in het Rijk van Nijmegen-West is de boerderij aan de Pastoor van der Marckstraat in...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
De Hervormde kerk in Winssen
<p>Aan de Notaris Stephanus Roesstraat nummer 11 staat op een kleine begraafplaats de Hervormde kerk. Het is in haar huidige gedaante een t-vormig gebouwtje, gebouwd...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Kwelbos
Het bos ten zuiden van de dijk ten oosten van Winssen heet Biezenwaard. Deze naam staat voor waterminnende planten (biezen) in een laaggelegen land (waard)....
Steenfabriek Vogelensangh
<p>Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Industrieel monument Tabakspakhuis
<p>Dit rechthoekige, vrijstaande monument is een groot voormalig tabakspakhuis. Het heeft een begane grond, twee verdiepingen en een zolderverdieping met flauw hellend zadeldak.</p>
De watersnoodramp van 1926
<p>In 1926 werd het Rijk van Nijmegen en het Land van Maas en Waal getroffen door een verschrikkelijke watersnoodramp. Het is een van de vele...
Overblijfselen van de tabaksteelt
<p>De commerciële tabaksteelt is begin zeventiende eeuw in Europa opgekomen. Van de Utrechtse heuvelrug verspreidde het product zich via de Betuwe (1650) naar Maas en...
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
De Romeinse boot van Druten
<p>Voor de bouw van het zwembad op het terrein van (toen nog) Boldershof, is in 1973 op een diepte van 2,70 tot 2,90 meter een...
Huis te Winssen
Op de plek van de huidige boerderij Het Spijker aan de Plakstraat heeft in vroeger eeuwen een belangrijk gebouw gestaan: Huis...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Het Steenen Kruis van Afferden
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis.</p>
Huijs te Leeuwen en de papenkelder
Aan de Waalbandijk 7 te Boven-Leeuwen staan de overblijfselen van het adellijk Huijs te Leeuwen. Het bestaat uit het zeventiende-eeuwse poortgebouw...
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Romeinse villa Keizershoeve
<p>Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park ligt op de...
Herenboerderij Het Hoogh Huys
<p>De herenboerderij Hoogh Huys ligt aan de Leegstraat te Winssen, een oude noord-zuid-as die leidde van de dorpskern naar de zuidelijk gelegen veeweiden. De Leegstraat...
Tramremise
<p>Dit monument is de voormalige tramremise. Tijdens de Open Monumentendag 2008 had het lokale Comité Open Monumentendag de rails terug laten schilderen op de bestrating....
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Niet passeren op vrijdag de dertiende...
<p>Wanneer de naam De Olden Tempel is ontstaan is niet zeker. Op de plek van het huidige huis hebben in de loop van de eeuwen...
Geschiedenis van heerlijkheid Druten, Huis te Druten
<p>Het Huis te Druten heeft alles te maken met de lange geschiedenis van de Heerlijkheid Druten. Deze valt in drie fasen uiteen, waarin families elkaar...
Oude Sint Victor
De oude Sint Victor in Batenburg heeft een bewogen geschiedenis. Het moeten de eerste heren van Batenburg, oudste bron 1080, zijn geweest die het als...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Kweldam
Een kweldam of -dijk wordt op enige afstand van de rivierdijk aangelegd om overlast door kwelwater in het achterliggende gebied te voorkomen. De kwelkade is...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Wiel Moespotse waai
Met de aanleg van de definitieve bandijk ontstond er een harde grens tussen het binnendijkse cultuurland en de uiterwaarden. Wielen en dijkomleggingen (kronkels) verwijzen naar...
Dijken en dijkverlegging bepalen het rivierengebied
De meest ingrijpende invloed van de mens op de opbouw van het rivierengebied is de bedijking geweest. De eerste dijken of kades lagen echter niet...
Rooms-katholieke kerk, gebouwd op protestants zand
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat de rooms-katholieke parochiekerk, een neoromaanse kruisbasiliek, gebouwd naar ontwerp van architect C. Franssen uit Roermond...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Terp Hogewaldstraat
In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in laaggelegen gebieden op terpen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging in het landschap...
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
<p>Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Molen in Hernen
De molen in Hernen vormt een belangrijk onderdeel van de geschiedenis van de heerlijkheid Hernen. De huidige molen uit 1745 vervangt...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Sporen van de Romeinen, de Romeinse villa Klepperheide
<p>In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd in Druten-Klepperheide een antiek complex gevonden. Rond 70 na Christus, na de mislukte opstand van de...
Duiventil van Leur, een stille getuige...
<p>Een duiventil heeft alles te maken met het recht op de 'duyveslagh'. Het recht is genoemd naar de sluiting (duivenslag) die binnen de til voor...
De Scharenburg, een strijdige dijk
<p>Als je last van water hebt, zorg dan dat je het kwijt raakt. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want de belangen zijn net...
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Graafseweg, een weg met geschiedenis
<p>Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
