Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMuseum Tweestromenland vertelt over leven, wonen en werken in het Land...
Dubbele schutsluis in het Maas-Waalkanaal
<p>Het sluiscomplex in Weurt is een goed voorbeeld van een schutsluis. Dit is het type sluizen waarbij schepen van het ene naar het andere waterpeil...
Steenfabriek Vogelensangh
<p>Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De Jodenhoek
<p>Oudere Drutenaren kennen de Nieuwstraat nog als de 'Jodenhoek'. Aan die straat, in de negentiende eeuw Brouwersstraat geheten, stond een gebouw dat vanaf 1860 tot...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Zandwinplas
<p>Voor de aanleg van de snelwegen A326 en A73 en vooral ter hoogte van nieuwe knooppunten was veel zand nodig. Zo ligt de A326 tussen...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
In februari 1945 verloor Deest haar hart
<p>Na lange tijd in Afferden gekerkt te hebben, werd Deest halverwege de negentiende eeuw een zelfstandig kerkdorp wat met de bouw van een kerk en...
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Het Steenen Kruis
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis....
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Een kasteel voor een paarlen halssnoer
<p>De beroemdste bewoners van het kasteel te Wijchen zijn Emilia van Oranje-Nassau, dochter van Willem van Oranje, en haar echtgenoot Emanuel van Portugal. Emilia's broer...
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
<p>Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Koningstraat met sporen van de Romeinen
<p>Op de rand van de oude oeverwal van de Waal loopt de Koningstraat door het dorp Afferden heen. Van deze straat wordt aangenomen dat daarin...
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
Geriefhoutbosje
Geriefhoutbosjes en andere beplantingsvormen met hakhout dienden om hout te leveren voor de verkoop of voor dagelijks gebruik rondom en in de boerderij. De bosjes...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
Bakenbomen
<p>Bakenbomen zijn bomen (populier en es) die op de oevers langs de rivier staan en de grens tussen land en water markeren. Ze staan in...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Voormalig vrouwenconvent Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer
<p>Bij de vijfsprong die de plaatsen Molenhoek/Horssen-Bergharen-Afferden met elkaar verbindt, ligt de Mariaberg, ook Kloosterberg of de Holtmeer genoemd. Op deze plek stichtte Dirk van...
Smits-orgel maakt Johannes de Doper-kerk een monument
<p>Als je de Kerkstraat van Puiflijk binnenrijdt, zie je een driebeukige hallekerk met opvallende toren. In 1868 begon architect C. Weber met de bouw van...
Voorkade Binnenweg
Aan het eind van de twaalfde eeuw brak een nieuwe periode aan in het ontstaan van de dorpspolders. De dorpen in het rivierkleigebied gingen over...
Personnenbos
Het waterrijke gebied in de kommen/broeklanden was lange tijd aantrekkelijk voor de aanleg van vochtige akkers met wilgen (grienden), zoals in het Ewijksche Broek, en...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Waar eens bier gebrouwen werd...
<p>Brouwers Hofstad is de naam van een boerderij aan de Leegstraat te Winssen. Aan het sieranker tussen de ramen van de opkamer kunnen we zien...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
<p>Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere plekken in het Nederrijn-Maasgebied...
Oude Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond het jaar 1300) moesten weteringen worden gegraven waardoor het land kon...
Boldershof, instelling ter verzorging door Franse zusters
<p>In de Ambtshuisstraat in Druten staan de oude paviljoens van Boldershof. In 1903 kopen de Franse zusters Filles de la Sagesse (dochters der Wijsheid) de...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
<p>Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
Crevasse, waterplas na een doorbraak
<p>Voordat de eerste kades en dijken werden aangelegd, bestonden de 'beschermde gronden' alleen uit de hoger gelegen oeverwallen. Deze hielden enigszins het hoge water tegen....
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
Oude toren in Ewijk
<p>Aan de dakmoeten op de oostmuur van de oude toren aan de Julianastraat in Ewijk, is de geschiedenis van de voormalige kerk af te lezen....
Van poldermolen tot Beatrixmolen
<p>Op een belt aan de Molenstraat staat de Beatrixmolen, een windkorenmolen. De molen bestaat uit een met riet gedekte achtkant op een dito bakstenen voet,...
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Wiel Moespotse waai
Met de aanleg van de definitieve bandijk ontstond er een harde grens tussen het binnendijkse cultuurland en de uiterwaarden. Wielen en dijkomleggingen (kronkels) verwijzen naar...
Dubbele schutsluis in het Maas-Waalkanaal
<p>Het sluiscomplex in Weurt is een goed voorbeeld van een schutsluis. Dit is het type sluizen waarbij schepen van het ene naar het andere waterpeil...
Steenfabriek Vogelensangh
<p>Tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw had vrijwel ieder dorp aan de Waal een of meer steenfabrieken. Deest kende twee steenfabrieken, een...
De Jodenhoek
<p>Oudere Drutenaren kennen de Nieuwstraat nog als de 'Jodenhoek'. Aan die straat, in de negentiende eeuw Brouwersstraat geheten, stond een gebouw dat vanaf 1860 tot...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Voormalig Maristenklooster
<p>Aan de Pastoor van der Marckstraat in Weurt verrijst nog altijd het grote kloostercomplex dat in 1905 oorspronkelijk door de Ursulinnen van St. Salvator werd...
Zandwinplas
<p>Voor de aanleg van de snelwegen A326 en A73 en vooral ter hoogte van nieuwe knooppunten was veel zand nodig. Zo ligt de A326 tussen...
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
In februari 1945 verloor Deest haar hart
<p>Na lange tijd in Afferden gekerkt te hebben, werd Deest halverwege de negentiende eeuw een zelfstandig kerkdorp wat met de bouw van een kerk en...
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Het Steenen Kruis
<p>Aan de rivierzijde van de Waalbandijk, aan het einde van de Klapstraat, staat sinds de middeleeuwen in de berm van de dijk het Steenen Kruis....
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
De veerdam van Druten in 1944
<p>Het is 17 september 1944. Operatie Market Garden is begonnen. Honderden vliegtuigen ronken boven Maas en Waal. De jonge Duitse soldaten die de veerpont in...
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
De verborgen toren in Beuningen
<p>In 1795 kwam de pastoor terug in Beuningen, nadat de kerk anderhalve eeuw in protestantse handen was geweest. Hoever de parochie en de kerk teruggaan...
Een kasteel voor een paarlen halssnoer
<p>De beroemdste bewoners van het kasteel te Wijchen zijn Emilia van Oranje-Nassau, dochter van Willem van Oranje, en haar echtgenoot Emanuel van Portugal. Emilia's broer...
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
<p>Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Koningstraat met sporen van de Romeinen
<p>Op de rand van de oude oeverwal van de Waal loopt de Koningstraat door het dorp Afferden heen. Van deze straat wordt aangenomen dat daarin...
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
Geriefhoutbosje
Geriefhoutbosjes en andere beplantingsvormen met hakhout dienden om hout te leveren voor de verkoop of voor dagelijks gebruik rondom en in de boerderij. De bosjes...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
Bakenbomen
<p>Bakenbomen zijn bomen (populier en es) die op de oevers langs de rivier staan en de grens tussen land en water markeren. Ze staan in...
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Voormalig vrouwenconvent Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer
<p>Bij de vijfsprong die de plaatsen Molenhoek/Horssen-Bergharen-Afferden met elkaar verbindt, ligt de Mariaberg, ook Kloosterberg of de Holtmeer genoemd. Op deze plek stichtte Dirk van...
Smits-orgel maakt Johannes de Doper-kerk een monument
<p>Als je de Kerkstraat van Puiflijk binnenrijdt, zie je een driebeukige hallekerk met opvallende toren. In 1868 begon architect C. Weber met de bouw van...
Voorkade Binnenweg
Aan het eind van de twaalfde eeuw brak een nieuwe periode aan in het ontstaan van de dorpspolders. De dorpen in het rivierkleigebied gingen over...
Personnenbos
Het waterrijke gebied in de kommen/broeklanden was lange tijd aantrekkelijk voor de aanleg van vochtige akkers met wilgen (grienden), zoals in het Ewijksche Broek, en...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Waar eens bier gebrouwen werd...
<p>Brouwers Hofstad is de naam van een boerderij aan de Leegstraat te Winssen. Aan het sieranker tussen de ramen van de opkamer kunnen we zien...
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Voormalige Mariakerk, de hertog was hier
<p>Het staat vast dat de eerste kapel van Bergharen gebouwd werd op een prehistorisch grafveld. Dat werd opzettelijk ook op andere plekken in het Nederrijn-Maasgebied...
Oude Wetering
Na het sluiten van de dijkringen van het land van Maas en Waal (rond het jaar 1300) moesten weteringen worden gegraven waardoor het land kon...
Boldershof, instelling ter verzorging door Franse zusters
<p>In de Ambtshuisstraat in Druten staan de oude paviljoens van Boldershof. In 1903 kopen de Franse zusters Filles de la Sagesse (dochters der Wijsheid) de...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
<p>Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
Crevasse, waterplas na een doorbraak
<p>Voordat de eerste kades en dijken werden aangelegd, bestonden de 'beschermde gronden' alleen uit de hoger gelegen oeverwallen. Deze hielden enigszins het hoge water tegen....
Tramstation Koopmans voor de stoomtram Maas en Waal
In onderscheid tot andere agrarische gebieden ging eind negentiende eeuw het Rivierengebied over op andere teelten, onder andere de fruitteelt. Het...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
Oude toren in Ewijk
<p>Aan de dakmoeten op de oostmuur van de oude toren aan de Julianastraat in Ewijk, is de geschiedenis van de voormalige kerk af te lezen....
Van poldermolen tot Beatrixmolen
<p>Op een belt aan de Molenstraat staat de Beatrixmolen, een windkorenmolen. De molen bestaat uit een met riet gedekte achtkant op een dito bakstenen voet,...
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Wiel Moespotse waai
Met de aanleg van de definitieve bandijk ontstond er een harde grens tussen het binnendijkse cultuurland en de uiterwaarden. Wielen en dijkomleggingen (kronkels) verwijzen naar...
