Huis Crayestein in Tricht

Alleen het poortgebouw staat nog overeind

Op de vruchtbare gronden langs de Linge liggen in de middeleeuwen veel kastelen en adellijke huizen. Ze overleven het oorlogsgeweld door de eeuwen heen niet of maken plaats voor boerderijen. De naam van het dorp Tricht is afgeleid van 'Trajectum' dat 'doorwaadbare oversteekplaats' betekent. Er waren meerdere adellijke huizen, zoals Crayestein. In de negentiende eeuw vervangt een herenhuis Crayestein. Daarvan blijft alleen een poortgebouw uit 1600 over.

Bezit van de familie Van Buchel

De eerst bekende bezitter van Crayestein is Margriet van Buren die in 1515 het goed als leen krijgt. Vervolgens laat jonker Emond van Buchel, stadhouder en drost van het land van Buren, in 1548 Crayestein na aan Emond, een van zijn dertien kinderen. Diens zoon kan Crayestein niet behouden en geeft het terug aan de graaf van Buren. De graaf geeft het goed in 1594 aan Emond de Gruyter. Diens moeder is Anna van Buchel, een kleindochter van Emond van Buchel I, zodat het toch nog in de familie blijft.

Schulden bepalen het lot

De Gruyter laat een edelmanshuis met een toren en omgeven door grachten bouwen. Na zijn dood woont zoon Arnold op Crayestein, maar moet het huis in 1669 vanwege schulden verkopen. Kapitein Pieter Kemp krijgt als belangrijkste schuldeiser Crayestein in handen. Zijn zoon verkoopt het huis in 1697 aan weduwe Elisabeth Lammens. Robbert Hoogh, substituut rentmeester van IJsselstein is de volgende eigenaar. Bij zijn dood in 1714 dwingen grote schulden zijn weduwe Crayestein te veilen.

Bezit van schepen naar wethouder

Via Jacob Ridders, in dienst van de graaf van Culemborg, en zijn erfgenamen komt Crayestein in 1737 in bezit van de Amsterdammer Jan Claeszoon Lely. Deze gaat de functie van schepen bekleden in Buurmalsen en Tricht. Hendrik Nicolaas, een neef van zijn tweede vrouw, koopt het huis in 1810 en verkoopt het in 1845 aan Jan van Reekum. Deze plaatselijke boer is tevens wethouder van Geldermalsen. In 1855 bouwt hij op het terrein van Crayestein een blokvormig landhuis met bijgebouwen voor agrarisch gebruik. Zijn familie blijft eigenaar van het terrein.

Jan de Beijer tekent Crayestein rond 1750 met een poortgebouw als toegang. Dat poortje is als enige overgebleven van het complex, compleet met gevelsteen. In 1940 is nog het jaartal 1600 te lezen. Zware beschadigingen in de Tweede Wereldoorlog maken restauratie noodzakelijk, waarna de status van rijksmonument volgt. In het landhuis is nu onder de naam Kasteel Landgoed Crayestein een B&B gevestigd.

Bronnen & verder lezen: