Canon van Culemborg
De canon van Culemborg voert u langs de hoogtepunten van de Culemborgse geschiedenis.
Lees intro
51 verhalen
Bekijk volledige kaart
Van de middeleeuwse marktplaats, via het zelfstandige graafschap tot de kleurrijke stad van nu. Verhalen gekoppeld aan herkenbare plaatsen in en om de historische binnenstad. Dus laat u inspireren en kijk eens rond in Culemborg!
Deze digitale versie is een samenvatting van de papieren versie, die in 2009 verscheen. Het boek was toen verkrijgbaar bij boekhandel Tomey en Versteegen in Culemborg.
Verkocht en met schulden beladen
<p>In 1639 komt Culemborg in handen van de Duitse graven Van Waldeck-Pyrmont. Het graafschap raakt beladen met schulden. Verder oplopend door de verwoestingen in het...
Rooms bolwerk
<p>De huidige locatie van het stadskantoor staat eeuwenlang bekend als 'Papenhoek'. Al in de middeleeuwen staan hier veel katholieke gebouwen. Op deze plek worden tussen...
Elke dag sigaren maken
<p>De Arbeidswet van 1919 bepaalt dat arbeiders in fabrieken maximaal 45 uur per week mogen werken, en maar acht uur per dag. Een hele overgang...
Nieuwkomers
<p>In 2011 is Culemborg een stad waar één op de tien inwoners van niet-westerse afkomst is. Een open samenleving waarin verschillende culturen hun plaats hebben....
Na afloop bal!
<p>De vestiging van Blokker aan de markt is bijna vijftig jaar het City Theater geweest. Een bioscoop met ruimte voor vijfhonderd bezoekers. Achter het glas...
Watersnood
<p>In de strenge winter van 1855 vriest de Lek dicht. Als de dooi inzet, ligt de rivier vol ijsschotsen. Die dreigen de doorgang te blokkeren...
Catharina Alida van der Dussen
<p>In het koor van de Oude of Hervormde Barbarakerk staat een witmarmeren graftombe. Laatste rustplaats van Catharina Alida van der Dussen (1690-1745), vrouw van de...
De Culemborgse stoel
<p>Tussen 1830 en 1915 bepaalt de Culemborgse stoel het gezicht van veel Nederlandse keukens en eetkamers. Hij is van iepenhout, staat op sabelpoten en is...
Floris I van Pallandt
<p>Na de dood van vrouwe Elisabeth wordt haar achterneef Floris van Pallandt de eerste graaf van Culemborg. Hij erft het Culemborgse kasteel, maar verblijft liever...
Schijnheilige kardinaal
<p>In 1991 vinden amateur-archeologen in de Culemborgse Kasteeltuin een unieke, vrijwel gave 'schertsbeker'. De beker van steengoed oogt als een geestelijke met een kardinaalshoed. Vroom...
De Lekbrug bij Culemborg
<p>De spoorbrug over de Lek bij Culemborg is een baken in het landschap. De huidige brug heeft een illustere voorganger. Die maakt deel uit van...
Stadsrechten
<p>Sint-Nicolaasdag (6 december) 1318 wordt Culemborg een echte stad. Het ontvangt stadsrechten van heer Johan van Culemborg. Zijn vader Hubrecht had in de dertiende eeuw...
De Hoge Kuijl
<p>De Hoge Kuijl aan de Achterweg is het restant van een dertiende-eeuwse dijkdoorbraak. De Achterweg is in de middeleeuwen deel van de Lekdijk. Die moet...
Het huis van de stad
<p>Het oude Culemborgse stadhuis krijgt weer een functie als 'huis van de stad'. Een plek om te werken, te vergaderen, te trouwen of op...
Slagerij Abraham van Spier & Co.
<p>Mei 1945. Eli van Spier viert de bevrijding, omringd door Culemborgers en Canadese militairen. Hij behoort tot de weinige joodse inwoners van de stad die...
Jenever voor Afrika
<p>De lange rij arbeidershuisjes aan de Veerweg herinnert nog aan de tijd van de Industriële Revolutie. In 1838 starten de broers Johan en Aleid van...
Het Rampjaar
<p>In 1672 trekken de grote buurlanden de Republiek binnen. Een land dat zelf wordt verscheurd door een burgeroorlog. De Franse koning Lodewijk XIV verovert in...
Op de vlucht voor de bommen
<p>Nadat de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland zijn binnengevallen, wordt ook bij Culemborg gevochten. De stad grenst aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ter verdediging...
Het Elisabeth Weeshuis
<p>Het stadsmuseum van Culemborg is gevestigd in het Elisabeth Weeshuis. Bijna vier eeuwen een thuis voor weeskinderen uit deze stad. In 1560 speciaal voor hen...
Gelderland Model 430
<p>Jan des Bouvrie ontwerpt in 1969 voor meubelfabriek Gelderland de kubusbank. De robuuste, volledig beklede bank met hoekige vormgeving en comfortabele zit vormt de nieuwe...
Pieter Aafjes
<p>Hoofdrolspeler in het rijk geschakeerde muziekleven van Culemborg is Koninklijke Harmonie Pieter Aafjes. De voorloper van deze vereniging is muziekcorps Concordia, opgericht in 1869. In...
De Binnenpoort
<p>De grachten en restanten van de stadsmuur in de binnenstad van Culemborg zijn uit de veertiende eeuw. Net als de monumentale Binnenpoort, de laatste stadspoort....
De trekschuit die er nooit kwam
<p>Rechtstreeks van Amsterdam naar 's-Hertogenbosch. Dat is het doel van een nieuwe scheepvaartroute dwars door het Rivierengebied. Door de rivieren te verbinden met kanalen kunnen...
Ecologische wijk Lanxmeer
<p>Direct tegenover het NS-station van Culemborg ligt de wijk Lanxmeer. Voor Nederland en daarbuiten een voorbeeld van 'duurzaam bouwen'.</p>
Eerst de ochtendmis, dan naar school
<p>Rond 1925 heeft Culemborg een katholieke, een gereformeerde en een niet-gelovige zuil. Elk met eigen scholen, verenigingen en kranten. Tot 1920 moeten katholieken en protestanten...
Herenhuizen in het groen
<p>Culemborg is rond 1900 een industriestad van achtduizend inwoners. Rondom het oude centrum staan veel arbeidershuisjes in sloppen en stegen. Zowel in de huizen als...
's Lands geweerfabriek
<p>In 1759 verrijst een geweerfabriek op het voormalige kasteelterrein. Er werken zeventig mensen. Zij smeden en slijpen geweerlopen en bajonetten, maken sloten, laden en beslag,...
Het kasteel van Culemborg
<p>De fundamenten van het kasteel bevinden zich in de Kasteeltuin. Nu staat alleen nog een zestiende-eeuwse muur overeind. Op de plattegrond die Joannes Blaeu rond...
Over de bevroren rivier
<p>Zomer 1794. Het Franse revolutionaire leger van generaal Pichegru trekt ons land binnen. Vanuit het zuiden trekt het op richting grote rivieren. De Nederlandse patriotten...
Otto van Rees
<p>De Otto van Reesweg dankt zijn naam aan een Culemborger die gouverneur-generaal van Nederlands-Indië werd. Otto van Rees (1823-1892) is geboren aan de Markt 11,...
Eerste bewoners van Culemborg
<p>André Molenaar (14 jaar) vindt in 1971 op Goilberdingen een vuurstenen bijl. Dit is de oudste soort bijl, vrij ruw, maar met een scherp, afgeslagen...
Gispen no. 412
<p>De 'Gispen no. 412' is een echte klassieker. De stoel met het verende stalen buisframe is het bekendste ontwerp van Willem Hendrik Gispen (1890-1981). Typisch...
Culemborg aan de A2
<p>Sinds 1936 ligt Culemborg bij de nieuwe noord-zuidverbinding, de Rijksweg A2. Na het schip en de trein is de auto het belangrijkste transportmiddel geworden. De...
Het ziekenhuis moet dicht
<p>Het huidige appartementencomplex 'De Vier Dreven' aan de Elisabethdreef was ooit het laatste ziekenhuis van Culemborg. Dit Barbaraziekenhuis sluit in 1982 de deuren. De huidige...
'Lieve laanen, donkre dreeven'
<p>Het schaduwrijke park De Plantage, de lange lanen, de groene weiden en de winderige dijk. Op zondag en in de vakantie geniet menige wandelaar van...
Dinsdag marktdag
<p>Culemborg bezit drie marktpleinen, die het hart vormen van de oude binnenstad. Ze herinneren aan de tijd dat de stad aan de Lek een echte...
Vrouwe Elisabeth
<p>Ruim 500 jaar na haar dood kom je de naam en beeltenis van Vrouwe Elisabeth nog op verschillende plaatsen in Culemborg tegen: Museum Elisabeth Weeshuis,...
Sint-Pietersgasthuis
<p>Aan de Achterstraat staat een fraai, oud pand met trapgevels. Eens was het deel van het Sint-Pietersgasthuis, een omvangrijk complex begrensd door Goilberdingerstraat, Achterstraat en...
Pioniers in de polder
<p>In de tiende eeuw staan er al boerderijen op Redichem. Zo ongeveer waar het huidige landgoed De Bol ligt. De bewoners hebben van de wildernis...
'Vechtlustige ruige roodharigen'
<p>In de Romeinse tijd staan in het huidige Culemborg nederzettingen van 'vechtlustige ruige roodharigen'. Zo noemt de Romeinse geschiedschrijver Tacitus de Bataven. Volgens hem hebben...
Weg met de molenkar!
<p>De Culemborgers laten hun graan malen in de twee windmolens van de stad. Ze halen en brengen de zakken zelf bij de molen. Als betaling...
Het stadhuis
<p>Boven de toegangsdeur van het Culemborgse stadhuis twee sierlijke initialen. De 'A' is van Antonis van Lalaing, graaf van Hoogstraten en stadhouder van Holland, Zeeland...
Strijd om de mijter
<p>In de late middeleeuwen is de Utrechtse bisschop oppermachtig. In het omvangrijke bisdom heeft hij kerkelijke, maar ook wereldlijke macht. Een belangrijke en gewilde baan...
Jan van Riebeeck
<p>Jan van Riebeeck wordt in 1617 geboren, vermoedelijk in het huis 'De Fonteyn' in Culemborg. Tweeentwintig jaar oud stapt hij als leerling-chirurgijn aan boord van...
Gymnastiekvereniging Kracht en Vriendschap
<p>De oudste sportclub van Culemborg is gymnastiekvereniging Kracht en Vriendschap (K&V), opgericht in 1882. Het lichaam wordt geoefend met degens, stokken en gewichten. In het...
Barbara
<p>Culemborg heeft een band met de heilige Barbara, die teruggaat tot de middeleeuwen. Zij is lange tijd de beschermheilige van de stad. Dat is nog...
Verkocht en met schulden beladen
<p>In 1639 komt Culemborg in handen van de Duitse graven Van Waldeck-Pyrmont. Het graafschap raakt beladen met schulden. Verder oplopend door de verwoestingen in het...
Rooms bolwerk
<p>De huidige locatie van het stadskantoor staat eeuwenlang bekend als 'Papenhoek'. Al in de middeleeuwen staan hier veel katholieke gebouwen. Op deze plek worden tussen...
Elke dag sigaren maken
<p>De Arbeidswet van 1919 bepaalt dat arbeiders in fabrieken maximaal 45 uur per week mogen werken, en maar acht uur per dag. Een hele overgang...
Nieuwkomers
<p>In 2011 is Culemborg een stad waar één op de tien inwoners van niet-westerse afkomst is. Een open samenleving waarin verschillende culturen hun plaats hebben....
Na afloop bal!
<p>De vestiging van Blokker aan de markt is bijna vijftig jaar het City Theater geweest. Een bioscoop met ruimte voor vijfhonderd bezoekers. Achter het glas...
Watersnood
<p>In de strenge winter van 1855 vriest de Lek dicht. Als de dooi inzet, ligt de rivier vol ijsschotsen. Die dreigen de doorgang te blokkeren...
Catharina Alida van der Dussen
<p>In het koor van de Oude of Hervormde Barbarakerk staat een witmarmeren graftombe. Laatste rustplaats van Catharina Alida van der Dussen (1690-1745), vrouw van de...
De Culemborgse stoel
<p>Tussen 1830 en 1915 bepaalt de Culemborgse stoel het gezicht van veel Nederlandse keukens en eetkamers. Hij is van iepenhout, staat op sabelpoten en is...
Floris I van Pallandt
<p>Na de dood van vrouwe Elisabeth wordt haar achterneef Floris van Pallandt de eerste graaf van Culemborg. Hij erft het Culemborgse kasteel, maar verblijft liever...
Schijnheilige kardinaal
<p>In 1991 vinden amateur-archeologen in de Culemborgse Kasteeltuin een unieke, vrijwel gave 'schertsbeker'. De beker van steengoed oogt als een geestelijke met een kardinaalshoed. Vroom...
De Lekbrug bij Culemborg
<p>De spoorbrug over de Lek bij Culemborg is een baken in het landschap. De huidige brug heeft een illustere voorganger. Die maakt deel uit van...
Stadsrechten
<p>Sint-Nicolaasdag (6 december) 1318 wordt Culemborg een echte stad. Het ontvangt stadsrechten van heer Johan van Culemborg. Zijn vader Hubrecht had in de dertiende eeuw...
De Hoge Kuijl
<p>De Hoge Kuijl aan de Achterweg is het restant van een dertiende-eeuwse dijkdoorbraak. De Achterweg is in de middeleeuwen deel van de Lekdijk. Die moet...
Het huis van de stad
<p>Het oude Culemborgse stadhuis krijgt weer een functie als 'huis van de stad'. Een plek om te werken, te vergaderen, te trouwen of op...
Slagerij Abraham van Spier & Co.
<p>Mei 1945. Eli van Spier viert de bevrijding, omringd door Culemborgers en Canadese militairen. Hij behoort tot de weinige joodse inwoners van de stad die...
Jenever voor Afrika
<p>De lange rij arbeidershuisjes aan de Veerweg herinnert nog aan de tijd van de Industriële Revolutie. In 1838 starten de broers Johan en Aleid van...
Het Rampjaar
<p>In 1672 trekken de grote buurlanden de Republiek binnen. Een land dat zelf wordt verscheurd door een burgeroorlog. De Franse koning Lodewijk XIV verovert in...
Op de vlucht voor de bommen
<p>Nadat de Duitsers op 10 mei 1940 Nederland zijn binnengevallen, wordt ook bij Culemborg gevochten. De stad grenst aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ter verdediging...
Het Elisabeth Weeshuis
<p>Het stadsmuseum van Culemborg is gevestigd in het Elisabeth Weeshuis. Bijna vier eeuwen een thuis voor weeskinderen uit deze stad. In 1560 speciaal voor hen...
Gelderland Model 430
<p>Jan des Bouvrie ontwerpt in 1969 voor meubelfabriek Gelderland de kubusbank. De robuuste, volledig beklede bank met hoekige vormgeving en comfortabele zit vormt de nieuwe...
Pieter Aafjes
<p>Hoofdrolspeler in het rijk geschakeerde muziekleven van Culemborg is Koninklijke Harmonie Pieter Aafjes. De voorloper van deze vereniging is muziekcorps Concordia, opgericht in 1869. In...
De Binnenpoort
<p>De grachten en restanten van de stadsmuur in de binnenstad van Culemborg zijn uit de veertiende eeuw. Net als de monumentale Binnenpoort, de laatste stadspoort....
De trekschuit die er nooit kwam
<p>Rechtstreeks van Amsterdam naar 's-Hertogenbosch. Dat is het doel van een nieuwe scheepvaartroute dwars door het Rivierengebied. Door de rivieren te verbinden met kanalen kunnen...
Ecologische wijk Lanxmeer
<p>Direct tegenover het NS-station van Culemborg ligt de wijk Lanxmeer. Voor Nederland en daarbuiten een voorbeeld van 'duurzaam bouwen'.</p>
Eerst de ochtendmis, dan naar school
<p>Rond 1925 heeft Culemborg een katholieke, een gereformeerde en een niet-gelovige zuil. Elk met eigen scholen, verenigingen en kranten. Tot 1920 moeten katholieken en protestanten...
Herenhuizen in het groen
<p>Culemborg is rond 1900 een industriestad van achtduizend inwoners. Rondom het oude centrum staan veel arbeidershuisjes in sloppen en stegen. Zowel in de huizen als...
's Lands geweerfabriek
<p>In 1759 verrijst een geweerfabriek op het voormalige kasteelterrein. Er werken zeventig mensen. Zij smeden en slijpen geweerlopen en bajonetten, maken sloten, laden en beslag,...
Het kasteel van Culemborg
<p>De fundamenten van het kasteel bevinden zich in de Kasteeltuin. Nu staat alleen nog een zestiende-eeuwse muur overeind. Op de plattegrond die Joannes Blaeu rond...
Over de bevroren rivier
<p>Zomer 1794. Het Franse revolutionaire leger van generaal Pichegru trekt ons land binnen. Vanuit het zuiden trekt het op richting grote rivieren. De Nederlandse patriotten...
Otto van Rees
<p>De Otto van Reesweg dankt zijn naam aan een Culemborger die gouverneur-generaal van Nederlands-Indië werd. Otto van Rees (1823-1892) is geboren aan de Markt 11,...
Eerste bewoners van Culemborg
<p>André Molenaar (14 jaar) vindt in 1971 op Goilberdingen een vuurstenen bijl. Dit is de oudste soort bijl, vrij ruw, maar met een scherp, afgeslagen...
Gispen no. 412
<p>De 'Gispen no. 412' is een echte klassieker. De stoel met het verende stalen buisframe is het bekendste ontwerp van Willem Hendrik Gispen (1890-1981). Typisch...
Culemborg aan de A2
<p>Sinds 1936 ligt Culemborg bij de nieuwe noord-zuidverbinding, de Rijksweg A2. Na het schip en de trein is de auto het belangrijkste transportmiddel geworden. De...
Het ziekenhuis moet dicht
<p>Het huidige appartementencomplex 'De Vier Dreven' aan de Elisabethdreef was ooit het laatste ziekenhuis van Culemborg. Dit Barbaraziekenhuis sluit in 1982 de deuren. De huidige...
'Lieve laanen, donkre dreeven'
<p>Het schaduwrijke park De Plantage, de lange lanen, de groene weiden en de winderige dijk. Op zondag en in de vakantie geniet menige wandelaar van...
Dinsdag marktdag
<p>Culemborg bezit drie marktpleinen, die het hart vormen van de oude binnenstad. Ze herinneren aan de tijd dat de stad aan de Lek een echte...
Vrouwe Elisabeth
<p>Ruim 500 jaar na haar dood kom je de naam en beeltenis van Vrouwe Elisabeth nog op verschillende plaatsen in Culemborg tegen: Museum Elisabeth Weeshuis,...
Sint-Pietersgasthuis
<p>Aan de Achterstraat staat een fraai, oud pand met trapgevels. Eens was het deel van het Sint-Pietersgasthuis, een omvangrijk complex begrensd door Goilberdingerstraat, Achterstraat en...
Pioniers in de polder
<p>In de tiende eeuw staan er al boerderijen op Redichem. Zo ongeveer waar het huidige landgoed De Bol ligt. De bewoners hebben van de wildernis...
'Vechtlustige ruige roodharigen'
<p>In de Romeinse tijd staan in het huidige Culemborg nederzettingen van 'vechtlustige ruige roodharigen'. Zo noemt de Romeinse geschiedschrijver Tacitus de Bataven. Volgens hem hebben...
Weg met de molenkar!
<p>De Culemborgers laten hun graan malen in de twee windmolens van de stad. Ze halen en brengen de zakken zelf bij de molen. Als betaling...
Het stadhuis
<p>Boven de toegangsdeur van het Culemborgse stadhuis twee sierlijke initialen. De 'A' is van Antonis van Lalaing, graaf van Hoogstraten en stadhouder van Holland, Zeeland...
Strijd om de mijter
<p>In de late middeleeuwen is de Utrechtse bisschop oppermachtig. In het omvangrijke bisdom heeft hij kerkelijke, maar ook wereldlijke macht. Een belangrijke en gewilde baan...
Jan van Riebeeck
<p>Jan van Riebeeck wordt in 1617 geboren, vermoedelijk in het huis 'De Fonteyn' in Culemborg. Tweeentwintig jaar oud stapt hij als leerling-chirurgijn aan boord van...
Gymnastiekvereniging Kracht en Vriendschap
<p>De oudste sportclub van Culemborg is gymnastiekvereniging Kracht en Vriendschap (K&V), opgericht in 1882. Het lichaam wordt geoefend met degens, stokken en gewichten. In het...
Barbara
<p>Culemborg heeft een band met de heilige Barbara, die teruggaat tot de middeleeuwen. Zij is lange tijd de beschermheilige van de stad. Dat is nog...
