Cultuurhistorie in het Land van Maas en Waal
Beleef de cultuurhistorie van het Land van Maas en Waal vanachter uw computer of pak de fiets en rijdt rond in het mooie Land van Maas en Waal.
Lees intro
133 verhalen
Bekijk volledige kaart
Het Land van Maas en Waal heeft veel te bieden. De gemeenten Wijchen, Druten, Beuningen en West Maas en Waal sloegen de handen ineen en namen het initiatief tot het maken van een route in het Land van Maas en Waal. Deze route bevat meer dan honderd cultuurhistorische locaties die ter plekke met een QR-code zijn gemarkeerd. De QR-codes verwijzen naar de teksten en afbeeldingen op deze plek op mijnGelderland.nl. De verhalen zijn aangeleverd door de vele erfgoedorganisaties die de regio rijk is.
Zie voor meer achtergrondverhalen ook de canon van het gebied, via het Verhaal tussen Maas en Waal.
Betrokken organisaties
-
Heemkundevereniging Leeuwen
De Heemkundevereniging Leeuwen is in 2009 opgericht. Het werkgebied van...
-
Museum Kasteel Wijchen
Voor elk wat wilsMuseum Kasteel Wijchen is een verrassend veelzijdig museum gevestigd op...
-
Museum Tweestromenland
Eigenzinnig museum in het Land van Maas en WaalMuseum Tweestromenland vertelt over leven, wonen en werken in het Land...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Sint Paschaliskerk, een kerk die er moest komen
Het is nog altijd pijnlijk te zien hoe lang de rooms-katholieke Woezikse gemeenschap letterlijk heeft moet vechten voor de status van...
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
Huis te Leur
<p>In de lange geschiedenis van de heerlijkheid Leur is het Huis te Leur een soort mijlpaal. De heerlijkheid beleefde een opbloei onder de Gelderse familie...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
De Kleine Elst, bittere noodzaak
<p>Wijchen ontstond op stuifduinen, die ontstaan zijn in de laatste IJstijd, tienduizend jaar geleden. Omdat de ondergrond van Wijchen bestaat uit een keiharde leemlaag stroomt...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Romeinse villa Keizershoeve
<p>Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park ligt op de...
Sporen van de Romeinen, de Romeinse villa Klepperheide
<p>In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd in Druten-Klepperheide een antiek complex gevonden. Rond 70 na Christus, na de mislukte opstand van de...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
Stoomgemaal de Tuut
<p>De Tuut bij Appeltern is het enige stoomgemaal van het Gelders rivierengebied. Het werd in 1917 gebouwd voor de bemaling van de Nieuwe wetering. Een...
Romantische fabrikantenvilla in Beuningen
<p>Deze in 1910 gebouwde statige en romantische fabrikantenvilla is ontworpen door architect Oscar Leeuw (Roermond 1866-Nijmegen 1944). Leeuw heeft een flink aantal monumentale gebouwen op...
Koningstraat met sporen van de Romeinen
<p>Op de rand van de oude oeverwal van de Waal loopt de Koningstraat door het dorp Afferden heen. Van deze straat wordt aangenomen dat daarin...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
Voorkade Binnenweg
Aan het eind van de twaalfde eeuw brak een nieuwe periode aan in het ontstaan van de dorpspolders. De dorpen in het rivierkleigebied gingen over...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Smits-orgel maakt Johannes de Doper-kerk een monument
<p>Als je de Kerkstraat van Puiflijk binnenrijdt, zie je een driebeukige hallekerk met opvallende toren. In 1868 begon architect C. Weber met de bouw van...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Voormalig vrouwenconvent Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer
<p>Bij de vijfsprong die de plaatsen Molenhoek/Horssen-Bergharen-Afferden met elkaar verbindt, ligt de Mariaberg, ook Kloosterberg of de Holtmeer genoemd. Op deze plek stichtte Dirk van...
Tabak, het vergeten goud
<p>Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Voormalig huis Leeuwenbergh, sporen van een donjon
Dit huis wordt ook wel aangeduid als 'Huis ende hoffstat tot Leeuwen op den berge'. Het complex moet hebben gestaan aan de...
Een kasteel voor een paarlen halssnoer
<p>De beroemdste bewoners van het kasteel te Wijchen zijn Emilia van Oranje-Nassau, dochter van Willem van Oranje, en haar echtgenoot Emanuel van Portugal. Emilia's broer...
Oude dorpstoren op het Hoog
<p>Op het Hoog, het oude dorpshart van Afferden, staat sinds de veertiende eeuw op het kerkhof een bakstenen toren. Deze oude toren is het laatste...
Niet passeren op vrijdag de dertiende...
<p>Wanneer de naam De Olden Tempel is ontstaan is niet zeker. Op de plek van het huidige huis hebben in de loop van de eeuwen...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Wijchen, vicus bij Noviomagus - Nijmegen
<p>Het feit dat Wijchen zich kon ontwikkelen tot een van de kleine bestuurlijke kernen (vicus) om Nijmegen heeft alles te maken met het feit dat...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
<p>De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
<p>Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
De Hervormde kerk in Winssen
<p>Aan de Notaris Stephanus Roesstraat nummer 11 staat op een kleine begraafplaats de Hervormde kerk. Het is in haar huidige gedaante een t-vormig gebouwtje, gebouwd...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
Neogotische kerk van Franssen
<p>Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Graafseweg, een weg met geschiedenis
<p>Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Sint Paschaliskerk, een kerk die er moest komen
Het is nog altijd pijnlijk te zien hoe lang de rooms-katholieke Woezikse gemeenschap letterlijk heeft moet vechten voor de status van...
De Bunswaard bij Beuningen
<p>Het uiterwaardenlandschap is ook ter hoogte van Beuningen ontstaan na het sluiten van de ringdijk rond het Land van Maas en Waal en Rijk van...
Huis te Leur
<p>In de lange geschiedenis van de heerlijkheid Leur is het Huis te Leur een soort mijlpaal. De heerlijkheid beleefde een opbloei onder de Gelderse familie...
De roep om Franciscanessen in Winssen
<p>In de loop van de negentiende eeuw groeiden de dorpen in het Land van Maas en Waal. De onderwijsvoorzieningen in het gebied waren tot dan...
De Kleine Elst, bittere noodzaak
<p>Wijchen ontstond op stuifduinen, die ontstaan zijn in de laatste IJstijd, tienduizend jaar geleden. Omdat de ondergrond van Wijchen bestaat uit een keiharde leemlaag stroomt...
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Romeinse villa Keizershoeve
<p>Het park van 'De Grote Aalst' is aangelegd in 2012, maar de geschiedenis ervan gaat meer dan 2000 jaar terug. Het park ligt op de...
Sporen van de Romeinen, de Romeinse villa Klepperheide
<p>In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd in Druten-Klepperheide een antiek complex gevonden. Rond 70 na Christus, na de mislukte opstand van de...
De Oude Toren van de parochie Balgoy en Keent
<p>Voor 1100 hoorde de parochie Balgoy waarschijnlijk bij het bisdom Utrecht. In de elfde of begin twaalfde eeuw werd, waarschijnlijk door een Heer van Herpen,...
Boerderij de Knotsenburg en verdwenen kasteel
Boerderij de Knotsenburg is een T-boerderij aan de voet van de Waalbandijk in Afferden. De boerderij is genoemd naar het kasteel de Knodsenburg. Dit kasteel...
Korenmolen Batenburg
Aan de Molendijk, niet ver van het kasteel staat de korenmolen. Eeuwenlang moesten boeren daar hun graan laten malen. ...
Terp bij de Wijnakker
<p>In de late Middeleeuwen (circa 1000-1500 na Christus) werden boerderijen in de kommen op hoge terpen of pollen gebouwd. Een terp is een opgeworpen verhoging...
Stoomgemaal de Tuut
<p>De Tuut bij Appeltern is het enige stoomgemaal van het Gelders rivierengebied. Het werd in 1917 gebouwd voor de bemaling van de Nieuwe wetering. Een...
Romantische fabrikantenvilla in Beuningen
<p>Deze in 1910 gebouwde statige en romantische fabrikantenvilla is ontworpen door architect Oscar Leeuw (Roermond 1866-Nijmegen 1944). Leeuw heeft een flink aantal monumentale gebouwen op...
Koningstraat met sporen van de Romeinen
<p>Op de rand van de oude oeverwal van de Waal loopt de Koningstraat door het dorp Afferden heen. Van deze straat wordt aangenomen dat daarin...
Schaapsdrift en heide
De mens heeft grote invloed op het landschap. De eerste landbouwers brandden kleine stukjes bos plat voor hun akkers. Ook door vraat van vee ontstonden...
Maasbandijk en watersnood bij Balgoy en Keent
<p>Op de Maasbandijk in Balgoy heeft men een prachtig uitzicht over de Maas en het typische landschap waar Balgoy en Keent deel van uitmaken. De...
Voorkade Binnenweg
Aan het eind van de twaalfde eeuw brak een nieuwe periode aan in het ontstaan van de dorpspolders. De dorpen in het rivierkleigebied gingen over...
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
De Ewaldenkerk in Druten
<p>De Ewaldenkerk in Druten is uniek omdat ze de enige kerk in Nederland is, die is gewijd aan de Heilige Ewalden. De Ewalden waren missionarissen...
Brabant en Gelre strijden om Grave, de slag bij Niftrik
<p>Boerderij de Strijdtkamp dankt haar naam aan de slag bij Niftrik in 1388. Eeuwenlang nam de stad Grave een belangrijke strategische positie in tussen Brabant...
Smits-orgel maakt Johannes de Doper-kerk een monument
<p>Als je de Kerkstraat van Puiflijk binnenrijdt, zie je een driebeukige hallekerk met opvallende toren. In 1868 begon architect C. Weber met de bouw van...
Op resten van de zuidelijke Limes-route
<p>De Koningstraat is aangelegd door Frankische koningen op de resten van oude Romeinse wegen. We hebben het wat de Romeinen betreft dan over de zuidelijke...
Klooster gaf een uithoek een gezicht
Alverna ontstond in feite pas toen de Franciscanen er in 1886 een klooster bouwden. De monniken zullen zich aangetrokken hebben gevoeld...
Zouaven in Ewijk en Winssen
<p>Zowel op de begraafplaatsen van Ewijk als van Winssen zijn stille getuigen van de Zouaven-geschiedenis te vinden.</p>
Voormalig vrouwenconvent Onze Lieve Vrouwe op de Holtmeer
<p>Bij de vijfsprong die de plaatsen Molenhoek/Horssen-Bergharen-Afferden met elkaar verbindt, ligt de Mariaberg, ook Kloosterberg of de Holtmeer genoemd. Op deze plek stichtte Dirk van...
Tabak, het vergeten goud
<p>Al in de achttiende eeuw wordt er tabak geteeld in het Land van Maas en Waal. De zavelige gronden op de oeverwallen en rivierduinen zijn...
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Voormalig huis Leeuwenbergh, sporen van een donjon
Dit huis wordt ook wel aangeduid als 'Huis ende hoffstat tot Leeuwen op den berge'. Het complex moet hebben gestaan aan de...
Een kasteel voor een paarlen halssnoer
<p>De beroemdste bewoners van het kasteel te Wijchen zijn Emilia van Oranje-Nassau, dochter van Willem van Oranje, en haar echtgenoot Emanuel van Portugal. Emilia's broer...
Oude dorpstoren op het Hoog
<p>Op het Hoog, het oude dorpshart van Afferden, staat sinds de veertiende eeuw op het kerkhof een bakstenen toren. Deze oude toren is het laatste...
Niet passeren op vrijdag de dertiende...
<p>Wanneer de naam De Olden Tempel is ontstaan is niet zeker. Op de plek van het huidige huis hebben in de loop van de eeuwen...
Riviergeulen of strangen
<p>In de tijd van spade, kruiwagen, paard en wagen was veel grondverzet een fysiek probleem. Bij het graven van sloten werd dan ook dankbaar gebruikgemaakt...
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Wijchen, vicus bij Noviomagus - Nijmegen
<p>Het feit dat Wijchen zich kon ontwikkelen tot een van de kleine bestuurlijke kernen (vicus) om Nijmegen heeft alles te maken met het feit dat...
De lisdodden van Slot Doddendael
<p>Slot Doddendael wordt voor het eerst genoemd in 1332. Vaak wordt daarom aangenomen dat het Huis Doddendael werd gebouwd rond 1330 en dat het is...
Interieur Kapel Boldershof, Ambthuisplein 1, Druten
<p>De kapel is een onderdeel van het grote complex op een centrale plek in de Druten. Het geheel werd ontworpen door architect Edouard Cuypers, de...
Korenmolen De Haag
Deze oude standerdmolen is gebouwd in 1704. Van de eigenaren is vooral de familie Van de Pol bekend die van 1825 tot...
Kade Ruffelseweg, een van de oudste zijkades van het rivierengebied
<p>Dijken en kaden bepaalden en bepalen in hoge mate de bewoonbaarheid van het rivierengebied. In de gemeente Wijchen vind je dijken en kaden uit verschillende...
Het heilig bumpke van de Kapelberg Bergharen
<p>Toen de Cisterciënzers in Leur kwamen, richtten ze op een hoog stuifduin in Bergharen een gebedsplaats in. Het heette later Kapelberg. Daar konden ook de...
Mariaverering in de Sint Antonius Abtkerk Wijchen
<p>De in naam van Sint Antonius Abt gewijde kerk heeft een lange geschiedenis. Deze naam kreeg de kerk pas in 1853.</p>
Zijdewende ten oosten van het dorp
De eerste kaden ter bescherming tegen het water van de Waal lagen oostelijk van de dorpen Ewijk en Beuningen, stroomopwaarts en worden zijdewenden (ook wel...
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
De Hervormde kerk in Winssen
<p>Aan de Notaris Stephanus Roesstraat nummer 11 staat op een kleine begraafplaats de Hervormde kerk. Het is in haar huidige gedaante een t-vormig gebouwtje, gebouwd...
Het kasteel van de heerlijkheid Balgoy en Keent, Kleef's leen
<p>Binnen de expansiepolitiek van de graven van Kleef paste het in de macht hebben van de heerlijkheid Balgoy en Keent. Rond 1350 werd Balgoy en...
Neogotische kerk van Franssen
<p>Kerkelijk viel Weurt aanvankelijk onder de Stevenskerk in Nijmegen. Naast de hoofdkerk in Nijmegen was er een kapel in Weurt. Op den duur werd Weurt...
Van Citters I, toch nog een gemaal...
In het totaal van de waterstaatsgeschiedenis van het Land van Maas en Waal en Rijk van Nijmegen-West nam het deel waarin Wijchen, Niftrik en Balgoy...
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Graafseweg, een weg met geschiedenis
<p>Voor de Franse inval van 1795 bestonden er in de Republiek der Zeven Vereenigde Nederlanden geen nationale wegverbindingen. In de Franse tijd veranderde dat. De...
