Spanning stijgt in Nijmegen

De eerste elektriciteitscentrales

Tegenwoordig heeft iedereen spanning nodig. Sterker nog, we kunnen haast niet meer zonder. Dit is niet het soort spanning dat je voelt als je in een achtbaan zit. Nee, het gaat hier over elektrische spanning. Deze spanning zorgt ervoor dat er een elektrische lading vanuit het stopcontact naar je apparaten stroomt. Zonder die stroom geen lamp, tablet, tv, koelkast of smartphone. En aangezien deze hulpmiddelen niet meer zijn weg te denken uit de eenentwintigste eeuw, is de behoefte aan spanning groter dan ooit. Kortom: elektriciteit is een essentieel onderdeel van de moderne samenleving. Nijmegen was ooit de eerste stad in Nederland die elektrisch werd verlicht.

Elektriciteit - of stroom - werd in eerste instantie vooral aangewend voor verlichting. In 1886 zorgde de Gemeentelijke Electriciteitswerken (G.E.W.) ervoor dat Nijmegen als eerste Nederlandse stad elektrisch werd verlicht. Grootschalig was dit niet: er werden tien lampen geplaatst. Toen de twintigste eeuw aanbrak steeg de vraag naar stroom gestaag. Dit kwam voort uit het groeiende aantal elektrische apparaten, zowel in huizen als in fabrieken. In Nijmegen en in Arnhem werden kolengestookte elektriciteitscentrales gebouwd om aan de groeiende vraag naar stroom te voldoen.

Vraag blijft groeien

In 1915 werd de N.V. Provinciale Geldersche Electriciteitsmaatschappij (PGEM) opgericht. Deze moest geheel Gelderland van stroom voorzien door middel van een nieuw provincie-breed leidingennetwerk. De centrale in Nijmegen, die stroom leverde aan de PGEM, kon de toenemende vraag niet bijhouden. Aangezien er ook geen geld meer was voor uitbreiding van de centrale werd deze afgestaan aan de PGEM. De PGEM besloot in 1933 tot de bouw van een nieuwe centrale, Centrale “Gelderland” aan de mond van het Maas-Waalkanaal bij Nijmegen. Het was een grootschalig project van miljoenen gulden.

Kernenergie

In de jaren 1960 deed de televisie haar intrede in de Nederlandse huiskamer. Dat betekende extra vraag naar elektriciteit. Kernenergie, verkregen uit de splitsing van de atoomkernen van uranium, moest uitkomst bieden. Daarom werd in 1965 de eerste Nederlandse kerncentrale gebouwd in Dodewaard. Eigenaar was de N.V. Gemeenschappelijke Kernenergiecentrale Nederland (GKN). Al vanaf het begin was hier tegen veel protest vanuit de milieubeweging. Mede vanwege de ramp in Tsjernobyl in 1986 werd de kerncentrale in Dodewaard uiteindelijk in 2003 gesloten.

Electrabel

Centrale Gelderland in Nijmegen bestaat vandaag de dag nog steeds, althans in een gemoderniseerde vorm. De oude centrale uit 1933 werd in de jaren negentig gesloopt. Aan de monding van het Maas-Waalkanaal ligt nu het moderne complex van Electrabel. De nieuwe centrale heeft een vermogen van 590 megawatt, genoeg voor enkele honderdduizenden huishoudens. Daarmee houdt Nijmegen de “spanning” in de provincie goed op pijl!