Gelderse verhalen op reis
Deze virtuele tentoonstelling, ‘Gelderse verhalen op reis’, gaat over streektaal en dialecten.
Lees intro
106 verhalen
Bekijk volledige kaart
Hoe wordt sinterklaas gevierd in Ermelo en hoe in Culemborg en Didam? Wat bedoelt een Veluwnaar met een pakdoek? Wat is een loets in Groesbeek en een frot in Puiflijk? Het antwoord van deze vragen zit in de koffer van 'Gelderse verhalen op reis'!
Gelderland is rijk aan streektaal. Van alle provincies in het Nederlandse taalgebied is Gelderland wat betreft dialecten misschien wel het interessantst. Er worden in onze provincie namelijk drie belangrijke dialecten gesproken: Nedersaksische (noordoostelijk), Hollandse (westelijk) en Nederfrankische (zuidelijke) dialecten. In deze special beluister je alle dialecten.
'Gelderse verhalen op reis' is een bijzondere tentoonstelling, die bestaat uit een koffer vol met geluidsfragmenten in plaatselijke dialecten. Reis mee door de provincie en ontdek de verschillende streektalen. De koffer met geluidsfragmenten staat bij het Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers en is nu ook op mijnGelderland te beluisteren.
De tentoonstelling is ontwikkeld naar een idee van Charlotte Reijngoudt-Giesbers, voorheen streektaalfunctionaris bij Gelders Erfgoed (nu: Erfgoed Gelderland) en is mogelijk gemaakt dankzij de bijdragen van de Provincie Gelderland, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de medewerking van vele dialectsprekers in Gelderland.
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Kermis in Nunspeet
"Ik wilde het hebben over de meidenmarkt in Nunspeet. Vanaf de jaren '20 werd er een zogenaamde meidenmarkt gehouden. Op paasmaandag, hemelvaartsdag en pinkstermaandag. Dat...
Kerst in Gaanderen
"Dan werd er een groot zeil gelegd, dan werd de boom erop gezet. Dan kwamen de echte kaarsen erin, die mochten mooi rechtop staan. En...
Koninginnedag in 's Heerenberg
"Omdat 's Heerenberg enorm katholiek is en Koninginnedag hier helemaal niet veel gevierd werd en de oranjeverenigingen stelden hier ook niet zo heel veel voor....
Geboorte in Emst
"Voordat het kind geboren werd, ging de vader de buurt in en ging de vroedvrouw ophalen en dat noemden ze die gingen met de rapklomp....
Kerst in 's Heerenberg
"En dan werd voor kerstmis altijd een krentenbrood gebakken en een brood. En dat werd thuis gekneed en dan in een schone theedoek en dan...
Geboorte in Brummen
"Toen ik in maart 1942 geboren werd, was het erg koud en lag er een dik pak sneeuw. De huisarts werd door mijn vader opgetrommeld...
Sinterklaas in Opheusden
"Wij kregen twee speculaasjes en drie van die suikerbeestjes. En dan had je kinderen, en dat had je bakker van Soest die woonde in die...
Sinterklaas in Nijmegen
"Sinterklaas dat was bij ons altijd lootjes trekken, surprises maken, gedichten maken. Traditiegetrouw werd er op 19 november lootjes getrokken, want dan waren mijn vader...
Sinterklaas in Ingen
"En je ging geen schoen zetten, maar de klomp zetten, dat mocht je ook bij opa en oma doen en ook thuis. Ja en dat...
Sinterklaas in Heerde
"Eerst komt Sinterklaas aan bij het gemeentehuis in Heerde met een wit paard. De sinterklaas wordt opgehaald door de fanfare en een klein rondje bij...
Kerst in Herwijnen
"Wij woonden in een grote boerderij en de blauwe keuken, waar ik het net met sinterklaas ook al over had, die werd eigenlijk alleen maar...
Geboorte in Ulft
"Een week of zes voor de geboorte moest je de wieg en de kleertjes voor de baby klaar hebben. Tegen de tijd dat het zover...
Sinterklaas in Hattem
"Sinterklaas was vroeger nogal geheimzinnig. In mijn jeugd op de radio en de televisie maakten ze je nog wel eens bang voor sinterklaas. Want denk...
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Koninginnedag in Etten
"Uit mijn jeugd herinner ik me dat de plaatselijke harmonie om 9.00 uur de dag begon met een aubade aan de plaatselijke notabelen, zoals de...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Koninginnedag in Oosterwolde
"De jongens en de meisjes deden apart hun spelletjes. De meisjes liepen met eieren op een houten lepel, dat waren kalkeieren die konden dus niet...
Kerst in Hattem
"Vroeger begonnen de kerstdagen en het kerstfeest al een poosje voor 24 december. Van school gingen we dan net voor de kerstvakantie 's middags naar...
Sinterklaas in Herwijnen
"Dan werd er een boterletter besteld bij Henk van der Bijl en die werd dan in een kamertje neergezet en een stukje suikergoed erbij. Meestel...
Geboorte in Culemborg
"En d'r was dan vroeger niemand bij, net wat Jan Pronk zegt, gewoon mijn vader en de baker. En ze hadden voor mij ook geen...
Geboorte in Putten
"Op de dag zelf gebeurde er niet zoveel bijzonders. Wel de dagen daarna dan kwam er familie die kwamen naar het kind kijken. En dan...
Koninginnedag in Opheusden
"En dan hadden we 's middags aubade, toen hebben we bij ons nog wel eens een hele discussie gehad in de gemeente, daar kan ik...
Geboorte in Groesbeek
"Dat was met de geboorte van Winand, toen was Wim wel thuis. Toen ging hij de hele tijd naar de schuur en de tuin. Hij...
Koninginnedag in Groesbeek
"En ik denk dat Koninginnedag toen in augustus is geweest, ja op de verjaardag van Koningin Wilhelmina en die was in augustus jarig. Want anders...
Oud en Nieuw in Herwijnen
"Bij ons was het eerst naar de kerk met oudjaarsavond en dan ging je naar huis om een kopje koffie te drinken en als je...
Koninginnedag in Emst
"En daar gingen de jongens naar toe en die werden daar naar toegebracht. En de jongens waren versierd met een oranje sherp, de meisjes een...
Over overlijden in Opheusden
"De naaste familie, als de laatste adem uitgeblazen werd, was de naaste familie erbij, tenminste als die er was zo veel mogelijk. Ja en als...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Oud en Nieuw in Emst
"We kregen bij iedereen wel een oliebol of een appelflap en het drinken varieerde nogal. Vaak iets uit de weck, dat was dan ingemaakt fruit,...
Kerst in Heerde
"Met de kerstdagen was de gezelligheid belangrijk, d'r werd een kerstboom gekocht of soms werd er wat uit de eigen tuin gehaald. En daar werden...
Kermis in Gendringen
"De kermis begon altijd met een mis in de kerk, na de mis kon het feest beginnen. Vogelschieten voor de mannen en vogels knuppelen voor...
Kermis in Herwijnen
"In de herfst tijdens de grote markt was er ook kermis. Dan ging je tussen de middag, als je dan van school kwam dan had...
Over overlijden in Ulft
"Als de kist in de lijkkoets lag met een of twee paarden ervoor werd er naar het kerkhof gereden en de familie, vrienden en bekenden...
Over overlijden in Puiflijk
"Daar staan nog twee oudere huizen met oude mensen en naar de rozenkrans, ja allemaal naar de rozenkrans. Van die jongeren kwamen wij daar aan,...
Oud en Nieuw in Nijmegen
"Oud en Nieuw vierden we weer allemaal samen, vaak toch wel bij ons thuis met alle kinderen, vader en moeder erbij. Heel bijzonder was dat...
Koninginnedag in Gendringen
"Koninginnendag werd bij ons in het dorp bij mijn weten haast niet gevierd, laat staan dat er veel aandacht aan werd besteed. Het kan best...
Oud en Nieuw in Wapenveld
"Op oudejaarsavond was het een grote traditie, wat ik zelf ook nog meegemaakt heb toen ik de snotneuzentijd ontgroeid was, dat je ging slepen. Want...
Geboorte in Deest
"Een doctor erbij, tenminste bij de eerste bij ons thuis hadden ze er een doctor bij en toen was 't nog '52 en die is...
Kermis in Ingen
"Maar het bijzondere in Ingen was, dat de kermis en vooral de draaimolen is heel lang uit een familie kwamen die jaar op jaar in...
Sinterklaas in Putten
"Nou voor Sinterklaas, dat was vroeger als je jong en klein was, als kind, werd je een beetje bang voor gemaakt. Nou en dat was...
Oud en Nieuw in Ulft
"Wij knalden ook wel, maar dat waren van die kleine knalletjes van carbidbusjes. Bijvoorbeeld een buismanbusje met een spijkergat onderin, daar deed je dan een...
Kerst in Groesbeek
"Ja dat was altijd heel mooi. Om vier uur had je de nachtmis en dan bleven er altijd een paar vrouwen thuis, bij ons tenminste,...
Koninginnedag in Doornenburg
"Dan hadden we vrij van school, maar dan moesten we naar de grote wei komen, want dan werden er spelletjes gedaan. Hardlopen, met een lepel...
Over overlijden in Emst
"Na de begrafenis 's avonds noemden ze dat de naogroeve. En de naogroeve dat hield in dat de buurt, dat waren niet alleen de buren...
Over overlijden in Oldebroek
"De buren sloten de luiken, zodat iedereen kon zien dat er iemand overleden was. In Wezep gingen ze weer open als ze terugkwamen van het...
Over overlijden in Gendringen
"Het lijk werd opgehaald door een lijkkoets, gestrokken door een paard. Iedereen die je onderweg tegenkwam stopte, nam de hoed af en bleef staan tot...
Geboorte in Puiflijk
"Dan wordt die lekkere kippensoep gemaakt, met de oogjes en het vlees en alles. En dan mochten wij die ernaar toe brengen, maar we mochten...
Oud en Nieuw in Doornenburg
"Vroeger hadden de mensen niet de mogelijkheid Oud en Nieuw te vieren, dus gingen ze kaarten. Als ze een borreltje hadden, bijvoorbeeld jenever, dan praatten...
Kermis in Oldebroek
"Alleen een dag per jaar hebben we hier de zogenaamde schapenmarkt en die heette vroeger de Broek kermis. De naam kermis valt in Oldebroek niet...
Kermis in 's Heerenberg
"En kermis was dan ook weer het traditiegetrouwe brood kneden en laten bakken en van wie dan de kinderen buiten de stad woonden die kwamen...
Kermis in Nunspeet
"Ik wilde het hebben over de meidenmarkt in Nunspeet. Vanaf de jaren '20 werd er een zogenaamde meidenmarkt gehouden. Op paasmaandag, hemelvaartsdag en pinkstermaandag. Dat...
Kerst in Gaanderen
"Dan werd er een groot zeil gelegd, dan werd de boom erop gezet. Dan kwamen de echte kaarsen erin, die mochten mooi rechtop staan. En...
Koninginnedag in 's Heerenberg
"Omdat 's Heerenberg enorm katholiek is en Koninginnedag hier helemaal niet veel gevierd werd en de oranjeverenigingen stelden hier ook niet zo heel veel voor....
Geboorte in Emst
"Voordat het kind geboren werd, ging de vader de buurt in en ging de vroedvrouw ophalen en dat noemden ze die gingen met de rapklomp....
Kerst in 's Heerenberg
"En dan werd voor kerstmis altijd een krentenbrood gebakken en een brood. En dat werd thuis gekneed en dan in een schone theedoek en dan...
Geboorte in Brummen
"Toen ik in maart 1942 geboren werd, was het erg koud en lag er een dik pak sneeuw. De huisarts werd door mijn vader opgetrommeld...
Sinterklaas in Opheusden
"Wij kregen twee speculaasjes en drie van die suikerbeestjes. En dan had je kinderen, en dat had je bakker van Soest die woonde in die...
Sinterklaas in Nijmegen
"Sinterklaas dat was bij ons altijd lootjes trekken, surprises maken, gedichten maken. Traditiegetrouw werd er op 19 november lootjes getrokken, want dan waren mijn vader...
Sinterklaas in Ingen
"En je ging geen schoen zetten, maar de klomp zetten, dat mocht je ook bij opa en oma doen en ook thuis. Ja en dat...
Sinterklaas in Heerde
"Eerst komt Sinterklaas aan bij het gemeentehuis in Heerde met een wit paard. De sinterklaas wordt opgehaald door de fanfare en een klein rondje bij...
Kerst in Herwijnen
"Wij woonden in een grote boerderij en de blauwe keuken, waar ik het net met sinterklaas ook al over had, die werd eigenlijk alleen maar...
Geboorte in Ulft
"Een week of zes voor de geboorte moest je de wieg en de kleertjes voor de baby klaar hebben. Tegen de tijd dat het zover...
Sinterklaas in Hattem
"Sinterklaas was vroeger nogal geheimzinnig. In mijn jeugd op de radio en de televisie maakten ze je nog wel eens bang voor sinterklaas. Want denk...
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Koninginnedag in Etten
"Uit mijn jeugd herinner ik me dat de plaatselijke harmonie om 9.00 uur de dag begon met een aubade aan de plaatselijke notabelen, zoals de...
Kerst in Didam
"De kerst was natuurlijk een feest van rondom de kerstboom en de kerststal en de kerststal was vroeger heel belangrijk. De kerststal werd van zolder...
Koninginnedag in Oosterwolde
"De jongens en de meisjes deden apart hun spelletjes. De meisjes liepen met eieren op een houten lepel, dat waren kalkeieren die konden dus niet...
Kerst in Hattem
"Vroeger begonnen de kerstdagen en het kerstfeest al een poosje voor 24 december. Van school gingen we dan net voor de kerstvakantie 's middags naar...
Sinterklaas in Herwijnen
"Dan werd er een boterletter besteld bij Henk van der Bijl en die werd dan in een kamertje neergezet en een stukje suikergoed erbij. Meestel...
Geboorte in Culemborg
"En d'r was dan vroeger niemand bij, net wat Jan Pronk zegt, gewoon mijn vader en de baker. En ze hadden voor mij ook geen...
Geboorte in Putten
"Op de dag zelf gebeurde er niet zoveel bijzonders. Wel de dagen daarna dan kwam er familie die kwamen naar het kind kijken. En dan...
Koninginnedag in Opheusden
"En dan hadden we 's middags aubade, toen hebben we bij ons nog wel eens een hele discussie gehad in de gemeente, daar kan ik...
Geboorte in Groesbeek
"Dat was met de geboorte van Winand, toen was Wim wel thuis. Toen ging hij de hele tijd naar de schuur en de tuin. Hij...
Koninginnedag in Groesbeek
"En ik denk dat Koninginnedag toen in augustus is geweest, ja op de verjaardag van Koningin Wilhelmina en die was in augustus jarig. Want anders...
Oud en Nieuw in Herwijnen
"Bij ons was het eerst naar de kerk met oudjaarsavond en dan ging je naar huis om een kopje koffie te drinken en als je...
Koninginnedag in Emst
"En daar gingen de jongens naar toe en die werden daar naar toegebracht. En de jongens waren versierd met een oranje sherp, de meisjes een...
Over overlijden in Opheusden
"De naaste familie, als de laatste adem uitgeblazen werd, was de naaste familie erbij, tenminste als die er was zo veel mogelijk. Ja en als...
Sinterklaas in 's Heerenberg
"Ik woonde bij mijn tante in huis en mijn opa woonde daarnaast en mijn vader en nog twee broers van mijn moeder, dat was meer...
Oud en Nieuw in Emst
"We kregen bij iedereen wel een oliebol of een appelflap en het drinken varieerde nogal. Vaak iets uit de weck, dat was dan ingemaakt fruit,...
Kerst in Heerde
"Met de kerstdagen was de gezelligheid belangrijk, d'r werd een kerstboom gekocht of soms werd er wat uit de eigen tuin gehaald. En daar werden...
Kermis in Gendringen
"De kermis begon altijd met een mis in de kerk, na de mis kon het feest beginnen. Vogelschieten voor de mannen en vogels knuppelen voor...
Kermis in Herwijnen
"In de herfst tijdens de grote markt was er ook kermis. Dan ging je tussen de middag, als je dan van school kwam dan had...
Over overlijden in Ulft
"Als de kist in de lijkkoets lag met een of twee paarden ervoor werd er naar het kerkhof gereden en de familie, vrienden en bekenden...
Over overlijden in Puiflijk
"Daar staan nog twee oudere huizen met oude mensen en naar de rozenkrans, ja allemaal naar de rozenkrans. Van die jongeren kwamen wij daar aan,...
Oud en Nieuw in Nijmegen
"Oud en Nieuw vierden we weer allemaal samen, vaak toch wel bij ons thuis met alle kinderen, vader en moeder erbij. Heel bijzonder was dat...
Koninginnedag in Gendringen
"Koninginnendag werd bij ons in het dorp bij mijn weten haast niet gevierd, laat staan dat er veel aandacht aan werd besteed. Het kan best...
Oud en Nieuw in Wapenveld
"Op oudejaarsavond was het een grote traditie, wat ik zelf ook nog meegemaakt heb toen ik de snotneuzentijd ontgroeid was, dat je ging slepen. Want...
Geboorte in Deest
"Een doctor erbij, tenminste bij de eerste bij ons thuis hadden ze er een doctor bij en toen was 't nog '52 en die is...
Kermis in Ingen
"Maar het bijzondere in Ingen was, dat de kermis en vooral de draaimolen is heel lang uit een familie kwamen die jaar op jaar in...
Sinterklaas in Putten
"Nou voor Sinterklaas, dat was vroeger als je jong en klein was, als kind, werd je een beetje bang voor gemaakt. Nou en dat was...
Oud en Nieuw in Ulft
"Wij knalden ook wel, maar dat waren van die kleine knalletjes van carbidbusjes. Bijvoorbeeld een buismanbusje met een spijkergat onderin, daar deed je dan een...
Kerst in Groesbeek
"Ja dat was altijd heel mooi. Om vier uur had je de nachtmis en dan bleven er altijd een paar vrouwen thuis, bij ons tenminste,...
Koninginnedag in Doornenburg
"Dan hadden we vrij van school, maar dan moesten we naar de grote wei komen, want dan werden er spelletjes gedaan. Hardlopen, met een lepel...
Over overlijden in Emst
"Na de begrafenis 's avonds noemden ze dat de naogroeve. En de naogroeve dat hield in dat de buurt, dat waren niet alleen de buren...
Over overlijden in Oldebroek
"De buren sloten de luiken, zodat iedereen kon zien dat er iemand overleden was. In Wezep gingen ze weer open als ze terugkwamen van het...
Over overlijden in Gendringen
"Het lijk werd opgehaald door een lijkkoets, gestrokken door een paard. Iedereen die je onderweg tegenkwam stopte, nam de hoed af en bleef staan tot...
Geboorte in Puiflijk
"Dan wordt die lekkere kippensoep gemaakt, met de oogjes en het vlees en alles. En dan mochten wij die ernaar toe brengen, maar we mochten...
Oud en Nieuw in Doornenburg
"Vroeger hadden de mensen niet de mogelijkheid Oud en Nieuw te vieren, dus gingen ze kaarten. Als ze een borreltje hadden, bijvoorbeeld jenever, dan praatten...
Kermis in Oldebroek
"Alleen een dag per jaar hebben we hier de zogenaamde schapenmarkt en die heette vroeger de Broek kermis. De naam kermis valt in Oldebroek niet...
