De Nijkerkse touwslagerij

vanaf 1783

Vader en zonen Langman spinnen garens aan het grote wiel.

Het grote wiel van de touwslagerij voor het spinnen van garens en het slaan (draaien) van dunne touwen (te zien in Museum Nijkerk)...

Foto 2/3

De hekelbank, waarop vezels worden uitgekamd om er daarna garens van te spinnen.

Foto 3/3

In 1783 komt Teunis van Slooten naar Nijkerk en begint ergens aan de oostzijde van de Arkervaart, buiten de stad, een touwslagerij. Dat is dan niet meer dan een klein schuurtje, het spinhok, met daarin het grote spinnewiel en ander gereedschap, en een lange strook grond als touw- of lijnbaan. Op een touwbaan worden van natuurlijke materialen zoals vlas en hennep garens gesponnen en daarvan worden sterke touwen voor onder andere de visserij en het boerenbedrijf gedraaid.

Voor die tijd is er op de Kolkstraat ook een touwbaan geweest, maar die moet dan al geruime tijd zijn verdwenen. Van Slooten mag in 1785 zijn spinhok verplaatsen naar een betere plek, achter het stadhuis, en daar het pad tussen de tuin van het stadhuis en het achterliggende tabaksland gebruiken als touwbaan. Zijn touwslagerij blijft tot 1865 in de familie. Daarna gaat het bedrijf over naar koopman Van Sweden.

Vanaf 1893 is de touwslagerij en later de touwfabriek zonder onderbreken in handen van de familie Langman. In de huidige Touwfabriek Langman B.V. wordt kwaliteitstouw gemaakt van zowel natuurlijk- als synthetisch materiaal. De omvangrijke productie vindt inmiddels plaats in compacte machines, maar er is nog wel een korte touwbaan voor speciaal ambachtelijk gemaakt touw.

Diverse onderdelen uit de oude touwslagerij zijn opgenomen in de collectie van Museum Nijkerk; het grote spinnewiel is in de permanente expositie te zien.

Leestip:

Theo Slijkerman, ‘De Nijkerkse touwslagerij’, in: Nijkerkse Prentenatlas. Ter gelegenheid van 600 jaar stadsrechten 1413-2013 (Barneveld: BDU Boeken, 2013) 92-93.