Operatie Pegasus I en II

Evacuatie na Market Garden

Na, de voor de Geallieerden mislukte, Operatie Market Garden zaten ongeveer zesduizend Britse militairen vast in vijandig gebied, bij Renkum. Zij moesten worden achtergelaten na de geallieerde nederlaag in de Slag om Arnhem.

Pegasus I

Als generaal Dempsey dankzij een spionerende Britse militair op 16 oktober 1944 hoorde over de situatie van de achtergebleven Britten besloot hij tot een reddingsoperatie met de woorden ‘Get ém out’. De meerderheid van de zesduizend achtergebleven Britten was dan namelijk wel door de Duitsers gevangen genomen, een flink aantal heeft echter ook weten onder te duiken. Bij het onderduiken werden de militairen geholpen door het plaatselijk verzet. Dit gebeurde bijvoorbeeld op relatief grote schaal in Ede.

In de nacht van 22 op 23 oktober 1944 werd de eerste evacuatie uitgevoerd. Deze is een groot succes, want meer dan honderd ondergedoken Britse militairen wisten veilig de Rijn over te steken en het Geallieerde gebied te bereiken. Volgens majoor Airey Neave, verantwoordelijk voor de praktische uitvoering van ‘’escape and evasion’’ in West-Europa namens de Britse Militaire Inlichtingendienst, was deze operatie de meest succesvolle in bezet gebied tijdens de hele Tweede Wereldoorlog. Het werd achteraf Operatie Pegasus genoemd, naar het embleem van de Britse Airborne troepen.

Pegasus II

De tweede operatie om Britse militairen uit het vijandig gebied te krijgen was op 18 november 1944 helaas stukken minder succesvol. Majoor Neave had als ‘meeting point’ een plek uitgekozen die op twintig kilometer lag van het oversteekpunt. Hierdoor duurde de tocht te voet twee dagen, wat de kans op ontdekking door de Duitsers vergrootte. De Duitsers waren namelijk ook nog eens alerter op ontsnappingspogingen van de ondergedoken Britten door het succes van Pegasus I. Toen vanwege tijdsgebrek een deel van de route werd afgesneden door meer open landschap, werd de groep ontdekt door de Duitse soldaten. Veruit de meeste Britten belandden in krijgsgevangenschap en een aantal Nederlanders uit het verzet werden geëxecuteerd door de vijand. Slechts zeven van de honderdzestien Britse militairen bereikten de goede kant van de Nederrijn. Neave voelde zich hier later erg verantwoordelijk voor.

Verder lezen en bronnen: