Grafheuvels in Ede

Archeologisch onderzoek

Veluwse klokbeker uit de Nieuwe Steentijd. Foto: Rijksmuseum van Oudheden, Leiden.

De vroege bewoners van de Veluwe worden naar de vorm van het aardewerk dat zij maakten aangeduid als leden van de Trechterbekercultuur. Dit zijn de eerste mensen die hun doden in grafheuvels onderbrachten. Er zijn tientallen grafheuvels (tumuli) in de gemeente Ede, sommige daarvan zijn nog maar pas ontdekt.

De oudste grafheuvels dateren uit de Nieuwe Steentijd, maar de meeste in Ede zijn wat jonger dan dat. Ze dateren uit de (Midden) Bronstijd (1800 - 1100 voor Chr.)

Betekenis van grafgiften

Vaak wordt aangenomen dat grafgiften rijkdom en prestige symboliseren. De van oorsprong uit Ede afkomstige hoogleraar Archeologie van de prehistorie Harry Fokkens heeft de betekenis van grafgiften onderzocht en heeft ontdekt dat dit niet waarschijnlijk is. Hij leidt dit af uit het feit dat in de door hem onderzochte grafheuvels van alle giften maar één exemplaar voorkomt. Als het werkelijk om prestige en macht zou gaan, is het aannemelijker dat de dode vergezeld zou zijn van meerdere bijlen, pijlpunten, kettingen of potten. Het ligt daarom meer voor de hand dat die ene bijl of pot een persoonlijk bezit was van de dode en niet per se de status van de overledene uitdrukt.

Grafheuvelonderzoek

Grafheuvels zijn al decennialang onderwerp van onderzoek. Begin twintigste eeuw heeft de eerste generatie professionele archeologen veel grafheuvels op de Veluwe opgegraven. In de gemeente Ede werd archeoloog J.H. Holwerda voor de Tweede Wereldoorlog bijgestaan door kapitein H.J. Bellen. Na de oorlog werden grafheuvels systematisch onderzocht door verschillende hoogleraren zoals A.E. van Giffen, W. Glasbergen, J.D. van der Waals, H.T. Waterbolk en P.J.R. Modderman. En ook nu nog gaat het onderzoek van grafheuvels door. Sinds 2008 voert de Universiteit Leiden samen met de gemeente Apeldoorn, het Rijksmuseum van Oudheden en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed nieuw onderzoek naar grafheuvels uit. In dit multidisciplinaire project genaamd Ancestral Mounds worden oude opgravingsgegevens, nieuwe opgravingen en nieuwe inzichten gecombineerd. De resultaten zijn te vinden op www.grafheuvels.nl.

Archeologiewacht en AWN in Ede

Als u geïnteresseerd bent geraakt en zelf graag wilt meewerken aan het behoud van archeologisch erfgoed in Ede, dan kunt u zich opgeven als vrijwilliger bij De Archeologiewacht Ede (AW Ede). Dit is een groep vrijwilligers die regelmatig een zaterdag bijeen komt om grafheuvels te onderhouden. Daarnaast kunt u terecht bij de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie (AWN). Afdeling 17 is de groep die zich met Gelderland bezighoudt.