Het Gasthuisfonds

Armenzorg tot in de 21e eeuw

Huizen van Gasthuisfonds in Walstraat in Doetinchem

Plaquette bij huizen Walstraat herinnert aan oorsprong Gasthuisfonds

Tot in de middeleeuwen was de armenzorg min of meer het monopolie van de kerken en de kloosters. De armen die zich onderwierpen aan de regels van de kerk kwamen in aanmerking voor leniging van hun stoffelijke noden zoals voedsel, onderdak en ziekenzorg. Omstreeks 1100 nam een Franse burger het initiatief tot armenzorg buiten de kerk om. Zo werden er in de steden, als alternatief voor de traditionele huisvesting van vreemdelingen in kloosters, gasthuizen opgericht.

Ook in het laatmiddeleeuwse Doetinchem was al vanaf de veertiende eeuw een gasthuis. Het oudste document waarin daarvan gewag wordt gemaakt, dateert uit 1363.

Gasthuissteeg

Het Doetinchemse gasthuis, waaraan vanaf het begin van de vijftiende eeuw in de stukken veelvuldig wordt gerefereerd, stond aan de Boliestraat (toen 'Bodelstraat' genoemd). De huidige Gasthuissteeg herinnert daar nog aan. De voormalige Lutherse Kerk (Drie Koningen Kapel) was de oorspronkelijke kapel van het gasthuis. Het complex omvatte verder een zestal armenhuisjes, een schuur en tuinen. Of in het gasthuis ook vreemdelingen en zieken werden gehuisvest valt uit de stukken niet op te maken. Wel dat het mensen opnam die zich inkochten om voortaan verzorgd te worden. Wanneer het oorspronkelijke gasthuis werd gesloopt is niet bekend, wel dat het op een gegeven moment werd verplaatst naar de Houtkamp ter hoogte van Wildenbeest (nu Hart van Doetinchem).

Schenkingen

Vanaf 1424 is er in de stukken sprake van schenkingen in roerende en onroerende goederen aan het gasthuis. Daarom besloot het college van provisoren in 2000 dat 1424 als het officiële ontstaansjaar van het Gasthuisfonds moeten worden aangemerkt. Vanaf deze tijd heeft de magistraat het opperbeheer over het gasthuis. Tegenwoordig wordt het Gasthuisfonds bestuurd door zeven zogenoemde provisoren.

Actief fonds

Het gasthuis bestaat allang niet meer, maar het Gasthuisfonds is nog volop actief, dankzij een bezit dat in de miljoenen euro's loopt. De renteopbrengst daarvan wordt gebruikt voor financiële hulp, aan zowel individuen die de noodzakelijke uitgaven voor hun levensonderhoud niet meer kunnen betalen als aan groepen en organisaties die op zoek zijn naar financiering van bijzondere charitatieve initiatieven. Het Gasthuisfonds heeft daarvoor jaarlijks een bedrag van ruim honderdduizend euro beschikbaar. Jaarlijks worden tussen de 150 en 200 verzoeken om hulp in behandeling genomen. Een bekend voorbeeld van het huidige bezit van het Gasthuisfonds zijn de in 1910 gebouwde woningen aan de Walstraat waar een plaquette herinnert aan de oorsprong van het fonds.

Bronnen:
- Brochure Gasthuisfonds
- Jan Leerink: Het Gasthuisfonds te Doetinchem. Interne publicatie van het Gasthuisfonds, 2006

Dit verhaal is onderdeel van de canon van Doetinchem. Het volgende venster is hier te vinden.