Oude kastelen

Je kon met droge voeten aan het water wonen en werken wat ideaal was voor de voedselvoorziening en tevens bood het overzicht en veiligheid omdat men vanuit zijn kasteel goed zicht had over het rivierenlandschap. Vanuit die landschappelijke gelaagdheid zijn in de Middeleeuwen vijf kastelen verrezen, waarvan er drie nog steeds aanwezig zijn. De kastelen Biljoen, Middachten en De Gelderse Toren ziet men nog steeds liggen aan de randen van achtereenvolgens Velp, De Steeg en Spankeren.

Reizend vanuit Arnhem ziet men eerst Biljoen. De voorloper van het huidige kasteel, ('Broekerhof' of 'Broeckerhoeve') komt voor het eerst voor in het jaar 1076 in een oorkonde waarin keizer Hendrik IV deze bezitting, een versterkte hoeve, schenkt aan het Kapittel van St. Pieter in Utrecht. In 1530 kwam het goed in handen van Karel van Egmond, hertog van Gelre. Met de stenen van het verwoeste kasteel Overhagen bouwde hij op of bij de plaats van de hoeve kasteel Biljoen. In de jaren daarna vererfde het landgoed een aantal keren totdat het in 1661 werd verkocht aan Alexander vrijheer van Spaen uit Kleef. Kasteel Nederhagen, dat ten noordoosten van Biljoen lag, is door zijn huwelijk met Hendrina van Arnhem in bezit van de familie gekomen. Vooral aan zijn achterkleinzoon, Johan Frederik Willem baron van Spaen (1746-1827), dankt Biljoen zijn huidige verschijningsvorm. Van Spaen was ook verantwoordelijk voor de parkaanleg van Biljoen en het aangrenzende Beekhuizen. Hiervoor huurde hij de tuinarchitecten J.G. Michael, J.D. Zocher sr. en J.D. Zocher jr. in. In 1872 kwam Biljoen door verkoop in handen van de familie Lüps, nadat J.H.W. Lϋps al in 1867 grote delen van het landgoed had aangekocht. Sinds 2008 is het eigendom van Geldersche Kasteelen/Geldersch Landschap.

Doorrijdend ligt in De Steeg Middachten dat voor het eerst wordt genoemd in een oorkonde in 1190. Middachten is nooit verkocht, alleen vererfd. De huidige eigenaar is graaf zu Ortenburg. De eerste vermelding van huis Middachten dateert uit 1315. Zeker is dat in de jaren 1350-1360 een nieuwe burcht is gebouwd, die in 1673 grotendeels werd verwoest door Franse troepen. De toenmalige eigenaar Godard van Reede, zoon van de heer van Amerongen, liet de burcht ingrijpend verbouwen in de jaren 1694-1697, naar ontwerp van Jacob Roman, de hofarchitect van Willem III en met kasteel Amerongen als voorbeeld. De binnenplaats van de middeleeuwse burcht werd omgebouwd tot een trappenhal en afgesloten door een rijk met stucwerk versierde koepel.　Daarna is tussen 1700-1725 een formele tuin aangelegd, geïnspireerd op de tuinen van Versailles. In de 19e eeuw is de tuin aangepast overeenkomstig de Engelse landschapsstijl. In 1901 is door tuinarchitect Poortman de formele tuinaanleg, met behoud van enkele kenmerken van de landschapsstijl, weer teruggebracht. Dit is in grote lijnen de tuin zoals die tegenwoordig nog steeds door bezoekers te zien is.

Voor je Rheden verlaat ziet men De Gelderse Toren bij Spankeren. De toren wordt in 1179 voor het eerst genoemd als Hof van Spankeren en was toen eigendom van de graven van Zutphen en Gelre. De fundamenten van de huidige toren dateren uit de 13e eeuw. In 1535 werd de toren grotendeels afgebroken en werd op de 13e eeuwse fundamenten een nieuwe gebouwd door hertog Karel van Gelre, die de toren schonk aan zijn bastaardzoon Karel. Deze in 1868 zeer bouwvallige toren werd door de toenmalige eigenaar Alexander baron van Rhemen tot Rhemershuizen tot aan de eerste verdieping afgebroken en op het restant in de neo-gotische stijl van die tijd een nieuw gedeelte gebouwd. De architect-aannemer was Jan Brink Evers uit Ellecom.

Rechten

Marjolein Sanderman, CC-BY-NC