Rhedens arcadië

De keuze van de locatie was weloverwogen en het uitzicht over het lager gelegen rivierdal van Rijn en IJssel speelde een belangrijke rol. Behalve aan de bouw van een landhuis op de buitenplaats werd ook grote aandacht besteed aan de aanleg van een park rond het huis. Was de parkaanleg aanvankelijk in de klassieke Franse stijl, op het eind van de 18e eeuw ontstond belangstelling voor de Engelse landschapsstijl en werden parken in deze 'moderne' stijl opnieuw ingericht. In het midden van de 19e eeuw telde de gemeente Rheden 26 grote en kleinere buitenplaatsen. De kern van de oude landgoederen als Middachten, Biljoen en de Gelderse Toren zijn in de loop der jaren getransformeerd in historische buitenplaatsen.

Vanaf het begin van de 20ste eeuw zijn veel buitenplaatsen verdwenen door verkaveling in percelen bouwgrond en afbraak van het landhuis met het koetshuis en andere opstallen. Door de toegenomen behoefte aan bouwgrond voor woningen en de steeds hogere kosten voor het onderhoud van de buitenplaatsen werd deze ontwikkeling gestimuleerd.

Velp

De huizen van de negen buitenplaatsen in Velp zijn alle verloren gegaan. In het boekje 'Verloren Luister' beschrijft H.Kerkkamp de geschiedenis van de buitenplaatsen Den Heuvel, Daalhuizen,  Ommershof, Larenstein, Overbeek, Schoonoord, Schoonenberg, Dulkershof en Rozenhage. Alleen van Daalhuizen, Rozenhage en Overbeek zijn nog onderdelen bewaard gebleven. Van Daalhuizen, dat al wordt genoemd in 1506, is een gedeelte van het park nog aanwezig. Van Rozenhage is de landschappelijke parkaanleg met vijver grotendeels bewaard gebleven. In villapark Overbeek is het voormalige park van het landgoed Overbeek nog herkenbaar.

Rheden

De zeven buitenplaatsen in het dorp Rheden zijn: Den Brink, Heuven, De Kruishorst, Rhederhof, Scherpenhof, Snippendaal (tot 1916 onderdeel van de Kruishorst) en Valkenberg. Anders dan in Velp zijn van deze buitenplaatsen nog min of meer grote delen bewaard gebleven.
De geschiedenis van Rhederoord in De Steeg als buitenplaats begint in 1746 met de bouw van een landhuis op een omvangrijk grondgebied. Tot 1910 blijft het landgoed in handen van de familie Brantsen, de stichter van het landgoed. In 1919 wordt het landgoed opgesplitst waarbij het grootste deel wordt verkocht aan de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Rhederoord omvat tegenwoordig ook de oude buitenplaats De Rouwenberg waarvan alleen nog delen van de parkaanleg herkenbaar zijn.

Ellecom

Omstreeks 1850 kent Ellecom zes buitenplaatsen, namelijk: Avegoor Bergstein, Bernhalde, Dalstein, Hofstetten en Klein Avegoor. De landhuizen Avegoor en Hofstetten zijn bewaard gebleven evenals Bernhalde met tuin met een fraaie bomengroep. Van het landgoed Bergstein, waarvan het landhuis in 1945 door een V1 raket werd verwoest, is het park nog nagenoeg volledig aanwezig en dit vormt het groene hart van Ellecom. Dalstein werd in 1972 afgebroken en Klein Avegoor is in 1986 afgebrand.

Spankeren

Het landhuis Kerkwijck, het latere IJsselsteijn in Spankeren, werd in 1946 door brand verwoest. Alleen wat opgaand geboomte bleef over (bekend als het Kraaienbosje). Op de buitenplaats 'De Bockhorst' in Spankeren, voor het eerst genoemd in een koopakte van 1456, werd in 1617 een landhuis gebouwd dat in het midden van de 19e eeuw werd afgebroken en door een nieuw landhuis werd vervangen. Het ruim 100 ha. grote landgoed verwisselde vele malen van eigenaar. De huidige eigenaar (sinds 1906) is de familie Van Voorst Vader.

Rechten

Ben van Schaik, CC-BY-SA