Rivierenland

Lees intro

83 verhalen
Bekijk volledige kaart

Fietsen langs kastelen, struinen door de uiterwaarden, een boottocht over de Linge, de Maas of de Waal. Dit is Rivierenland; een uitgestrekt domein dat de Tielerwaard, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal beslaat.

Een diverse streek, met een uniek en dynamisch landschap. Een prachtige regio, waarvan de inwoners door de eeuwen heen steeds beter met het water hebben leren omgaan. De fraaie dijken bieden hen een bijzondere en veilige woonomgeving.

Schoonheid is niet het enige kenmerk dat opvalt aan het rivierenlandschap. Bewoners koesteren de rijke geschiedenis van de streek en dat merkt u overal waar u komt in Rivierenland. De vele land- en erfgoederen blijven goed geconserveerd. Beoefenaars van ambachten gebruiken niet zelden duurzame en ouderwetse methoden om de sfeer en kwaliteit van weleer te bewaren. Rivierenland leent zich uitstekend voor recreatie. Bezoekers kunnen zich goed ontspannen in de rust van de waterrijke groene ruimte. Ook voor de cultuurminnende mens is een uitstapje veelbelovend. Rivierenland heeft een schat aan informatie, cultuurgoed en activiteiten te bieden.

Het Leeuwens Gemaal © Historische Vereniging Tweestromenland, CC-BY-NC-SA
Stoom en overtollig water
<p>Vanaf 1846 doet een nieuwe revolutionaire manier van waterafvoer zijn intrede in het Land tussen Maas en Waal. Stoomgemalen helpen het water uit de polder...
Tekening, Romeinse villa Ewijk © Gemeente Beuningen, 'Beuningen buitengewoon', CC-BY-NC
Eindelijk op eigen benen
<p>Vergeleken met andere delen van Nederland, is het Land tussen Maas en Waal lang achtergebleven. Dat is moeilijk te begrijpen voor een gebied met twee...
Stoomgemaal De Tuut © CC0
Het leven op een stoomgemaal
<p>Leo Greep (1933) is de zoon van een machinist. Hij heeft zijn kinderjaren op twee verschillende stoomgemalen in het land van Maas en Waal doorgebracht....
Kaart van het Land van Maas en Waal (ca.1818), vervaardigd door M.J. De Man en M.A. Snoek en gegraveerd door C. van Baarsel © Gelders Archief/CC 1.0
'De maat van ons ongeluk is vol'
<p>Eeuwenlang werd het Gelderse rivierengebied geplaagd door armoede. Met name in Het Land van Maas en Waal was de situatie schrijnend. Tot de zeventiger jaren...
De Dreumelse polder met de uitwateringssluis © De Tuut
Droog door stoom
<p>Het stoomgemaal van Dreumel (1846 -1910) met de balansstoommachine en de pomp van Fijnje is het eerste van de uiteindelijk acht stoomgemalen in Maas en...
IJsberg opgestuwd tegen de waalbandijk bij Ochten, gravure van Roeland van Eynden uit 1789 in 1789 © Rijksmuseum PD
In de ban van de ringdijk
<p>In 1321 schrijft Reinald II van Gelre een Landtbrief waarin hij voor het hele gebied tussen Maas en Waal dé oplossing tegen wateroverlast presenteert. Er...
De Leeuw en dhr. Roseboom © Gelderse Komgrondcommissie/Gelders Archief, CC-BY-NC
De Leeuw van Maas en Waal
<p>Johannes G. (Johan) de Leeuw wordt op 17 augustus 1884 geboren in Alphen als oudste zoon van burgemeester P.G. de Leeuw, in een gezin met...
Kaart grondsoorten Land Tussen Maas en Waal © Uit: 'Grote werken', door Maarten Slooves
Boeren op slechte gronden
<p>Behalve het feit dat de kleine boeren uitgebuit worden wat betreft de pacht, zitten ze ook veelal op de slechtste gronden. Eerst de geologische redenen...
Voormalige proosdij, hoeve Munnickenwoerd vanaf de oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Boerderij op een terp © Jan Reijnen
Geïsoleerd wonen op een terp
<p>Voor de komst van de stoomgemalen in het land van Maas en Waal werd bij langdurig hoogwater in de Maas de natuurlijke lozing van deze...
De grote overstroming in 1926, veroorzaakt door een dijkdoorbraak in Nederasselt © H.V. Tweestromenland
Angst en armoede als gevolg van overstromingen
<p>Het gebied tussen Maas en Waal wordt evenals het hele rivierengebied herhaaldelijk getroffen door overstromingen. Deze rampen grijpen diep op het leven van de bewoners....
In Amsterdam zamelen Achterhoekse vrouwen met het verkopen van bloemen geld in voor de slachtoffers van een tornado in Borculo uit 1925 © Bron: Nationaal Archief Den Haag, maker onbekend, alle rechten voorbehouden
Structurele hulpverlening bij rampen
<p>Niet alleen noodhulp, maar ook structurele hulpverlening was na de zo rampzalige watersnood noodzakelijk. De schade was enorm, vooral in het Land van Maas en...
Protestantse Kerk Appeltern vanaf de noordzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
Huis Lakenburg te Wamel door H.Tavenier 1786. Bron: RKD Den Haag
Adellijk huis Lakenburg te Wamel
Wie vanuit de polder naar Wamel kijkt, ziet in een oogopslag de drie kenmerkende gebouwen van dit dorp. Aan de linkerzijde...
De Coöperatieve Roomboterfabriek ‘Onze Eendracht’ in Maasbommel omstreeks 1913. © CC-BY-NC-SA
De coöperatieve zuivelfabrieken
<p>Tot ver in de negentiende eeuw gebeurt het verwerken van melk en het maken van boter meestal thuis op de boerderij. De veehouderij richt zich...
Kind en moeder leven als jager-verzamelaars © Hans Splinter/PD
Kamp Mariënberg aan de Overijsselse Vecht
<p>Aan de Overijsselse Vecht zijn tussen 1975 en 1985 laat-mesolithische grafkuilen aangetroffen. Ze worden gedateerd op 5100 v.C. Ze geven enig inzicht in de cultuur...
H. Servatiuskerk te Appeltern vanaf zuid-oostzijde. © Gerard Kouwenberg, 2014
Kerk gebouwd als reactie na ruzies met de hervormden
De oude Rooms-Katholieke Kerk in Appeltern, gebouwd volgens de eerste schriftelijke vermelding in 1134 of eerder, kent een stormachtige geschiedenis waarbij meermaals wapens tussen katholieken...
Petrus Schuyt © Uit: P. Deurloo, Grote Werken.
De vergetenen
<p>De slachtoffers van de watersnood waren grotendeels aangewezen op liefdadigheid: nationale inzamelingsacties. Geld kwam er onder meer van het zogeheten Amsterdams Fonds. Het fonds zamelde...
Protestantse Kerk Wamel vanaf de oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014.
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst vanaf de zuidzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
De Munte in Batenburg © Wim Kattenberg CC-BY
Maasbommel wordt tijdelijk een muntplaats
<p>Hoewel het muntrecht behoort tot de koninklijke rechten worden kleinere machthebbers er soms mee beleend. Zo krijgen de graven van Gelre het muntrecht van de...
Graver Veragtert was actief bij de ontzandingen in de Megensche Ham, voorafgaand aan het graven van de Gouden Ham. © P. Deurloo
Wingewest Maas en Waal
<p>Het gebied tussen Maas en Waal is vanaf de negentiende eeuw een wingewest. Letterlijk. Klei, zand en grind zijn er door de geologische geschiedenis van...
Boerderij 't Hof te Maasbommel
't Hof van Maasbommel
<p>Aan de noordzijde van de Raadhuisdijk, even ten westen van de Hervormde kerk, stond tot in het begin van de achttiende eeuw het Hof, ook...
Werken in een griendakker in Maas en Waal © Gelderse Komgrondencommissie, Gelders Archief
Handwerk en ambacht in eigen huis
<p>Al eeuwen bestaan in het Land tussen Maas en Waal twee bloeiende takken van huisindustrie: manden vlechten en klompen maken. Beide gaan ver terug in...
Opening van het gemaal © Screenshot video Tweestromenland in Beeld en Geluid
Jan van Welie
<p>Jan van Welie zit jaren in de raad van (de toen nog zelfstandige) gemeente Dreumel en is een kwart eeuw lang voorzitter van de kring...
Pronkzitting
Twee mannen met elkaar in de onecht verbonden
<p>Hallo beste mensen, mogen we ons even voorstellen? Wij zijn Herman en Rene, wij zijn in 2015 gekozen als boerenpaar van carnavalsvereniging "De Braoiers" uit...
Romeinse vondst Ekershof - insigne. Bron: Stichting Tremele
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
veerpont oud.jpg
Een nat pak op de pont
<p>In het land van Maas en Waal waren rond 1920 voor de verbindingen over de Waal en Maas in totaal 9 veerponten aanwezig waar met...
De eerste boot, gebouwd op de werf Meijer © Heemkunde Vereniging Leeuwen
Van schepen naar bankstellen
<p>De industriële revolutie bereikt in de negentiende eeuw ook het Land tussen Maas en Waal. Stoommachines nemen het werk van de kracht van wind, van...
De verplaatsing van de molen in 1963
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
Lombarden aan de banca © https://www.faculty.umb.edu/
Lombarden
<p>Al gedurende de Kruistochten (1100-1300) handel ontstaat met de Arabische wereld en via die wereld met Azië doen Italiaanse steden hieraan mee. Ze richten zich...
Middeleeuwse dolk met aangekoekt zand. © Expeditie Over De Maas, CC-BY-NC-SA
Scheepskerkhof waar Maas raakt aan Waal
<p>Waar Maas en Waal elkaar bijna raken, tussen Alphen en Dreumel, graven archeologen sinds 2010 mee met zandwinners. Met 277 hectare is Over de Maas...
Boerderijverplaatsingen, boerderijen uit de dorpen naar de polder © Uit: Grote Werken, CC-BY
Een nieuw land: ruilverkaveling Maas en Waal West
<p>Het Land van Maas en Waal is vanaf 1600 afgegleden. Extern grootgrondbezit, wurgende pachtcontracten, extreme versnippering van percelen, inklinkende kleigronden en een opeenvolging van watersnoodrampen...
Openluchtmeeting van de stakers op zondag 8 april 1916 te Leeuwen © Heemkundevereniging Leeuwen
De brute macht der bazen blijft ongebroken
<p>Door de industrialisatie ontstaat ook in Maas en Waal een arbeidersklasse die in zware omstandigheden tegen lage lonen werkt. Kinderarbeid is een veel voorkomend kwaad....
Portret van Jacob Mom, door Crispijn van de Passe (1574 - 1637) © Rijksmuseum/CC 1.0
Jacob Mom als waterstaatsheld?
<p>In de strijd tussen de Republiek der Zeven Provinciën en Spanje was het Land van Maas en Waal frontgebied. De streek was daarvan het slachtoffer....
Ligging van de H. Lambertuskerk op een kaart uit 1830. © Werkgroep Historisch Alphen
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Onze Lieve Vrouwe in Maastricht, 'westwerk' © Wim Kattenberg, CC-BY-NC-SA
De keizer en de kerkbouw
<p>In de strijd met de paus ontwikkelen de Duitse keizers hun eigen variant aan kerkgebouwen. Er ontstaan daardoor twee hoofdstromingen in de rooms-katholieke kerkbouw,...
Protestantse Kerk, Dreumel
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Stoomtram Maas en Waal, schema © Uit de publicatie van Adriaan Maters
De stoomtram legt een link met de buitenwereld
<p>In het Land tussen Maas en Waal wordt in 1902 een tramweg aangelegd van 32 km van Nijmegen naar Wamel. Hierover rijdt zes keer per...
Voorkant westzijde van Brouwersstraat 1 © Gerard Kouwenberg, 2014
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
Boerderij 't Hof te Maasbommel
Boerderij 't Hof te Maasbommel
<p>Boerderij 't Hof te Maasbommel kent een rijke geschiedenis. De boerderij, die voormalig ook dienst deed als koetshuis, is gelegen ten westen van het omgrachte...
Toekijken bij de gezwollen Maas in Maasbommel © Foto: Jan Rikken
Op de vlucht voor het water
<p>Het zal toch niet weer gebeuren? Dat is wat oudere inwoners in het Land tussen Maas en Waal denken eind 1993 en begin 1995. Het...
Een deel van de Peutingerkaart, gebaseerd op een Romeinse wegenkaart. Rechtboven Noviomagi (Nijmegen), linksboven Ad Duodecumum (Alphen) © Expeditie Over De Maas, CC-BY-NC-SA
Romeinse nederzetting bij Moordhuizen
<p>Grote rechthoekige blokken kalksteen komen aan de oppervlakte als het bedrijf Nederzand in 2010 zand gaat winnen in Over de Maas bij Alphen. 1800 of...
De oudst bekende kaart van Maas en Waal vertelt het verhaal van de rivieren, dijken en weteringen. © CC0
De slinger van Maas en Waal
<p>De inwoners van het Land tussen Maas en Waal hebben een goed leven. Als de eerste mensen hier rondzwerven barst het van de eetbare planten...
Provinciale Gelderse en Nijmeegse Courant, 13-2-1861 © Via Regionaal Archief Nijmegen/CC0
De grote watersnood van 1861
<p>Eeuwenlang is het Land van Maas en Waal geteisterd door wateroverlast. Wateroverlast door de regen die maanden de velden blank zette, omdat het regenwater door...
Kaart met dijkbreuken en overstroomde gebieden in 1809 © Gelders Archief
Overstromingen door hoogwater en ijsgang
<p>Voordat er dijken waren, waren overstromingen niet zo’n probleem voor de bewoners van de Waaloevers. Door op hoge plekken te wonen kon men zich tegen...
Feestelijke molentaal op Molen De Wielewaal in 1975. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
<p>Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Natuurgebied De Meren © John Raggers
De laatste ruilverkaveling
<p>Het westen van Maas en Waal is in de jaren vijftig al compleet op de schop gegaan. Maar in 1989 wordt daar, met de instelling...
Mandenmakerij
Mandenmakerij: een harde wereld
<p>Mijn vader had vroeger een mandenmakerij. Na de oorlog had hij dit bedrijf, samen met drie broers overgenomen van zijn vader. Van 1955 tot 1973...
H. Donatus Kerk te  Altforst vanaf de zuidzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl