Rivierenland

Lees intro

83 verhalen
Bekijk volledige kaart

Fietsen langs kastelen, struinen door de uiterwaarden, een boottocht over de Linge, de Maas of de Waal. Dit is Rivierenland; een uitgestrekt domein dat de Tielerwaard, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal beslaat.

Een diverse streek, met een uniek en dynamisch landschap. Een prachtige regio, waarvan de inwoners door de eeuwen heen steeds beter met het water hebben leren omgaan. De fraaie dijken bieden hen een bijzondere en veilige woonomgeving.

Schoonheid is niet het enige kenmerk dat opvalt aan het rivierenlandschap. Bewoners koesteren de rijke geschiedenis van de streek en dat merkt u overal waar u komt in Rivierenland. De vele land- en erfgoederen blijven goed geconserveerd. Beoefenaars van ambachten gebruiken niet zelden duurzame en ouderwetse methoden om de sfeer en kwaliteit van weleer te bewaren. Rivierenland leent zich uitstekend voor recreatie. Bezoekers kunnen zich goed ontspannen in de rust van de waterrijke groene ruimte. Ook voor de cultuurminnende mens is een uitstapje veelbelovend. Rivierenland heeft een schat aan informatie, cultuurgoed en activiteiten te bieden.

De kookpot van 200 liter inhoud in een bakhuis
De grote kookpot op de boerderij
<p>Op bijna alle kleine boerderijtjes in het land van Maas en Waal was een grote kookpot van rond 200 liter inhoud aanwezig. Vaak stond deze...
Stoomgemaal De Tuut in Appeltern © Gerard Kouwenberg CC-BY
Stoomgemaal de Tuut
<p>De Tuut bij Appeltern is het enige stoomgemaal van het Gelders rivierengebied. Het werd in 1917 gebouwd voor de bemaling van de Nieuwe wetering. Een...
Hervormde kerk Maasbommel aan noord-oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Hervormde Kerk Maasbommel
Na de overdracht van de middeleeuwse kerk aan de katholieken hebben de hervormden van 1800 tot 1842 gebruikgemaakt van een kerkruimte aan de Raadhuisdijk. Op...
Voorkant westzijde van Brouwersstraat 1 © Gerard Kouwenberg, 2014
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
Huis te Dreumel op een tekening door J.Stellingwerf uit 1636. Bron: Stichting Tremele
Huize Pollenstein
Huize Pollenstein is het tot een hoeve verbouwd bijgebouw van het Huis te Dreumel, in zijn huidige verschijningsvorm daterend uit 1857,...
IJsberg opgestuwd tegen de waalbandijk bij Ochten, gravure van Roeland van Eynden uit 1789 in 1789 © Rijksmuseum PD
In de ban van de ringdijk
<p>In 1321 schrijft Reinald II van Gelre een Landtbrief waarin hij voor het hele gebied tussen Maas en Waal dé oplossing tegen wateroverlast presenteert. Er...
Middeleeuwse dolk met aangekoekt zand. © Expeditie Over De Maas, CC-BY-NC-SA
Scheepskerkhof waar Maas raakt aan Waal
<p>Waar Maas en Waal elkaar bijna raken, tussen Alphen en Dreumel, graven archeologen sinds 2010 mee met zandwinners. Met 277 hectare is Over de Maas...
Quarles van Uffordgemaal (Alphen GLD.) met plaquette
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Protestantse Kerk, Dreumel
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
Huis te Appeltern, 1732
Huis te Appeltern, met vermaarde bewoner
<p>De heerlijkheid Appeltern, waarvan de belening van huis en hofstad met toebehoren bekend is vanaf het jaar 1379, was aan het einde van de veertiende...
Romeinse vondst Ekershof - insigne. Bron: Stichting Tremele
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Petrus Schuyt © Uit: P. Deurloo, Grote Werken.
De vergetenen
<p>De slachtoffers van de watersnood waren grotendeels aangewezen op liefdadigheid: nationale inzamelingsacties. Geld kwam er onder meer van het zogeheten Amsterdams Fonds. Het fonds zamelde...
Joan Derk Van der Capellen tot den Pol © Wim Kattenberg, CC-BY-NC
Joan Derk van der Capellen tot den Pol
<p>Aan het eind van de achttiende eeuw bevindt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden zich op de rand van een burgeroorlog. Het gaat niet goed...
De Leeuw en dhr. Roseboom © Gelderse Komgrondcommissie/Gelders Archief, CC-BY-NC
De Leeuw van Maas en Waal
<p>Johannes G. (Johan) de Leeuw wordt op 17 augustus 1884 geboren in Alphen als oudste zoon van burgemeester P.G. de Leeuw, in een gezin met...
Voormalige Hervormde Kerk Altforst vanaf de zuidzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Hervormde Kerk Altforst
Aan de Kerkstraat nr.21 in Altforst staat het sinds 1970 buiten gebruik gestelde kerkgebouw van de Nederlands Hervormde Kringgemeente. Een driezijdig...
Protestantse Kerk Appeltern vanaf de noordzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Protestantse Kerk Appeltern, gewapenderhand verkregen
Deze kerk is ongetwijfeld een van de oudste kerken in het Land van Maas en Waal, wellicht beduidend ouder dan de eerste...
Boerderij 't Hof te Maasbommel
't Hof van Maasbommel
<p>Aan de noordzijde van de Raadhuisdijk, even ten westen van de Hervormde kerk, stond tot in het begin van de achttiende eeuw het Hof, ook...
Kaart grondsoorten Land Tussen Maas en Waal © Uit: 'Grote werken', door Maarten Slooves
Boeren op slechte gronden
<p>Behalve het feit dat de kleine boeren uitgebuit worden wat betreft de pacht, zitten ze ook veelal op de slechtste gronden. Eerst de geologische redenen...
Kaart met de weteringen in Maas en Waal uit 1818 ©  Gelders Archief, CC-BY2.0
Een goede afwatering
<p>In 1321 presenteert gravenzoon Reinald II zijn ‘Landtbrief’. Daarin staat dé oplossing tegen wateroverlast voor het hele Land tussen Maas en Waal. Verbindt natuurlijke waterlopen...
Lombarden aan de banca © https://www.faculty.umb.edu/
Lombarden
<p>Al gedurende de Kruistochten (1100-1300) handel ontstaat met de Arabische wereld en via die wereld met Azië doen Italiaanse steden hieraan mee. Ze richten zich...
Onze Lieve Vrouwe in Maastricht, 'westwerk' © Wim Kattenberg, CC-BY-NC-SA
De keizer en de kerkbouw
<p>In de strijd met de paus ontwikkelen de Duitse keizers hun eigen variant aan kerkgebouwen. Er ontstaan daardoor twee hoofdstromingen in de rooms-katholieke kerkbouw,...
Het stoomgemaal van Dreumel © Tremele.nl
Henri François Fijnje van Salverda
<p>Henri Frijnje wordt geboren in Amsterdam op 21 september 1796. Na zijn studie aan de artillerie- en genieschool te Delft, werkt hij bij de waterstaat...
Werken in een griendakker in Maas en Waal © Gelderse Komgrondencommissie, Gelders Archief
Handwerk en ambacht in eigen huis
<p>Al eeuwen bestaan in het Land tussen Maas en Waal twee bloeiende takken van huisindustrie: manden vlechten en klompen maken. Beide gaan ver terug in...
Stoomtram Maas en Waal, schema © Uit de publicatie van Adriaan Maters
De stoomtram legt een link met de buitenwereld
<p>In het Land tussen Maas en Waal wordt in 1902 een tramweg aangelegd van 32 km van Nijmegen naar Wamel. Hierover rijdt zes keer per...
De kerk in Dreumel
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Westzijde van Huijs te Leeuwen. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Huijs te Leeuwen en de papenkelder
Aan de Waalbandijk 7 te Boven-Leeuwen staan de overblijfselen van het adellijk Huijs te Leeuwen. Het bestaat uit het zeventiende-eeuwse poortgebouw...
Nieuwe Schans bij de Maas op een kaart uit 1663 © Gelders Archief
Stoomgemalen aan de Nieuwe Schans
<p>Het buurtschap Nieuwe Schans bij Alphen aan de Maas dankt haar naam aan een fort dat hier rond 1580 werd gebouwd op initiatief van Willem...
Een deel van de Peutingerkaart, gebaseerd op een Romeinse wegenkaart. Rechtboven Noviomagi (Nijmegen), linksboven Ad Duodecumum © PD
Het Romeinse landschap tussen Maas en Waal
<p>Grote rechthoekige blokken kalksteen komen aan de oppervlakte als het bedrijf Nederzand in 2010 zand gaat winnen in Over de Maas bij Alphen. 1800 of...
De oudst bekende kaart van Maas en Waal vertelt het verhaal van de rivieren, dijken en weteringen. © CC0
De slinger van Maas en Waal
<p>De inwoners van het Land tussen Maas en Waal hebben een goed leven. Als de eerste mensen hier rondzwerven barst het van de eetbare planten...
Kaart met dijkbreuken en overstroomde gebieden in 1809 © Gelders Archief
Overstromingen door hoogwater en ijsgang
<p>Voordat er dijken waren, waren overstromingen niet zo’n probleem voor de bewoners van de Waaloevers. Door op hoge plekken te wonen kon men zich tegen...
Opening van het gemaal © Screenshot video Tweestromenland in Beeld en Geluid
Jan van Welie
<p>Jan van Welie zit jaren in de raad van (de toen nog zelfstandige) gemeente Dreumel en is een kwart eeuw lang voorzitter van de kring...
Openluchtmeeting van de stakers op zondag 8 april 1916 te Leeuwen © Heemkundevereniging Leeuwen
De brute macht der bazen blijft ongebroken
<p>Door de industrialisatie ontstaat ook in Maas en Waal een arbeidersklasse die in zware omstandigheden tegen lage lonen werkt. Kinderarbeid is een veel voorkomend kwaad....
De eerste boot, gebouwd op de werf Meijer © Heemkunde Vereniging Leeuwen
Van schepen naar bankstellen
<p>De industriële revolutie bereikt in de negentiende eeuw ook het Land tussen Maas en Waal. Stoommachines nemen het werk van de kracht van wind, van...
Batenburg, kerktoren en molen en nieuwe riviernatuur voor de deur © Peter Deurloo CC-BY-NC
Toekomstperspectief
<p>Het Verhaal van Maas en Waal eindigt nooit. Zo lang de rivieren stromen, blijven de inwoners stoeien met water en land. En met elkaar! De...
Provinciale Gelderse en Nijmeegse Courant, 13-2-1861 © Via Regionaal Archief Nijmegen/CC0
De grote watersnood van 1861
<p>Eeuwenlang is het Land van Maas en Waal geteisterd door wateroverlast. Wateroverlast door de regen die maanden de velden blank zette, omdat het regenwater door...
Voormalige proosdij, hoeve Munnickenwoerd vanaf de oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Het wapen van de gemeente Gemeente Druten © PD
Hoe de Leeuwense heren machtig werden
<p>Lange tijd is de heerschappij in het dorp Leeuwen in handen van de gelijknamige familie Van Leeuwen. In de late middeleeuwen verandert dit. Vanaf de...
Kaart van het Land van Maas en Waal (ca.1818), vervaardigd door M.J. De Man en M.A. Snoek en gegraveerd door C. van Baarsel © Gelders Archief/CC 1.0
'De maat van ons ongeluk is vol'
<p>Eeuwenlang werd het Gelderse rivierengebied geplaagd door armoede. Met name in Het Land van Maas en Waal was de situatie schrijnend. Tot de zeventiger jaren...
Ligging van de H. Lambertuskerk op een kaart uit 1830. © Werkgroep Historisch Alphen
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Boerderijverplaatsingen, boerderijen uit de dorpen naar de polder © Uit: Grote Werken, CC-BY
Een nieuw land: ruilverkaveling Maas en Waal West
<p>Het Land van Maas en Waal is vanaf 1600 afgegleden. Extern grootgrondbezit, wurgende pachtcontracten, extreme versnippering van percelen, inklinkende kleigronden en een opeenvolging van watersnoodrampen...
Zuidzijde van de Rooms-Katholieke Kerk Beneden-Leeuwen. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014.
Rooms-katholieke kerk, gebouwd op protestants zand
Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat de rooms-katholieke parochiekerk, een neoromaanse kruisbasiliek, gebouwd naar ontwerp van architect C. Franssen uit Roermond...
De Dreumelse polder met de uitwateringssluis © De Tuut
Droog door stoom
<p>Het stoomgemaal van Dreumel (1846 -1910) met de balansstoommachine en de pomp van Fijnje is het eerste van de uiteindelijk acht stoomgemalen in Maas en...
Stoomgemaal De Tuut.jpg
Het leven op een stoomgemaal
<p>In Nederland zijn ruim 750 stoomgemalen gebouwd voor de waterbeheersing. In het stroomgebied van Rijn en Maas stonden in Gelderland en Noord Brabant 80 stoomgemalen....
Boerderij op een terp © Jan Reijnen
Geïsoleerd wonen op een terp
<p>Voor de komst van de stoomgemalen in het land van Maas en Waal werd bij langdurig hoogwater in de Maas de natuurlijke lozing van deze...
In Amsterdam zamelen Achterhoekse vrouwen met het verkopen van bloemen geld in voor de slachtoffers van een tornado in Borculo uit 1925 © Bron: Nationaal Archief Den Haag, maker onbekend, alle rechten voorbehouden
Structurele hulpverlening bij rampen
<p>Niet alleen noodhulp, maar ook structurele hulpverlening was na de zo rampzalige watersnood noodzakelijk. De schade was enorm, vooral in het Land van Maas en...
De slotgracht om kasteel ’t Hof is voor een groot deel bewaard gebleven. Daaraan is te zien waar het kasteel vroeger stond. © Stichting Historisch Maasbommel
Verhalen over Maasbommel
<p>Maasbommel kent nog verhalen uit de tijd dat het als Hanzestad belangrijk was. Een van die verhalen gaat over Diric met ‘den vallenden wee’, die...
Mandenmakerij Van Eldijk (1) © Collectie Peter Deurloo
Buffen, schillen en blind buffelen
<p>In het westelijk deel van het Land tussen Maas en Waal zijn bufovens in het begin van de twintigste eeuw bekende bouwsels. Tientallen staan er....
De grote overstroming in 1926, veroorzaakt door een dijkdoorbraak in Nederasselt © H.V. Tweestromenland
Angst en armoede als gevolg van overstromingen
<p>Het gebied tussen Maas en Waal wordt evenals het hele rivierengebied herhaaldelijk getroffen door overstromingen. Deze rampen grijpen diep op het leven van de bewoners....
Kaart Nicolaas Geelkercken uit 1633, naar aanleiding van de ruzie tussen Geërfden van de Molenpolder Dreumel-Alphen-Wamel en de molenbouwers © Gelders Archief CC1.0
Molensoap in de Zak van Maas en Waal
<p>Alphen, Wamel en Dreumel liggen in de Zak van Maas en Waal, het laagste gedeelte binnen Maas en Waal. Daar loopt alle water naar toe....
Natuurgebied De Meren © John Raggers
De laatste ruilverkaveling
<p>Het westen van Maas en Waal is in de jaren vijftig al compleet op de schop gegaan. Maar in 1989 wordt daar, met de instelling...

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl