Wederopbouwwijk Kerschoten in Apeldoorn

Groei inwonertal

De gemeente Apeldoorn groeit sterk na de Tweede Wereldoorlog. In 1900 bedroeg het aantal inwoners 25.761 en had Apeldoorn nog een dorpskarakter. Tussen 1950 en 1958 groeit het aantal inwoners van 85.667 naar ruim honderdduizend inwoners.

Ontwerp Zuiderhoek

Na een bezoek aan onder andere de wijk Bellahøj in Kopenhagen ontwikkelt architect Zuiderhoek voor het plangebied Kerschoten een stedenbouwkundig model gebaseerd op de toenmalige Scandinavische opvattingen over stedenbouw. Het concept van de oude Apeldoornse stadsparken met woningen gesitueerd rondom een park, krijgt hiermee een moderne vertaling. Veel van de gebouwen en woningen zijn door Zuiderhoek zelf ontworpen. Dit resulteert in een opvallende eenheid in materiaal- en kleurgebruik, overeenkomsten in de mate van detaillering en samenhang tussen de verschillende bebouwingstypes. De wijk vormt daardoor architectonisch een harmonieus geheel.

De wijkgedachte van Kerschoten

Een belangrijk gegeven is de 'wijkgedachte' die ook past bij het sociaaldemocratische denken in Zweden over de samenleving. Een hogere levensstandaard voor iedereen en het mengen van verschillende inkomensgroepen en leeftijdsgroepen in een wijk zijn hierbij uitgangspunten. Het belang van een sterk gemeenschapsgevoel uit zich in ruimtelijke zin in een open stedenbouwkundige opzet met een mix van hoog- en laagbouw.

De wijk moet uitnodigen tot recreatie. Dat is onder andere terug te zien in verkeersluwe woongebieden die zijn aangelegd in een landschappelijke setting en in de collectieve groene ruimtes tussen de bebouwing. De tuinen, die vroeger collectief beheerd werden door de corporaties, worden nergens begrensd door muurtjes of hekjes. Je loopt als het ware het park door tot aan de voordeur. De enige scheiding tussen tuin en stoep wordt gemarkeerd door buishekjes bedoeld om de fiets tegenaan te zetten. Her en der zijn deze nog steeds te vinden in de wijk.

Een gemêleerd gezelschap

Vanwege het gehanteerde principe dat alle inkomens- en leeftijdsgroepen in de wijk moeten kunnen wonen, is een grote variëteit aan woningtypen gebouwd. Die mix omvat eengezinswoningen (aan de parkrand), bescheiden portiekwoningen, kleine appartementen voor alleenstaanden (in de flat tegenover het winkelcentrum), woningen met drie verdiepingen (in de Appèlbuurt), ruime appartementen (in de woontorens), doorzonwoningen, gelijkvloerse seniorenwoningen en appartementen (in verzorgingshuis De Veenkamp).

Aandacht voor basisvoorzieningen

Voor de basisvoorzieningen moeten de bewoners in de wijk terecht kunnen. De voorzieningen worden op strategische plekken in de wijk gepositioneerd. Dat geldt voor kerken, scholen, winkels, bejaardenwoningen, sportvoorzieningen, het groene kruisgebouw en een garagebedrijf. Het winkelcentrum krijgt een centrale plek in de wijk. Het plan van Zuiderhoek wordt grotendeels uitgevoerd tussen 1958 en 1962. In 2010 krijgt het park de status van gemeentelijk monument

Bronnen en verder lezen:

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Kerschoten Apeldoorn. Toonbeeld van de wederopbouw (2016).
• Geheugen van Apeldoorn, Kerschoten.
• Wijkcentrum Kerschoten (collectie CODA Archief), CollectieGelderland.

Rechten

Olga Spekman, CC-BY-NC