Twee geloven op één kussen

Een huwelijks kandidaat gezocht

Wederzijdse genegenheid was in de zeventiende eeuw bij adellijke verbintenissen geen voorwaarde om te trouwen. Het draaide om de zakelijke belangen. Toen er dan ook naar een geschikte huwelijks kandidaat voor Poo werd gezocht waren, naast de afkomst, ook de financiële middelen van de betreffende jongeman erg belangrijk voor de continuïteit van het familiebezit. Middachten was namelijk belast met vele schulden. Het huwelijk van Poo moest hier uitkomst geven. Het oog viel op Godard van Reede, heer van Ginkel, zoon van Godard Adriaan van Reede, heer van Amerongen (1621-1691) en Margaretha Turnor (1613-1700). Godard was enigst kind en erfgenaam van Kasteel Amerongen. Op respectievelijk zeventien- en achttienjarige leeftijd ontmoeten Godard en Poo elkaar. Het bleek ware liefde te zijn.

Zakelijke belangen voorop

Een gevoelig punt was echter het verschil in godsdienst tussen de aanstaande echtlieden. De heer en mevrouw van Amerongen waren overtuigd gereformeerd. Het stond vast dat de eventuele kinderen die uit het huwelijk geboren zouden worden in de gereformeerde religie dienden te worden opgevoed. De moeder van Poo heeft zich bij deze eis neergelegd om de continuïteit van het familie bezit te waarborgen. Het bleek echter al snel dat Poo het katholicisme zelf nooit zou afzweren. Daarvoor was de invloed van haar moeder en van de jezuïeten die al vanaf haar vroege jeugd op Middachten kwamen, te groot. Er werd bedongen dat zij haar geloofsovertuiging in alle discretie zou mogen belijden.

Een zware taak voor schoonmoeder Margaretha

Margaretha Turnor zag er streng op toe dat haar kleinkinderen ‘juist’ zouden worden opgevoed. Het eerste kleinkind kleindochter Titie werd in 1667 geboren. Zij zou als eerstgeborenen bij haar moeder In Middachten blijven wonen en genoot daar en katholieke opvoeding. Anders was dit met stamhouder Frederik Chirstiaan (1668-1749). Hij zou ooit heer van Amerongen worden. Margaretha stond er daarom op dat zij als ‘grote mama’ de opvoeding van hem en de nog volgende kleinkinderen zelf ter hand zou nemen. In de daaropvolgende jaren bleef de kinderschare van Godard en Poo in snel tempo groeien. Uiteindelijk zouden zij vijftien kinderen krijgen waarvan er acht met een protestante opvoeding. Uiteindelijk zou de opvoedingssituatie erin resulteren dat alle vijf de zonen van Poo en Godard evenals hun drie dochters, welke opgroeide in kasteel Amerongen, protestants zouden worden en de overige dochters van Godard en Poo in Middachten zouden opgroeien en een katholieke opvoeding zouden krijgen.

De gevolgen van een verschillende opvoeding

Toen in 1700 Margaretha overleed meende Poo bij de verdeling van de nalatenschap een duidelijk bewijs te zien dat haar protestantse dochters werden voorgetrokken ten opzichte van haar katholieke dochters. Poo liet een aantal testamenten opstellen met de bedoeling om de gelijkheid onder haar kinderen te herstellen.

Inmiddels waren drie kinderen van Poo overleden en zij bepaalde dat hun aandeel over de achtergestelde kinderen zou worden verdeeld en haar vijf ongetrouwde kinderen op Middachten tot een jaar en een dag na haar overlijden daar zouden kunnen blijven wonen. Ook werd de dochter Reinierda van de erfenis uitgesloten. Godert, die ten tijden van het overlijden van zijn moeder, Middachten, Amerongen en Harreveld zou erven werd door het codicil belast met een last van ruim 330.000 gulden aan schulden en legaten.

Een rechtzaak werd aangespannen waaruit werd bepaald dat Poo haar boekje te buiten was gegaan en zich had moeten houden aan de testament welke zij samen met haar man in 1701 had opgesteld. Uiteindelijk lukte het de kinderen gezamenlijk in 1722 tot een overeenkomst te komen waarmee iedereen tevreden was.

Poo’s geliefde Middachten is na achthonderd jaar door gedeeltelijke vererving in de vrouwelijke lijn nog altijd familiebezit, maar zou na het overlijden van Poo geen katholieke eigenaar meer krijgen.

Bron:

• De eigenzinnige erfdochter van Middachten, Hermine Manschot-Tijdink , Walburgpers 2022, ISBN 978 94 6249 891 4

Meer informatie:

• https://mijngelderland.nl/inhoud/organisaties/kasteel-middachten
• Amerongen & Middachten twee kastelen, een geschiedenis, Renger de Bruin en Luc Nagtegaal, maart 2022

Rechten

Olga Spekman, CC-BY