Johannes van den Bosch en Herwijnen

Herwijnen eind achttiende eeuw

Herwijnen was rond de geboorte van Van den Bosch het grootste dorp in het Gelderse rivierengebied tussen de Waal en de Linge. Met name de steenbakkerijen waren de belangrijkste inkomstenbron voor de inwoners van Herwijnen. Ook de vader van Van den Bosch, tevens arts, was actief in deze tak van industrie. 

Een goed milieu

De dorpsarts en stenenhandelaar Jan van den Bosch (vader van Johannes) was in alles deel van de hogere middenklasse. Van den Bosch groeide op in een goed milieu, wat ook te zien was aan het huis waarin hij opgroeide: 'Dijkzigt' was een statig (dijk)huis. Van den Bosch' latere militaire interesse toonde zich echter ook in zijn jeugd al. Hij ''voerde als haantje de voorste de hardhandige ontmoetingen met jeugd uit naburige dorpen aan'' (Den Ouden Dijk, 1997).

Het leger in 

Angelie Sens beschrijft in haar biografie De Kolonieman dat de Waal ''de dagelijkse inspiratiebron'' was in de eerste vijftien jaar van het leven van Van den Bosch. Door het water te beheersen, kun je het immers inzetten voor je eigen doelen - ook in oorlogstijd. Toen Van den Bosch veertien was, zag hij in januari 1795 de Fransen onder leiding van Pichegru de bevroren Waal over marcheren. Het maakte grote indruk op hem.

Van den Bosch had een veelzijdige carrière, ook in de koloniën. In 1818 richtte hij de Koloniën van Weldadigheid op. Sinds 26 juli 2021 staan de Koloniën van Weldadigheid op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.

Bronnen en verder lezen:

• Angelie Sens, De kolonieman. Johannes van den Bosch (1780 - 1844), volksverheffer in naam van de koning (Amsterdam 2019), p. 19 - 29.
• Verenigingsblad historische vereniging Den Ouden Dijk, 'Johannes van den Bosch, van "spijbelaar tot generaal"', in: nr. 5 (1997), p. 20 - 26 (PDF).
• Verenigingsblad historische vereniging Den Ouden Dijk, 'Dijkzigt en zijne bewoners', in: nr. 20 (2002), p. 8 - 20 (PDF).

Rechten

Elmar van de Ree, CC-BY-NC