Havezate Mallum bij Eibergen

Havezate met watermolen op de Berkel

Een kaart van Nicolaes van Geelkercken uit 1642 met huis Mallum ('Malden') en een dubbele watermolen.

In hetzelfde jaar 1188 waarin de naam Eibergen voor het eerst als zelfstandige parochie ‘Ecberghe’ opduikt, vermeldt een leenregister het huis Mallum. In de vijftiende eeuw beschikt Eibergen over enkele stedelijke rechten, maar de volledige rechtspraak blijft in handen van de heer van Borculo. Zo vergaat het ook het leen Mallum, dat lange tijd onder de heer van Borculo blijft vallen.

Elke eeuw een nieuwe familie

Op een goederenlijst van graaf Hendrik van Dahl is sprake van “de curtis Mallande’, het hof van Mallum (ook gespeld als Mallem). Omstreeks 1372 geeft het leenregister aan dat Mallum van de graaf van Dahl overgaat naar de heer van Borculo. In de vijftiende eeuw is het goed in handen van de familie Schonevelde, die oorspronkelijk uit het Duitse graafschap Bentheim stamt. Door een huwelijk bezit de familie Van Viermünden Mallum in de zestiende eeuw. In het begin van de zeventiende eeuw trouwt Catherina van Viermünden met Ludolf Coenraad van Keppel. Hierna is de familie Van Keppel tot Oeding heer en meester op Mallum.

Opwaardering van het landgoed en de molen

Niet alleen de namen van de bezittende families veranderen in de loop van de tijden. Ook de aanduiding van Mallum krijgt een opwaardering. In de middeleeuwen heet Mallum een ‘hof’, later is dat ‘huis’, ‘vestenisse’ en ten slotte ‘havezate’. Bij Mallum horen enige boerderijen en een watermolen op de Berkel. In 1424 vindt de verkoop plaats van de watermolen aan de heer van Borculo, op dat moment Otto van Bronkhorst. Boeren uit de omgeving zijn gedwongen hun koren in deze dwangmolen te laten malen. De familie Van Mulert komt in 1748 in bezit van Mallum en laat de watermolen vervangen. Rond 1800 breekt de familie het inmiddels vervallen huis Mallum af. De toenmalige heer bouwt tegen het molenaarshuis een herenkamer om toch op het landgoed te kunnen wonen. Op een natuurstenen poortje aldaar staat het jaartal 1753.

Een labyrint als herinnering

Er vinden diverse restauraties plaats van het complex. Het molenaarshuis krijgt na 1900 de functie van café en later restaurant het Muldershuis. De huidige Mallumse korenmolen is eigendom van de stichting Eibergse molens en biedt de mogelijkheid tot bezichtiging. Het terrein van de vroegere havezate is als rijksmonument beschermd. Binnen de gracht op het ‘kasteeleiland’ vindt in 2002 de aanleg plaats van een labyrint naar ontwerp van de Schotse kunstenaar Jim Buchanan. Zo lijkt het labyrint te verwijzen naar de roerige geschiedenis van Mallum.

Bronnen en verder lezen: