Mysterie onder water

Marcus Mallius

Op de in 1938 opgebaggerde grafsteen van Marcus Mallius staat de plaats ‘Carvio ad molem’ vermeld, te vertalen als ‘Herwen bij de dam’. Prof. Vollgraff meende dat het ging om een dichte puinmassa, die afkomstig was van de vroegere Dam van Drusus, gebouwd vanaf 12 v.Chr. Toen er andere vondsten naar boven werd gehaald, werd het steeds waarschijnlijker dat het de resten zijn van het vroegere castellum Carvium.

Duiken

De locatie van dit Romeinse puin is nooit goed vastgelegd. Duikactiviteiten in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw hebben de plek niet beter in beeld gebracht. Omdat er nieuwe plannen zijn voor zand- en grindwinning in en naast de huidige waterplas, was dit weer actueel geworden.

Bodemscan

Omdat we tegenwoordig uitgebreide bodemscans van de Bijland kunnen maken, wordt het in kaart brengen eenvoudiger. Een scan van Rijkswaterstaat uit 2006 lokaliseerde de mogelijke puinzone. Het doel van de archeologische inspectie in de Bijland was om de locatie, de diepte en de omvang van de verspoelde Romeinse bouwresten vast te stellen. Van het boven water halen van objecten was dus geen sprake.

Duikonderzoek

Bij het duikonderzoek zijn alleen twee fragmenten van Romeinse dakpan of tegel aangetroffen in de sliblaag waarmee de bodem bedekt is.

Sondeeronderzoek

Het sondeeronderzoek is uitgevoerd vanaf twee aan elkaar gekoppelde pontons en een stuk drijvende steiger. Hiermee kon tot vier meter in de bodem worden doorgedrongen. Hierbij werd een aantal objecten vastgesteld, vermoedelijk van steenachtig materiaal.

Vollgraff

Gemiddeld werd bij één op de 20 sonderingen op steen gestuit. Dit wijst dus niet op een aaneengesloten steenmassa. De beschrijving van Vollgraff uit 1939 bleek dus niet te kloppen. Het gaat om verspoelde resten van gebouwen.

Vervolgonderzoek

De Romeinse resten in de Bijland zijn bijzonder. Omdat er plannen zijn om de Bijland uit te diepen voor recreatieschepen, komt er mogelijk vervolgonderzoek. In elk geval weten we nu al beter wat er onder het water ligt: de resten van Castellum Carvium.

Dit verhaal is afkomstig uit de Gelderse Archeologische Kroniek 2015.

Bronnen:

• C.W. Vollgraff, ‘De dijk van Drusus’, Mededeelingen der Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen. Afdeling Letterkunde, nieuwe reeks 1 (1938) 555-577.
• C.W. Vollgraff, ‘De moles van Drusus’, MKNAW, Afd. Letterkunde, nieuwe reeks 2 (1939) 141-143.
• J.F. Schönfeld, ‘Is het ten tijde der Romeinen bestaande splitsingspunt van den Rijn gevonden?’, Tijdschrift van het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap, tweede serie 57 (1940) 549-570.
• J.G.M. Verhagen e.a., ‘Geoarchaeological research for Roman waterworks near the late holocene Rhine-Waal delta bifurcation, the Netherlands’, Catena.

Rechten

Jan Verhagen, CC-BY-NC