Godsdienst in Ede

Parochie

Boerderijen die verenigd waren in buurschappen, vormden met elkaar parochies. Dat waren lokale gemeenschappen van gelovigen die werden bijgestaan door een parochiepriester of een kapelaan. In oude documenten wordt de Oude of Alexanderkerk in Bennekom in 1290 genoemd als de kapel van de parochie aldaar. In 1215 werd Otterlo als zelfstandige parochie genoemd. De kerk in Ede hoorde bij het zogeheten kapittel van St. Jan in Utrecht, een kerk met invloed buiten de stadsmuren. In de buurschap Lunteren bij Ede werd omstreeks 1425 een kapel gebouwd, gewijd aan de Heilige Antonius.

Hervormd

In de vijftiende en zestiende eeuw ontstond op grote schaal de behoefte om de katholieke kerk van binnenuit te hervormen. Belangrijke vertegenwoordigers van deze reformatie waren Luther, Zwingli en Calvijn. De paus en andere leiders binnen de kerk konden zich hier niet in vinden waardoor er een breuk kwam tussen de gereformeerden en de rooms-katholieken. Na de Reformatie had de hervormde kerk lange tijd het monopolie in Ede. Deze kerk werd door de gelovigen en door de overheid gefinancierd. Ook bezaten de kerken grond en boerderijen. Uit de pachten kon via de diaconie een groot aantal armen worden ondersteund. Andere geloven waren vrijwel afwezig in de gemeente. Uit een telling die in 1809 is gedaan, blijkt dat in alle dorpen samen 4612 mensen woonden. Daarvan waren 4540 hervormd, 48 katholiek, 16 luthers, 7 joods en 1 mennoniet.

Zondagsrust

Op veel plaatsen in Nederland lopen kerken leeg, maar niet of nauwelijks in de gemeente Ede. In Ede is nog altijd een groot aantal van de inwoners godsdienstig. Dat blijkt onder meer uit de zondagsrust, de christelijke scholen, de vele lezers van christelijke kranten en het feit dat in 2010 ruim 46 procent van de stemmen in Ede bij de gemeenteraadsverkiezingen naar CDA, SGP en CU samen gingen. De vele kerkgebouwen zijn prominent aanwezig.

Dit verhaal is onderdeel van de canon van Ede. Het volgende venster is hier te vinden.

Verder lezen:

• Wim Eikelboom en Anna Lavická, 'Kerkelijke kaart van Ede en Chrudim / Publikací mapy církví v Ede a Chrudimi' (Gemeentearchief Ede in samenwerking met de werkgroep kerken van de Stichting Stedenband Ede-Chrudim, 2009) 56 (30 Nederlands, 26 Tjechisch) ISBN 9780979623068. Bestel dit boek in de Webwinkel.
• Cor van Iterson en Arie Romein, 'Een eeuw vol kerken. Kerkbouw in het dorp Ede in de 20e eeuw' (Gemeentearchief Ede 2009) 132 blz. ISBN 9789079623082. Bestel dit boek in de Webwinkel.
• Jan R.F. Heine, 'Een baken in de tijd. Het verhaal rondom de dorpskerk van Bennekom door de eeuwen heen' (Gemeentearchief Ede 2009) 112 blz. ISBN 9789080125773. Bestel dit boek in de Webwinkel.