Canon van Nijkerk
De canon neemt u mee op ontdekkingsreis door de geschiedenis. Klik op de illustratie hierboven en wandel mee.
In 50 verhalen worden de belangrijkste gebeurtenissen uitgebeeld van ongeveer 2500 v. Chr. tot het begin van de 21e eeuw.
Werkzaam Nieuwkerk! welk gesticht
Schittert dáár voor ons gezicht?
Is uw oude spits verloren?
Pronkt gy met een' nieuwen toren,
Bouwkonstmaatig opgericht?
Ja: wy zien uw' handel bloeijen.
Doe Tabagoos planten groeijen:
Zegen ruste op uwe vest!
De prachtige witte toren van Nijkerk inspireerde al in 1803 de dichter Pieter Pijpers tot het bovenstaande gedicht. Ook nu nog voelen veel Nijkerkers zich verbonden met hun toren en het mooie carillon. Aan de voet van deze toren ligt een middeleeuws stadje met een rijke geschiedenis.
Stichting Oud Nijkerk wenst u veel plezier met alle verhalen. Hebt u een reactie? Mailt u die dan s.v.p. naar info@oudnijkerk.nl.
Betrokken organisaties
De watersnood van 1916
De laatste keer dat Nijkerk door een grote overstroming onder water kwam te staan, was in 1916.
Tabak uit Nijkerk
De teelt van tabak, een (sub)tropisch gewas uit Amerika, begon in Nijkerk ongeveer halverwege de zeventiende eeuw. Door een combinatie van factoren waaronder de samenstelling...
Chocola uit Nijkerk
Chocolade is een zoete lekkernij waar veel mensen van smullen. Door de ontdekkingsreizen raakte Europa bekend met de cacao-plant, die werd meegenomen uit Amerika....
Gijzeling in het Nijkerkse stadhuis
In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 pleegde het verzet een aanslag op een Duitse auto. De plek van de aanslag was...
De Joodse Gemeenschap van Nijkerk
Van ongeveer 1650 tot de Tweede Wereldoorlog woonden in Nijkerk veel Joodse mensen. De eerste groep, de Sefardische- of Portugese Joden, kwam uit Zuid-Europa en...
De Arkervaart
De Brede Beek is de levensader van Nijkerk. Langs dit riviertje, dat ontspringt in Zwartebroek (gemeente Barneveld), is de stad Nijkerk ontstaan. De Arkervaart is...
Nijkerkerveen
Nijkerkerveen en Hoevelakerveen vormden in de Middeleeuwen samen het 'Grauwe Veen', dat in 1132 door de bisschop van Utrecht werd uitgegeven voor ontginning. Toen later...
De hongerwinter
Tijdens de laatste acht maanden van de oorlog, van oktober 1944 t/m mei 1945, werd het in Nijkerk erg druk. Begin oktober kwamen er zo'n...
Het recht op een dijk
Wat nu de polder Arkemheen heet, was aan het begin van de Middeleeuwen een vlak stuk land zonder dijken, een moerasgebied waar wind en water...
Flats aan de Schulpkamp
Na de Tweede Wereldoorlog heerste er woningnood. Na de ellende van de oorlog wilden veel mensen snel trouwen, maar er waren maar weinig woningen beschikbaar...
Afgestemde ruilverkaveling
In tegenstelling tot veel delen van Nederland heeft in Nijkerk geen ruilverkaveling plaatsgevonden. Overal in het land werden percelen geruild, die versnipperd raakten na eeuwenlange...
Prehistorische nederzetting
In het gebied dat later Nijkerk zou gaan heten, woonden al in de steentijd de eerste mensen. Tussen 2700 en 2400 vóór Christus was er...
Evacuatie aan het begin van de oorlog
Nadat Duitsland Polen was binnengevallen, werd het steeds spannender of Nederland haar neutraliteit zou kunnen behouden. April 1940 bezetten de Duitsers Denemarken en Noorwegen. In...
Gas, licht en water
Verschillende voorzieningen, die we nu als vanzelfsprekend ervaren, hebben in de negentiende en de twintigste eeuw belangrijke verbeteringen gebracht in de leefomstandigheden van mensen. In...
De Nijkerkse beroeringen
In kerkelijke kringen zijn de 'Nijkerkse beroeringen' een bekend fenomeen. In de protestantse wereld kwamen in de achttiende eeuw in veel landen opwekkingsbewegingen voor. In...
Nijkerk deelnemer 'Food Valley'
De eeuwenlange traditie van landbouw en veeteelt als kern van de Nijkerkse economie, wordt in de eenentwintigste eeuw nieuw leven ingeblazen. Onder de term 'Food...
Armoede in Nijkerk
Naast de voorspoed van de Nijkerkse Gouden Eeuw kwam tegelijkertijd veel armoede voor. Arbeiders, daggelders en hun gezinnen leefden in uiterst armoedige omstandigheden. Grote gezinnen...
Kloosters worden grootgrondbezitters
In de vroege Middeleeuwen verspreidden evangeliepredikers het Christendom in Nederland. Niet zonder problemen, zoals in 754 toen Bonifacius in Dokkum werd vermoord. Op de...
Omroep Nijkerk
Nadat op 2 oktober 1951 het eerste Nederlandse televisieprogramma was uitgezonden, 'De Toverspiegel', werd de televisie snel populair. In 1951 keek slechts een handjevol mensen,...
Op de vlucht naar Noord-Holland
In het rampjaar 1672 werd Nederland aangevallen door maar liefst vier vijanden tegelijk: Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Nijkerk had vooral veel last van de...
Glasfabriek Padang
Een tak van industrie die opbloeide, naast de verbouw van tabak, was de fabricage van glas. In de glasfabriek 'Padang' aan de Westkadijk zijn tussen...
Weeskinderen
Aan het begin van de zeventiende eeuw maakten besmettelijke ziektes, zoals de pest, veel slachtoffers. Met enige regelmaat verloren kinderen tijdens zo'n epidemie hun ouders...
Kardinaal Alfrink
Op 5 juli 1900 werd de derde zoon van de familie Alfrink geboren, aan de Holkerstraat 30. De jongen kreeg de doopnamen Bernardus Johannes en...
Een grote stadsbrand
In de vijftiende eeuw waren de huizen in Nijkerk nog grotendeels van hout, met lemen vloeren. De daken waren voornamelijk van stro. Voortdurend dreigde het...
De Nijkerkse touwslagerij
In het liedje over Michiel de Ruijter wordt zijn kindertijd bezongen, toen hij (een korte periode) werkte in de touwslagerij van Vlissingen. Ook Nijkerk had...
Machtige ambtsjonkers
Tussen 1600 en 1795 werd Nijkerk bestuurd door een college van adellijke grootgrondbezitters. Nijkerk was in die tijd nog geen gemeente, maar een 'schoutambt' (het...
De maandagmorgen in Nijkerk
Eeuwenlang was het 's maandagmorgens in Nijkerk een drukte van belang. Op het Plein was een veemarkt met soms wel een paar honderd koeien, op...
Hoevelaken en Nijkerk worden één gemeente
Aan het einde van de twintigste eeuw werden veel kleinere gemeenten samengevoegd tot een groter geheel. Voor kleine gemeenten werden de kosten van een zelfstandig...
Moord op een dominee
In 1517 publiceerde Maarten Luther zijn bezwaren tegen de gang van zaken in de katholieke kerk. Met name de praktijk van het kopen van aflaten...
Turkse en Marokkaanse moskeeën
Na de werving van arbeidskrachten uit Marokko en Turkije in de jaren '60 en '70, groeiden deze gemeenschappen snel. In 1959 werd één inwoner...
Nijkerk bevrijd!
Aan het eind van de oorlog kwam Nijkerk onder 'friendly fire' te liggen. Het Canadese leger beschoot Nijkerk om de daar nog aanwezige Duitsers te...
Ruimte voor auto's
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er snel meer auto's, bussen en vrachtverkeer op de weg. De oude straten waren vaak te smal en het...
Nobelprijswinnaar Christiaan Eijkman
Een beroemd geworden medicus is Christiaan Eijkman. Hij werd geboren in Nijkerk in 1858, in de voormalige Franse school aan de Venestraat nummer 37. Zijn...
De Nijkerksche Courant
Het eerste exemplaar van een eigen krant voor Nijkerk, de Nijkerksche Courant, verscheen in 1867. De krant werd de eerste jaren gemaakt en gedrukt door...
Het mysterie van het verzonken Slot
Aan het begin van de vijftiende eeuw liet hertog Arnold van Gelre op Nijkerks grondgebied slot Hulkestein bouwen (een 'hulk' is een groot zeilschip). Vanuit...
Boeken uit Nijkerk - uitgeverij en drukkerij Callenbach
In de loop van de negentiende eeuw werden in Nijkerk de voordelen van de industriële revolutie zichtbaar. In 1863 kwam de stoomtrein de stad binnen...
Arendt van Curler
De zeventiende eeuw was de tijd van de Europese expansie. Een eeuw nadat Henry Hudson (een Engelse ontdekkingsreiziger in Nederlandse dienst) een gebied in het...
Festival der Volken
De oorsprong van Nijkerk gaat terug naar de middeleeuwen. Vanaf de negende eeuw was er continue bewoning op Nijkerks grondgebied. Ruim 1100 jaar later is...
Arend van Slichtenhorst
Op 5 december 1616 werd in het doopboek van de hervormde kerk ingeschreven 'Ardt', zoon van 'Brandt Artzen ende Aeltgen van Wenckum'. Ardt verwierf later...
Hertog Reijnout IV
Nederland vormde in de Middeleeuwen nog geen eenheid, maar bestond uit verschillende rijken. Nijkerk lag in de noordwest hoek van Gelre (een hertogdom, nu provincie...
Een nije kerk
Terwijl Ark door de zee werd verzwolgen, groeide landinwaarts een aantal nederzettingen uit tot een echt centrum. In de late Middeleeuwen werd in Nijkerk de...
De stoomtrein komt door Nijkerk
In de negentiende eeuw was het maken van een reis naar een andere plaats een hele onderneming, die veel tijd en geld kostte. Diligences reden...
Ereck est absorpte
Vanaf de negende eeuw kwamen er definitief mensen wonen in het gebied van Nijkerk-Arkemheen, in de nederzettingen Ark en Bokhorst. Ark lag, net als de...
Een middeleeuwse walburg in Appel
Op de hoger gelegen zandgronden ten zuidoosten van Nijkerk ligt het buurtschap Appel. In 2008 werd hier een belangrijke middeleeuwse versterking ontdekt, een zogenaamde walburg.
De weldadige freule
Op De Salentein, het statige landhuis in de bocht naar Putten, woonde in de negentiende eeuw een belangrijke adellijke dame. Cornelia Maria van Hangest Baronesse...
Dure windkracht
Al vroeg hadden de hertogen van Gelre door dat op allerlei zaken belasting geheven kon worden. Voor oorlogsvoering, onder ander met de bisschop van 't...
Ridderhofstede De Beerencamp
In de bocht naar Putten, verscholen tussen het groen, staat een prachtig huis dat vroeger een havezate was, een ridderhofstede. De Beerencamp werd rond het...
De Nieuwe Rijn, een onvoltooid kanaal
De Nieuwe Rijn is een kanaal, dat hertog Karel van Gelre aan het begin van de zestiende eeuw wilde laten aanleggen, met de bedoeling om...
De beroemde witte toren met het mooie carillon
In de tijd van de tabaksteelt had het ambt Nijkerk veel inkomsten door bijvoorbeeld het heffen van belasting (op bv. het gebruik van de Arkervaart)....
De eerste schriftelijke vermelding van Nijkerk
In een document van ongeveer 700 jaar oud, uit het jaar 1313, is voor het eerst de naam Nijkerk te vinden. Het gaat om een...
De watersnood van 1916
De laatste keer dat Nijkerk door een grote overstroming onder water kwam te staan, was in 1916.
Tabak uit Nijkerk
De teelt van tabak, een (sub)tropisch gewas uit Amerika, begon in Nijkerk ongeveer halverwege de zeventiende eeuw. Door een combinatie van factoren waaronder de samenstelling...
Chocola uit Nijkerk
Chocolade is een zoete lekkernij waar veel mensen van smullen. Door de ontdekkingsreizen raakte Europa bekend met de cacao-plant, die werd meegenomen uit Amerika....
Gijzeling in het Nijkerkse stadhuis
In de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 pleegde het verzet een aanslag op een Duitse auto. De plek van de aanslag was...
De Joodse Gemeenschap van Nijkerk
Van ongeveer 1650 tot de Tweede Wereldoorlog woonden in Nijkerk veel Joodse mensen. De eerste groep, de Sefardische- of Portugese Joden, kwam uit Zuid-Europa en...
De Arkervaart
De Brede Beek is de levensader van Nijkerk. Langs dit riviertje, dat ontspringt in Zwartebroek (gemeente Barneveld), is de stad Nijkerk ontstaan. De Arkervaart is...
Nijkerkerveen
Nijkerkerveen en Hoevelakerveen vormden in de Middeleeuwen samen het 'Grauwe Veen', dat in 1132 door de bisschop van Utrecht werd uitgegeven voor ontginning. Toen later...
De hongerwinter
Tijdens de laatste acht maanden van de oorlog, van oktober 1944 t/m mei 1945, werd het in Nijkerk erg druk. Begin oktober kwamen er zo'n...
Het recht op een dijk
Wat nu de polder Arkemheen heet, was aan het begin van de Middeleeuwen een vlak stuk land zonder dijken, een moerasgebied waar wind en water...
Flats aan de Schulpkamp
Na de Tweede Wereldoorlog heerste er woningnood. Na de ellende van de oorlog wilden veel mensen snel trouwen, maar er waren maar weinig woningen beschikbaar...
Afgestemde ruilverkaveling
In tegenstelling tot veel delen van Nederland heeft in Nijkerk geen ruilverkaveling plaatsgevonden. Overal in het land werden percelen geruild, die versnipperd raakten na eeuwenlange...
Prehistorische nederzetting
In het gebied dat later Nijkerk zou gaan heten, woonden al in de steentijd de eerste mensen. Tussen 2700 en 2400 vóór Christus was er...
Evacuatie aan het begin van de oorlog
Nadat Duitsland Polen was binnengevallen, werd het steeds spannender of Nederland haar neutraliteit zou kunnen behouden. April 1940 bezetten de Duitsers Denemarken en Noorwegen. In...
Gas, licht en water
Verschillende voorzieningen, die we nu als vanzelfsprekend ervaren, hebben in de negentiende en de twintigste eeuw belangrijke verbeteringen gebracht in de leefomstandigheden van mensen. In...
De Nijkerkse beroeringen
In kerkelijke kringen zijn de 'Nijkerkse beroeringen' een bekend fenomeen. In de protestantse wereld kwamen in de achttiende eeuw in veel landen opwekkingsbewegingen voor. In...
Nijkerk deelnemer 'Food Valley'
De eeuwenlange traditie van landbouw en veeteelt als kern van de Nijkerkse economie, wordt in de eenentwintigste eeuw nieuw leven ingeblazen. Onder de term 'Food...
Armoede in Nijkerk
Naast de voorspoed van de Nijkerkse Gouden Eeuw kwam tegelijkertijd veel armoede voor. Arbeiders, daggelders en hun gezinnen leefden in uiterst armoedige omstandigheden. Grote gezinnen...
Kloosters worden grootgrondbezitters
In de vroege Middeleeuwen verspreidden evangeliepredikers het Christendom in Nederland. Niet zonder problemen, zoals in 754 toen Bonifacius in Dokkum werd vermoord. Op de...
Omroep Nijkerk
Nadat op 2 oktober 1951 het eerste Nederlandse televisieprogramma was uitgezonden, 'De Toverspiegel', werd de televisie snel populair. In 1951 keek slechts een handjevol mensen,...
Op de vlucht naar Noord-Holland
In het rampjaar 1672 werd Nederland aangevallen door maar liefst vier vijanden tegelijk: Frankrijk, Engeland, Münster en Keulen. Nijkerk had vooral veel last van de...
Glasfabriek Padang
Een tak van industrie die opbloeide, naast de verbouw van tabak, was de fabricage van glas. In de glasfabriek 'Padang' aan de Westkadijk zijn tussen...
Weeskinderen
Aan het begin van de zeventiende eeuw maakten besmettelijke ziektes, zoals de pest, veel slachtoffers. Met enige regelmaat verloren kinderen tijdens zo'n epidemie hun ouders...
Kardinaal Alfrink
Op 5 juli 1900 werd de derde zoon van de familie Alfrink geboren, aan de Holkerstraat 30. De jongen kreeg de doopnamen Bernardus Johannes en...
Een grote stadsbrand
In de vijftiende eeuw waren de huizen in Nijkerk nog grotendeels van hout, met lemen vloeren. De daken waren voornamelijk van stro. Voortdurend dreigde het...
De Nijkerkse touwslagerij
In het liedje over Michiel de Ruijter wordt zijn kindertijd bezongen, toen hij (een korte periode) werkte in de touwslagerij van Vlissingen. Ook Nijkerk had...
Machtige ambtsjonkers
Tussen 1600 en 1795 werd Nijkerk bestuurd door een college van adellijke grootgrondbezitters. Nijkerk was in die tijd nog geen gemeente, maar een 'schoutambt' (het...
De maandagmorgen in Nijkerk
Eeuwenlang was het 's maandagmorgens in Nijkerk een drukte van belang. Op het Plein was een veemarkt met soms wel een paar honderd koeien, op...
Hoevelaken en Nijkerk worden één gemeente
Aan het einde van de twintigste eeuw werden veel kleinere gemeenten samengevoegd tot een groter geheel. Voor kleine gemeenten werden de kosten van een zelfstandig...
Moord op een dominee
In 1517 publiceerde Maarten Luther zijn bezwaren tegen de gang van zaken in de katholieke kerk. Met name de praktijk van het kopen van aflaten...
Turkse en Marokkaanse moskeeën
Na de werving van arbeidskrachten uit Marokko en Turkije in de jaren '60 en '70, groeiden deze gemeenschappen snel. In 1959 werd één inwoner...
Nijkerk bevrijd!
Aan het eind van de oorlog kwam Nijkerk onder 'friendly fire' te liggen. Het Canadese leger beschoot Nijkerk om de daar nog aanwezige Duitsers te...
Ruimte voor auto's
Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er snel meer auto's, bussen en vrachtverkeer op de weg. De oude straten waren vaak te smal en het...
Nobelprijswinnaar Christiaan Eijkman
Een beroemd geworden medicus is Christiaan Eijkman. Hij werd geboren in Nijkerk in 1858, in de voormalige Franse school aan de Venestraat nummer 37. Zijn...
De Nijkerksche Courant
Het eerste exemplaar van een eigen krant voor Nijkerk, de Nijkerksche Courant, verscheen in 1867. De krant werd de eerste jaren gemaakt en gedrukt door...
Het mysterie van het verzonken Slot
Aan het begin van de vijftiende eeuw liet hertog Arnold van Gelre op Nijkerks grondgebied slot Hulkestein bouwen (een 'hulk' is een groot zeilschip). Vanuit...
Boeken uit Nijkerk - uitgeverij en drukkerij Callenbach
In de loop van de negentiende eeuw werden in Nijkerk de voordelen van de industriële revolutie zichtbaar. In 1863 kwam de stoomtrein de stad binnen...
Arendt van Curler
De zeventiende eeuw was de tijd van de Europese expansie. Een eeuw nadat Henry Hudson (een Engelse ontdekkingsreiziger in Nederlandse dienst) een gebied in het...
Festival der Volken
De oorsprong van Nijkerk gaat terug naar de middeleeuwen. Vanaf de negende eeuw was er continue bewoning op Nijkerks grondgebied. Ruim 1100 jaar later is...
Arend van Slichtenhorst
Op 5 december 1616 werd in het doopboek van de hervormde kerk ingeschreven 'Ardt', zoon van 'Brandt Artzen ende Aeltgen van Wenckum'. Ardt verwierf later...
Hertog Reijnout IV
Nederland vormde in de Middeleeuwen nog geen eenheid, maar bestond uit verschillende rijken. Nijkerk lag in de noordwest hoek van Gelre (een hertogdom, nu provincie...
Een nije kerk
Terwijl Ark door de zee werd verzwolgen, groeide landinwaarts een aantal nederzettingen uit tot een echt centrum. In de late Middeleeuwen werd in Nijkerk de...
De stoomtrein komt door Nijkerk
In de negentiende eeuw was het maken van een reis naar een andere plaats een hele onderneming, die veel tijd en geld kostte. Diligences reden...
Ereck est absorpte
Vanaf de negende eeuw kwamen er definitief mensen wonen in het gebied van Nijkerk-Arkemheen, in de nederzettingen Ark en Bokhorst. Ark lag, net als de...
Een middeleeuwse walburg in Appel
Op de hoger gelegen zandgronden ten zuidoosten van Nijkerk ligt het buurtschap Appel. In 2008 werd hier een belangrijke middeleeuwse versterking ontdekt, een zogenaamde walburg.
De weldadige freule
Op De Salentein, het statige landhuis in de bocht naar Putten, woonde in de negentiende eeuw een belangrijke adellijke dame. Cornelia Maria van Hangest Baronesse...
Dure windkracht
Al vroeg hadden de hertogen van Gelre door dat op allerlei zaken belasting geheven kon worden. Voor oorlogsvoering, onder ander met de bisschop van 't...
Ridderhofstede De Beerencamp
In de bocht naar Putten, verscholen tussen het groen, staat een prachtig huis dat vroeger een havezate was, een ridderhofstede. De Beerencamp werd rond het...
De Nieuwe Rijn, een onvoltooid kanaal
De Nieuwe Rijn is een kanaal, dat hertog Karel van Gelre aan het begin van de zestiende eeuw wilde laten aanleggen, met de bedoeling om...
De beroemde witte toren met het mooie carillon
In de tijd van de tabaksteelt had het ambt Nijkerk veel inkomsten door bijvoorbeeld het heffen van belasting (op bv. het gebruik van de Arkervaart)....
De eerste schriftelijke vermelding van Nijkerk
In een document van ongeveer 700 jaar oud, uit het jaar 1313, is voor het eerst de naam Nijkerk te vinden. Het gaat om een...
