De Gelderse canon
De canon van Gelderland geeft een beeld van de Gelderse geschiedenis door de jaren heen.
Lees intro
50 verhalen
Bekijk volledige kaart
De moeder aller canons is de nationale canon. En wie die goed bestudeert zal het opvallen dat daarin opvallend veel Gelderse vensters zitten. Een illustratie van de belangrijke rol die het hertogdom Gelre en later de provincie Gelderland heeft gespeeld in de vaderlandse - en soms internationale - geschiedenis.
Betrokken organisaties
-
CODA Museum
CODA Museum in Apeldoorn is de plek voor wisselende tentoonstellingen...
-
Nederlands Openluchtmuseum
Een dagje naar gisterenIn het Nederlands Openluchtmuseum komt de Nederlandse geschiedenis in al...
-
Kasteel Huis Bergh
Vorstelijk onthaalKasteel Huis Bergh is gelegen in de Liemers, binnen de middeleeuwse...
Protestanten en Katholieken
<p>Al in de middeleeuwen waren in Gelderland hervormingsbewegingen actief zoals de Moderne Devotie die zich richtte op een sobere en meer persoonlijke geloofsbeleving. Mogelijk hierdoor...
Kronieken en historiën
<p>De beeldvorming over het eigen verleden werd al in de vijftiende eeuw bevorderd door de Nijmeegse geschiedschrijvers Willem van Berchen, bekend van de Gelderse Kroniek,...
Een nieuwe bouwstijl
<p>De introductie van de renaissancestijl in de bouwkunst van de Nederlanden had te maken met Karel V. Hij was van mening dat hij als keizer...
Grafheuvels
<p>Het landschap van Gelderland is voor een belangrijk deel gevormd tijdens de voorlaatste ijstijd, zo'n 150.000 jaar geleden. Landijs vanuit het noorden zorgde toen voor...
De Tachtigjarige oorlog
<p>In 1581 verklaarden de noordelijke steden en gewesten zich onafhankelijk van Spanje. Samen vormden zij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, waar het protestantisme de...
Gelderse universiteiten
<p>Zowel Wageningen als Nijmegen moesten zich moeite getroosten om hun academie in de wacht te slepen. Beide academies waren aanvankelijk bescheiden van omvang.</p>
Ontginningen
<p>In 1848 kocht de Utrechtse advocaat mr. J.H. Schober tachtig hectare heide op de Veluwe, bij Putten. Daar wilde hij een land- en bosbouwbedrijf opbouwen....
Stadhouders van Gelre
<p>Het graafschap Buren was de eerste bezitting in Gelderland van de Oranjes, verkregen door het huwelijk van Willem van Oranje met Anna van Egmond in...
De Oosterbeekse School
<p>Oosterbeek is, samen met Renkum en Wolfheze, de oudste schilderskolonie in Nederland. Het fantastische landschap van de zuidelijke Veluwezoom met zijn bossen en weilanden, beken,...
Grenzen van Gelderland
<p>Een eeuwige en onveranderlijke grens van Gelderland bestaat niet. De grens is voortdurend verschoven. De grens van Gelderland is dan ook geen ontdekking, maar een...
Molukkers
<p>Ruim twintig procent van de Molukkers die in de jaren vijftig naar Nederland kwamen, kreeg een onderkomen in Gelderland. Aan de tijdelijkheid van hun verblijf...
Ruilverkaveling
<p>Al begin twintigste eeuw hadden moeilijke productieomstandigheden voor boeren de aanleiding gegeven voor een bijzondere vorm van landbouwvernieuwing: de ruilverkaveling. De ruilverkaveling Maas en Waal-West...
De Kleefse enclaves
<p>In 1816 en 1817 werd het territoir van de provincie Gelderland uitgebreid met een aantal gebieden die bekend staan als de Kleefse enclaves. Dat waren...
Karel de Grote
<p>In de achtste eeuw maakte het latere Gelderland deel uit van het Frankische rijk van Karel de Grote (768-814). De verovering en bekering van Saksen...
De Harderwijkse academie
<p>De Universiteit Harderwijk, die in 1648 het levenslicht zag, kent een lange voorgeschiedenis. Al in 1580 wilde ook Gelderland net als de andere gewesten een...
Market Garden
<p>Op 17 september 1944 begon Operatie Market Garden. Middels luchtlandingen en een grondoffensief wilden de geallieerden de Duitse verdedigingslinie omzeilen. Gelderland kreeg in deze beslissende...
Gelderse steden
<p>Tussen de elfde en de veertiende eeuw deden zich in de middeleeuwse samenleving grote veranderingen voor. Onder invloed van groeiende productiviteit in de landbouw, een...
Veluwse Papiermolens
<p>Van de zeventiende eeuw tot ver in de negentiende eeuw bepaalde de papierindustrie het economisch leven in menig Veluws dorp en buurtschap. Vooral de oostelijke...
Het Apeldoorns kanaal
<p>Het ingeslapen Nederland moest begin negentiende eeuw mee in de vaart der volkeren. Hiervoor waren kanalen nodig en koning Willem I zorgde dat die er...
Van graafschap tot hertogdom
<p>Gelre behoorde tijdens een groot deel van de middeleeuwen tot één van de voornaamste vorstendommen in de Lage Landen. Voordat Holland vanaf de vijftiende eeuw...
Arnhem als drukkerscentrum
<p>In 1599 werd Jan Jansz, ook wel Janssen genoemd, in Arnhem aangesteld als statendrukker. Hij was de grondlegger van een invloedrijk drukkersgeslacht dat ruim honderd...
De vierdaagse
<p>In 1909 organiseerde de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding een nationale 'vierdaagsche afstandsmars', naar het idee van luitenant C.D. Viehoff. Natiebreed waren vijftien parkoersen uitgezet,...
Noord en Zuid verbonden
<p>Begin 1900 reden in de Gelderse Bommelerwaard vier 'automobielen' rond. Het merendeel van de inwoners verplaatste zich te voet, op de fiets, met paard en...
Vluchtelingen op de hei
<p>Tienduizenden Belgische vluchtelingen verbleven tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) in barakkenkampen op de Veluwse hei. De eerste vluchtelingen kwamen terecht in Oldebroek, in een leegstaand...
Natuurbescherming en natuurbeleving
<p>Rond de eeuwwisseling vond een groep wetenschappers, onderwijzers, jagers, grootgrondbezitters, kunstenaars, zakenmensen en adellijke heren elkaar in een gemeenschappelijk thema: natuurbehoud. De opkomst van de...
De Bible belt
<p>In de Bataafs-Franse tijd (1795-1813) kwam een einde aan de bevoorrechte positie van de Hervormde Kerk. Binnen de denkbeelden van de Verlichting en de Franse...
Kerncentrale Dodewaard
<p>Nederland startte na de Tweede Wereldoorlog met onderzoek naar de ontwikkeling van kernenergie en zocht samenwerking met Noorwegen dat in 1950 werkte aan de...
Steenfabrieken
<p>In 1834 liet fabrikant J.R. Krepel een stoommachine installeren in zijn koperpletterij in Klarenbeek bij Voorst. Voorheen werd de pletmachine aangedreven door een watermolen. Hij...
De Gelderse adel
<p>Adel speelt van oudsher een overheersende rol in Gelderland. Door het bezit van kastelen, huizen, landgoederen, heerlijkheden en door het uitoefenen van talrijke functies op...
Het Pannerdensch kanaal
<p>De Rijn had in de zeventiende eeuw zijn splitsingspunt oostelijker dan nu, bij Schenkenschans, waar een belangrijk grensfort lag. De riviersplitsing lag zo ongelukkig dat...
De IJssellinie
<p>Kort na de Tweede Wereldoorlog ontstond een verkoeling tussen de westelijke geallieerden en de Sovjet-Unie. De tegenstellingen tussen de vroegere bondgenoten escaleerden snel, met als...
Doorbraak in dijkverbetering
<p>In het rivierengebied was de dreiging van het water altijd aanwezig. Om zich te beschermen legden de bewoners kaden en dijken aan. De zorg voor...
De Vrede van Nijmegen
<p>Begin juni 1672 veroverden Franse legers onder leiding van Lodewijk XIV alle versterkingen aan de Rijn. De vestingen bleken slecht onderhouden, de magazijnen leeg. Intussen...
Gelders Arcadië
<p>In de zeventiende eeuw ondergingen middeleeuwse kastelen in de Veluwezoom die hun oorspronkelijke militaire functie verloren hadden ingrijpende verbouwingen. Het werden luxe buitenplaatsen. Stadhouders Willem...
Onderduiken in de Achterhoek
<p>Voorjaar 1942 kondigden de Duitsers een algemene arbeidsplicht af. Iedere Nederlandse man tussen 18 en 35 kon nu verplicht worden in Duitsland te werken. De...
Afsluiting Zuiderzee
<p>Op 28 mei 1932 werd door de voltooiing van de Afsluitdijk de Zuiderzee afgesloten van het buitenwater en omgevormd tot het IJsselmeer. Dat betekende een...
De Gelderse Oorlogen
<p>Hertog Karel van Gelre werd in 1467 geboren in Grave en overleed in 1538 in Arnhem. Decennia lang voerde hij oorlog tegen de Habsburgers om...
Werenfried en Ludger
<p>Al sinds het midden van de zevende eeuw lag de Betuwe binnen de invloedssfeer van de Franken, die tot het christendom waren bekeerd. Toen in...
Klein Zwitserland
<p>Een aantal landgoederen langs de oude stadsrand van Arnhem was eind negentiende eeuw al gesneuveld om plaats te maken voor nieuwe woonwijken. Sonsbeek was ook...
Van Riebeeck en Van Rensselaer
<p>Hoewel overzeese handelsactiviteiten vooral werden aangestuurd vanuit de Hollandse en Zeeuwse steden die van nature een gunstige verbinding met de Noordzee hadden, kende Gelderland wel...
Normaal
<p>Normaal was en is nog altijd veel meer dan een rockformatie. De band uit de Achterhoek, bestaande uit zanger/gitarist Ben Jolink, gitarist Ferdi Joly, bassist...
De Limes
<p>Omstreeks het begin van onze jaartelling liep de grens van het Romeinse rijk dwars door Nederland, langs de Rijn en de Oude Rijn. Ten zuiden...
Bloei van de kunsten
<p>Dragers van de cultuur waren in de middeleeuwen in de eerste plaats de hertog en zijn hof. Het hof was een belangrijke opdrachtgever van dure...
De eerste graven
<p>De eerste graaf die zich 'van Gelre' noemde was de in 1129 overleden graaf Gerard I, bijgenaamd 'de Lange'. Volgens een twaalfde eeuwse kroniek waren...
Katholieke herleving
<p>Sinds 1795 konden de katholieken in vrijheid hun godsdienst belijden. De inhaalslag die zij, na eeuwen achterstelling, op vele gebieden moesten maken kwam slechts moeizaam...
De Bataafs-Franse tijd
<p>De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was sedert 1793 in oorlog met Frankrijk, waar in 1789 een revolutie was uitgebroken. Samen met Oostenrijkse en Engelse...
Protestanten en Katholieken
<p>Al in de middeleeuwen waren in Gelderland hervormingsbewegingen actief zoals de Moderne Devotie die zich richtte op een sobere en meer persoonlijke geloofsbeleving. Mogelijk hierdoor...
Kronieken en historiën
<p>De beeldvorming over het eigen verleden werd al in de vijftiende eeuw bevorderd door de Nijmeegse geschiedschrijvers Willem van Berchen, bekend van de Gelderse Kroniek,...
Een nieuwe bouwstijl
<p>De introductie van de renaissancestijl in de bouwkunst van de Nederlanden had te maken met Karel V. Hij was van mening dat hij als keizer...
Grafheuvels
<p>Het landschap van Gelderland is voor een belangrijk deel gevormd tijdens de voorlaatste ijstijd, zo'n 150.000 jaar geleden. Landijs vanuit het noorden zorgde toen voor...
De Tachtigjarige oorlog
<p>In 1581 verklaarden de noordelijke steden en gewesten zich onafhankelijk van Spanje. Samen vormden zij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, waar het protestantisme de...
Gelderse universiteiten
<p>Zowel Wageningen als Nijmegen moesten zich moeite getroosten om hun academie in de wacht te slepen. Beide academies waren aanvankelijk bescheiden van omvang.</p>
Ontginningen
<p>In 1848 kocht de Utrechtse advocaat mr. J.H. Schober tachtig hectare heide op de Veluwe, bij Putten. Daar wilde hij een land- en bosbouwbedrijf opbouwen....
Stadhouders van Gelre
<p>Het graafschap Buren was de eerste bezitting in Gelderland van de Oranjes, verkregen door het huwelijk van Willem van Oranje met Anna van Egmond in...
De Oosterbeekse School
<p>Oosterbeek is, samen met Renkum en Wolfheze, de oudste schilderskolonie in Nederland. Het fantastische landschap van de zuidelijke Veluwezoom met zijn bossen en weilanden, beken,...
Grenzen van Gelderland
<p>Een eeuwige en onveranderlijke grens van Gelderland bestaat niet. De grens is voortdurend verschoven. De grens van Gelderland is dan ook geen ontdekking, maar een...
Molukkers
<p>Ruim twintig procent van de Molukkers die in de jaren vijftig naar Nederland kwamen, kreeg een onderkomen in Gelderland. Aan de tijdelijkheid van hun verblijf...
Ruilverkaveling
<p>Al begin twintigste eeuw hadden moeilijke productieomstandigheden voor boeren de aanleiding gegeven voor een bijzondere vorm van landbouwvernieuwing: de ruilverkaveling. De ruilverkaveling Maas en Waal-West...
De Kleefse enclaves
<p>In 1816 en 1817 werd het territoir van de provincie Gelderland uitgebreid met een aantal gebieden die bekend staan als de Kleefse enclaves. Dat waren...
Karel de Grote
<p>In de achtste eeuw maakte het latere Gelderland deel uit van het Frankische rijk van Karel de Grote (768-814). De verovering en bekering van Saksen...
De Harderwijkse academie
<p>De Universiteit Harderwijk, die in 1648 het levenslicht zag, kent een lange voorgeschiedenis. Al in 1580 wilde ook Gelderland net als de andere gewesten een...
Market Garden
<p>Op 17 september 1944 begon Operatie Market Garden. Middels luchtlandingen en een grondoffensief wilden de geallieerden de Duitse verdedigingslinie omzeilen. Gelderland kreeg in deze beslissende...
Gelderse steden
<p>Tussen de elfde en de veertiende eeuw deden zich in de middeleeuwse samenleving grote veranderingen voor. Onder invloed van groeiende productiviteit in de landbouw, een...
Veluwse Papiermolens
<p>Van de zeventiende eeuw tot ver in de negentiende eeuw bepaalde de papierindustrie het economisch leven in menig Veluws dorp en buurtschap. Vooral de oostelijke...
Het Apeldoorns kanaal
<p>Het ingeslapen Nederland moest begin negentiende eeuw mee in de vaart der volkeren. Hiervoor waren kanalen nodig en koning Willem I zorgde dat die er...
Van graafschap tot hertogdom
<p>Gelre behoorde tijdens een groot deel van de middeleeuwen tot één van de voornaamste vorstendommen in de Lage Landen. Voordat Holland vanaf de vijftiende eeuw...
Arnhem als drukkerscentrum
<p>In 1599 werd Jan Jansz, ook wel Janssen genoemd, in Arnhem aangesteld als statendrukker. Hij was de grondlegger van een invloedrijk drukkersgeslacht dat ruim honderd...
De vierdaagse
<p>In 1909 organiseerde de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding een nationale 'vierdaagsche afstandsmars', naar het idee van luitenant C.D. Viehoff. Natiebreed waren vijftien parkoersen uitgezet,...
Noord en Zuid verbonden
<p>Begin 1900 reden in de Gelderse Bommelerwaard vier 'automobielen' rond. Het merendeel van de inwoners verplaatste zich te voet, op de fiets, met paard en...
Vluchtelingen op de hei
<p>Tienduizenden Belgische vluchtelingen verbleven tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) in barakkenkampen op de Veluwse hei. De eerste vluchtelingen kwamen terecht in Oldebroek, in een leegstaand...
Natuurbescherming en natuurbeleving
<p>Rond de eeuwwisseling vond een groep wetenschappers, onderwijzers, jagers, grootgrondbezitters, kunstenaars, zakenmensen en adellijke heren elkaar in een gemeenschappelijk thema: natuurbehoud. De opkomst van de...
De Bible belt
<p>In de Bataafs-Franse tijd (1795-1813) kwam een einde aan de bevoorrechte positie van de Hervormde Kerk. Binnen de denkbeelden van de Verlichting en de Franse...
Kerncentrale Dodewaard
<p>Nederland startte na de Tweede Wereldoorlog met onderzoek naar de ontwikkeling van kernenergie en zocht samenwerking met Noorwegen dat in 1950 werkte aan de...
Steenfabrieken
<p>In 1834 liet fabrikant J.R. Krepel een stoommachine installeren in zijn koperpletterij in Klarenbeek bij Voorst. Voorheen werd de pletmachine aangedreven door een watermolen. Hij...
De Gelderse adel
<p>Adel speelt van oudsher een overheersende rol in Gelderland. Door het bezit van kastelen, huizen, landgoederen, heerlijkheden en door het uitoefenen van talrijke functies op...
Het Pannerdensch kanaal
<p>De Rijn had in de zeventiende eeuw zijn splitsingspunt oostelijker dan nu, bij Schenkenschans, waar een belangrijk grensfort lag. De riviersplitsing lag zo ongelukkig dat...
De IJssellinie
<p>Kort na de Tweede Wereldoorlog ontstond een verkoeling tussen de westelijke geallieerden en de Sovjet-Unie. De tegenstellingen tussen de vroegere bondgenoten escaleerden snel, met als...
Doorbraak in dijkverbetering
<p>In het rivierengebied was de dreiging van het water altijd aanwezig. Om zich te beschermen legden de bewoners kaden en dijken aan. De zorg voor...
De Vrede van Nijmegen
<p>Begin juni 1672 veroverden Franse legers onder leiding van Lodewijk XIV alle versterkingen aan de Rijn. De vestingen bleken slecht onderhouden, de magazijnen leeg. Intussen...
Gelders Arcadië
<p>In de zeventiende eeuw ondergingen middeleeuwse kastelen in de Veluwezoom die hun oorspronkelijke militaire functie verloren hadden ingrijpende verbouwingen. Het werden luxe buitenplaatsen. Stadhouders Willem...
Onderduiken in de Achterhoek
<p>Voorjaar 1942 kondigden de Duitsers een algemene arbeidsplicht af. Iedere Nederlandse man tussen 18 en 35 kon nu verplicht worden in Duitsland te werken. De...
Afsluiting Zuiderzee
<p>Op 28 mei 1932 werd door de voltooiing van de Afsluitdijk de Zuiderzee afgesloten van het buitenwater en omgevormd tot het IJsselmeer. Dat betekende een...
De Gelderse Oorlogen
<p>Hertog Karel van Gelre werd in 1467 geboren in Grave en overleed in 1538 in Arnhem. Decennia lang voerde hij oorlog tegen de Habsburgers om...
Werenfried en Ludger
<p>Al sinds het midden van de zevende eeuw lag de Betuwe binnen de invloedssfeer van de Franken, die tot het christendom waren bekeerd. Toen in...
Klein Zwitserland
<p>Een aantal landgoederen langs de oude stadsrand van Arnhem was eind negentiende eeuw al gesneuveld om plaats te maken voor nieuwe woonwijken. Sonsbeek was ook...
Van Riebeeck en Van Rensselaer
<p>Hoewel overzeese handelsactiviteiten vooral werden aangestuurd vanuit de Hollandse en Zeeuwse steden die van nature een gunstige verbinding met de Noordzee hadden, kende Gelderland wel...
Normaal
<p>Normaal was en is nog altijd veel meer dan een rockformatie. De band uit de Achterhoek, bestaande uit zanger/gitarist Ben Jolink, gitarist Ferdi Joly, bassist...
De Limes
<p>Omstreeks het begin van onze jaartelling liep de grens van het Romeinse rijk dwars door Nederland, langs de Rijn en de Oude Rijn. Ten zuiden...
Bloei van de kunsten
<p>Dragers van de cultuur waren in de middeleeuwen in de eerste plaats de hertog en zijn hof. Het hof was een belangrijke opdrachtgever van dure...
De eerste graven
<p>De eerste graaf die zich 'van Gelre' noemde was de in 1129 overleden graaf Gerard I, bijgenaamd 'de Lange'. Volgens een twaalfde eeuwse kroniek waren...
Katholieke herleving
<p>Sinds 1795 konden de katholieken in vrijheid hun godsdienst belijden. De inhaalslag die zij, na eeuwen achterstelling, op vele gebieden moesten maken kwam slechts moeizaam...
De Bataafs-Franse tijd
<p>De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was sedert 1793 in oorlog met Frankrijk, waar in 1789 een revolutie was uitgebroken. Samen met Oostenrijkse en Engelse...
