Oprichting van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers

Tante Riek en Frits de Zwerver in het verzet

Helena Theodora Kuipers-Rietberg was een Nederlands verzetsstrijder die een voorname rol heeft gespeeld in de Tweede Wereldoorlog....

Foto 1/1

De gereformeerde dominee Frederik Slomp uit Heemse (Overijssel) en de sterk antinazistische huisvrouw Heleen Kuipers uit Winterswijk kwamen elkaar in 1942 in het verzet tegen. 1942 was een jaar waarin steeds meer Joden gedeporteerd werden. Tevens moesten veel jongeren tegen hun wil in aan het werk in de Duitse oorlogsindustrie. Dit omdat de Arbeidseinsatz verplicht gesteld was door de Duitse bezetter.

Het was in deze tijd dat Heleen Kuipers (‘tante Riek’) aan dominee Slomp (‘Frits de Zwerver’) vroeg haar te helpen met het opzetten van een organisatie die tot doel moest hebben het helpen van Joden en jongeren die voor de Arbeidseinsatz moesten vrezen. In Winterswijk stond namelijk een kantoor van de Nederlandse Arbeidsdienst en veel jongeren die onder hun dwangarbeid uit wilden komen, zochten – en vonden! – onderdak bij de familie Kuipers, waar ‘de deur altijd openstond’. Dochter Eddie, zou hier ver na afloop van de oorlog over zeggen: ‘Moeder is in feite in het verzet “gerold”. Ze vond het vreselijk dat jongens verplicht in de arbeidsdienst moesten’. Kuipers en Slomp wilden met hun organisatie bereiken dat men deze plicht kon ontduiken. Zij deden dit door nieuwe gastgezinnen te zoeken en deze te koppelen aan onderduikers.

Van lokaal naar landelijk

Het eerste jaar was de organisatie overigens nog niet landelijk verenigd; er waren talrijke lokale afdelingen, dankzij dominee Slomp, die ontzettend veel reisde en overal in het land vertelde over de nieuwe organisatie. Dit zou hem dan ook de bijnaam ‘Frits de Zwerver’ opleveren. Ook het landelijke netwerk van ‘Tante Riek’ dat zij had opgebouwd via haar bestuursfunctie in de Bond van Gereformeerde Vrouwenverenigingen kwam hier uitstekend bij van pas. In februari 1943 verenigden deze lokale afdelingen zich tot de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers.

Herinnering

In Winterswijk staat een standbeeld dat herinnert aan de daden van Tante Riek. Dit standbeeld is op 4 mei 1955 onthuld door prinses Wilhelmina. Zij sprak bij die gelegenheid de volgende woorden: Tante Riek was een vrouw waarvan ‘het geloof, de geestkracht en taaie volharding in onvergetelijke herinnering bij ons blijven voortleven’.

Bronnen/verder lezen