Rivierenland

Lees intro

83 verhalen
Bekijk volledige kaart

Fietsen langs kastelen, struinen door de uiterwaarden, een boottocht over de Linge, de Maas of de Waal. Dit is Rivierenland; een uitgestrekt domein dat de Tielerwaard, de Bommelerwaard en het Land van Maas en Waal beslaat.

Een diverse streek, met een uniek en dynamisch landschap. Een prachtige regio, waarvan de inwoners door de eeuwen heen steeds beter met het water hebben leren omgaan. De fraaie dijken bieden hen een bijzondere en veilige woonomgeving.

Schoonheid is niet het enige kenmerk dat opvalt aan het rivierenlandschap. Bewoners koesteren de rijke geschiedenis van de streek en dat merkt u overal waar u komt in Rivierenland. De vele land- en erfgoederen blijven goed geconserveerd. Beoefenaars van ambachten gebruiken niet zelden duurzame en ouderwetse methoden om de sfeer en kwaliteit van weleer te bewaren. Rivierenland leent zich uitstekend voor recreatie. Bezoekers kunnen zich goed ontspannen in de rust van de waterrijke groene ruimte. Ook voor de cultuurminnende mens is een uitstapje veelbelovend. Rivierenland heeft een schat aan informatie, cultuurgoed en activiteiten te bieden.

Voormalig huis Leeuwenbergh (Donjon). In dit nieuwe wijkje op de hoek Molenstraat-Trambaan met de straatnaam Standerdmolen, staat een bord met daarop een vermoedelijke beeld van de Donjon plus toelichtende tekst. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalig huis Leeuwenbergh, sporen van een donjon
Dit huis wordt ook wel aangeduid als 'Huis ende hoffstat tot Leeuwen op den berge'. Het complex moet hebben gestaan aan de...
Kaart van het Land van Maas en Waal (ca.1818), vervaardigd door M.J. De Man en M.A. Snoek en gegraveerd door C. van Baarsel © Gelders Archief/CC 1.0
'De maat van ons ongeluk is vol'
<p>Eeuwenlang werd het Gelderse rivierengebied geplaagd door armoede. Met name in Het Land van Maas en Waal was de situatie schrijnend. Tot de zeventiger jaren...
H. Donatus Kerk te  Altforst vanaf de zuidzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Rooms-katholieke kerk in Altforst, toegewijd aan de Heilige Donatus
Toen de middeleeuwse rooms-katholieke parochiekerk kort na 1609 aan de katholieken was ontnomen door de hervormden, namen de katholieken hun toevlucht...
Kaart met de weteringen in Maas en Waal uit 1818 ©  Gelders Archief, CC-BY2.0
Een goede afwatering
<p>In 1321 presenteert gravenzoon Reinald II zijn ‘Landtbrief’. Daarin staat dé oplossing tegen wateroverlast voor het hele Land tussen Maas en Waal. Verbindt natuurlijke waterlopen...
Romeinse vondst Ekershof - insigne. Bron: Stichting Tremele
Ekershof
In 2011 werden op de Ekershof tijdens de aanleg van het nieuwe dorpshart zeer bijzondere archeologische vondsten gedaan. De oudste vondst is een scharnier...
Provinciale Gelderse en Nijmeegse Courant, 13-2-1861 © Via Regionaal Archief Nijmegen/CC0
De grote watersnood van 1861
<p>Eeuwenlang is het Land van Maas en Waal geteisterd door wateroverlast. Wateroverlast door de regen die maanden de velden blank zette, omdat het regenwater door...
Een deel van de Peutingerkaart, gebaseerd op een Romeinse wegenkaart. Rechtboven Noviomagi (Nijmegen), linksboven Ad Duodecumum (Alphen) © Expeditie Over De Maas, CC-BY-NC-SA
Romeinse nederzetting bij Moordhuizen
<p>Grote rechthoekige blokken kalksteen komen aan de oppervlakte als het bedrijf Nederzand in 2010 zand gaat winnen in Over de Maas bij Alphen. 1800 of...
Het Leeuwens Gemaal © Historische Vereniging Tweestromenland, CC-BY-NC-SA
Stoom en overtollig water
<p>Vanaf 1846 doet een nieuwe revolutionaire manier van waterafvoer zijn intrede in het Land tussen Maas en Waal. Stoomgemalen helpen het water uit de polder...
Het stoomgemaal van Dreumel © Tremele.nl
Henri François Fijnje van Salverda
<p>Henri Frijnje wordt geboren in Amsterdam op 21 september 1796. Na zijn studie aan de artillerie- en genieschool te Delft, werkt hij bij de waterstaat...
Het wapen van de gemeente Gemeente Druten © PD
Hoe de Leeuwense heren machtig werden
<p>Lange tijd is de heerschappij in het dorp Leeuwen in handen van de gelijknamige familie Van Leeuwen. In de late middeleeuwen verandert dit. Vanaf de...
Tekening, Romeinse villa Ewijk © Gemeente Beuningen, 'Beuningen buitengewoon', CC-BY-NC
Eindelijk op eigen benen
<p>Vergeleken met andere delen van Nederland, is het Land tussen Maas en Waal lang achtergebleven. Dat is moeilijk te begrijpen voor een gebied met twee...
Openluchtmeeting van de stakers op zondag 8 april 1916 te Leeuwen © Heemkundevereniging Leeuwen
De brute macht der bazen blijft ongebroken
<p>Door de industrialisatie ontstaat ook in Maas en Waal een arbeidersklasse die in zware omstandigheden tegen lage lonen werkt. Kinderarbeid is een veel voorkomend kwaad....
Voorkant westzijde van Brouwersstraat 1 © Gerard Kouwenberg, 2014
Boerderijen en woonhuizen aan de Brouwersstraat
<p>De bebouwing aan de Zandstraat, in feite de as van het dorpsgebied, is voornamelijk afkomstig uit de tweede helft van de negentiende eeuw. De huizen...
Dijkmagazijn  aan de Vluchtheuvelstraat in Dreumel in 1995. © Foto P. van Galen, RCE objectnr. 320.959 CC BY-SA 4.0
Dijkmagazijnen
<p>Langs de Waaldijken zijn op verschillende plekken nog zogenaamde dijkmagazijnen te vinden. Het zijn smalle, hoge gebouwtjes, waarin onderhouds- en noodmateriaal voor dijkonderhoud- en versterking...
Gemaal © Jan Reijnen
De kaai gaat lopen
<p>In het land van Maas en Waal waren een tiental buitenpolders aanwezig. De hoogte van de kades van de polders was vastgesteld door de rivierbeheerder....
Pronkzitting
Twee mannen met elkaar in de onecht verbonden
<p>Hallo beste mensen, mogen we ons even voorstellen? Wij zijn Herman en Rene, wij zijn in 2015 gekozen als boerenpaar van carnavalsvereniging "De Braoiers" uit...
De Munte in Batenburg © Wim Kattenberg CC-BY
Maasbommel wordt tijdelijk een muntplaats
<p>Hoewel het muntrecht behoort tot de koninklijke rechten worden kleinere machthebbers er soms mee beleend. Zo krijgen de graven van Gelre het muntrecht van de...
Kaart met dijkbreuken en overstroomde gebieden in 1809 © Gelders Archief
Overstromingen door hoogwater en ijsgang
<p>Voordat er dijken waren, waren overstromingen niet zo’n probleem voor de bewoners van de Waaloevers. Door op hoge plekken te wonen kon men zich tegen...
Wapen van Van Delen © Wikimedia Commons CC-BY4.0
Jonkers nemen het stokje over van de oude adel
<p>In de geschiedenis van het Land tussen Maas en Waal, net als in de rest van Gelderland, speelt de adel een belangrijke rol. De adel...
Huis te Dreumel op een tekening door J.Stellingwerf uit 1636. Bron: Stichting Tremele
Huize Pollenstein
Huize Pollenstein is het tot een hoeve verbouwd bijgebouw van het Huis te Dreumel, in zijn huidige verschijningsvorm daterend uit 1857,...
Feestelijke molentaal op Molen De Wielewaal in 1975. Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Windkorenmolen De Wielewaal en de molentaal
<p>Aan de Zandstraat in Beneden-Leeuwen staat windkorenmolen De Wielewaal gebouwd in 1857 volgens de sluitsteen boven de toegangsdeur. Het is een stellingmolen met zes verdiepingen,...
Uitvouwblad bij boekje Korte Beschrijving van den Watersnood in 1855. Dijkbreuk te Dreumel © Koninklijke Bibliotheek, CC
Voorbeeld, de ramp van 1855
<p>Sinds de bedijking is het rivierengebied geteisterd door honderden overstromingen, de ene ernstiger dan de andere. Er bestaan verslagen van de grotere rampen. Die werden...
Protestantse Kerk, Dreumel
Protestantse Kerk in Dreumel
Aan het Kerkpad staan de toren en het koor van de middeleeuwse dorpskerk, waarvan het schip is verdwenen met uitzondering van...
veerpont oud.jpg
Een nat pak op de pont
<p>In het land van Maas en Waal waren rond 1920 voor de verbindingen over de Waal en Maas in totaal 9 veerponten aanwezig waar met...
De Coöperatieve Roomboterfabriek ‘Onze Eendracht’ in Maasbommel omstreeks 1913. © CC-BY-NC-SA
De coöperatieve zuivelfabrieken
<p>Tot ver in de negentiende eeuw gebeurt het verwerken van melk en het maken van boter meestal thuis op de boerderij. De veehouderij richt zich...
Quarles van Uffordgemaal (Alphen GLD.) met plaquette
Het Quarles van Uffordgemaal in Moordhuizen
In de jaren dertig van de vorige eeuw werd door werklozen de nieuwe Alphense wetering gegraven. De stoomgemalen die tot die tijd het water moesten...
Achterzijde van de statige woonboerderij Dorpsstraat 84-86 Wamel © Gerard Kouwenberg, 2014
Historische bebouwing in de Dorpsstraat in Wamel
<p>In Wamel vindt men de meest historisch interessante bebouwing aan de Dorpsstraat en de uitlopers daarvan aan de Kerkstraat en de Waalbandijk. In de Dorpsstraat,...
De verplaatsing van de molen in 1963
Molen Tot Voordeel en Genoegen, verplaatst en gerestaureerd
<p>De korenmolen Tot Voordeel en Genoegen in Alphen aan de Maas kwam in 1963 in het nieuws, omdat hij in zijn geheel 25 meter werd...
IJsberg opgestuwd tegen de waalbandijk bij Ochten, gravure van Roeland van Eynden uit 1789 in 1789 © Rijksmuseum PD
In de ban van de ringdijk
<p>In 1321 schrijft Reinald II van Gelre een Landtbrief waarin hij voor het hele gebied tussen Maas en Waal dé oplossing tegen wateroverlast presenteert. Er...
Onze Lieve Vrouwe in Maastricht, 'westwerk' © Wim Kattenberg, CC-BY-NC-SA
De keizer en de kerkbouw
<p>In de strijd met de paus ontwikkelen de Duitse keizers hun eigen variant aan kerkgebouwen. Er ontstaan daardoor twee hoofdstromingen in de rooms-katholieke kerkbouw,...
Toekijken bij de gezwollen Maas in Maasbommel © Foto: Jan Rikken
Op de vlucht voor het water
<p>Het zal toch niet weer gebeuren? Dat is wat oudere inwoners in het Land tussen Maas en Waal denken eind 1993 en begin 1995. Het...
De Dreumelse polder met de uitwateringssluis © De Tuut
Droog door stoom
<p>Het stoomgemaal van Dreumel (1846 -1910) met de balansstoommachine en de pomp van Fijnje is het eerste van de uiteindelijk acht stoomgemalen in Maas en...
Noord-west zijde van de Protestantse Kerk in Boven-Leeuwen. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014.
Getouwtrek om de Protestantse Kerk
De Protestantse Kerk aan de Waalbandijk 19 te Boven-Leeuwen, benedendijks, ten oosten van de grote Wiel bij de Molenstraat, is in...
Boerderij 't Hof te Maasbommel
Boerderij 't Hof te Maasbommel
<p>Boerderij 't Hof te Maasbommel kent een rijke geschiedenis. De boerderij, die voormalig ook dienst deed als koetshuis, is gelegen ten westen van het omgrachte...
Petrus Schuyt © Uit: P. Deurloo, Grote Werken.
De vergetenen
<p>De slachtoffers van de watersnood waren grotendeels aangewezen op liefdadigheid: nationale inzamelingsacties. Geld kwam er onder meer van het zogeheten Amsterdams Fonds. Het fonds zamelde...
Een deel van de Peutingerkaart, gebaseerd op een Romeinse wegenkaart. Rechtboven Noviomagi (Nijmegen), linksboven Ad Duodecumum © PD
Het Romeinse landschap tussen Maas en Waal
<p>Grote rechthoekige blokken kalksteen komen aan de oppervlakte als het bedrijf Nederzand in 2010 zand gaat winnen in Over de Maas bij Alphen. 1800 of...
Werken in een griendakker in Maas en Waal © Gelderse Komgrondencommissie, Gelders Archief
Handwerk en ambacht in eigen huis
<p>Al eeuwen bestaan in het Land tussen Maas en Waal twee bloeiende takken van huisindustrie: manden vlechten en klompen maken. Beide gaan ver terug in...
Stoomtram Maas en Waal, schema © Uit de publicatie van Adriaan Maters
De stoomtram legt een link met de buitenwereld
<p>In het Land tussen Maas en Waal wordt in 1902 een tramweg aangelegd van 32 km van Nijmegen naar Wamel. Hierover rijdt zes keer per...
Kaart grondsoorten Land Tussen Maas en Waal © Uit: 'Grote werken', door Maarten Slooves
Boeren op slechte gronden
<p>Behalve het feit dat de kleine boeren uitgebuit worden wat betreft de pacht, zitten ze ook veelal op de slechtste gronden. Eerst de geologische redenen...
Kind en moeder leven als jager-verzamelaars © Hans Splinter/PD
Kamp Mariënberg aan de Overijsselse Vecht
<p>Aan de Overijsselse Vecht zijn tussen 1975 en 1985 laat-mesolithische grafkuilen aangetroffen. Ze worden gedateerd op 5100 v.C. Ze geven enig inzicht in de cultuur...
De oudst bekende kaart van Maas en Waal vertelt het verhaal van de rivieren, dijken en weteringen. © CC0
De slinger van Maas en Waal
<p>De inwoners van het Land tussen Maas en Waal hebben een goed leven. Als de eerste mensen hier rondzwerven barst het van de eetbare planten...
Ligging van de H. Lambertuskerk op een kaart uit 1830. © Werkgroep Historisch Alphen
Van Sint Petrus naar Sint Lambertus
<p>Al eeuwenlang komen in Alphen de gelovigen samen in dit hooggelegen kerkgebouw aan de Kerkstraat. Op de plattegrond is te zien dat het kerkje niet...
Protestantse Kerk Wamel vanaf de oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014.
Protestantse Kerk Wamel, wisselende eigenaren en bedienaren
De huidige Protestantse Kerk is een van de blikvangers van de Dorpsstraat. Wie nu deze kerk bekijkt, ziet slechts een flauwe...
Graver Veragtert was actief bij de ontzandingen in de Megensche Ham, voorafgaand aan het graven van de Gouden Ham. © P. Deurloo
Wingewest Maas en Waal
<p>Het gebied tussen Maas en Waal is vanaf de negentiende eeuw een wingewest. Letterlijk. Klei, zand en grind zijn er door de geologische geschiedenis van...
Lombarden aan de banca © https://www.faculty.umb.edu/
Lombarden
<p>Al gedurende de Kruistochten (1100-1300) handel ontstaat met de Arabische wereld en via die wereld met Azië doen Italiaanse steden hieraan mee. Ze richten zich...
Joan Derk Van der Capellen tot den Pol © Wim Kattenberg, CC-BY-NC
Joan Derk van der Capellen tot den Pol
<p>Aan het eind van de achttiende eeuw bevindt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden zich op de rand van een burgeroorlog. Het gaat niet goed...
Voormalige proosdij, hoeve Munnickenwoerd vanaf de oostzijde. Foto: Gerard Kouwenberg, 2014
Voormalige Proosdij van de Norbertinessen
Aan de Woerdsestraat nr. 34 in Altforst staat de hoeve Munnickenwoerd. Deze staat ongeveer op de plek van een proosdij die ...
Huis Pollenstein Dreumel © Wim Kattenberg CC-BY-NC-SA
Neerslag in adellijke behuizingen
<p>Huis te Appeltern: nadat het eeuwenlang in handen is geweest van het geslacht Van Appeltern komt het in 1733 via een erfenis in handen van...
De kerk in Dreumel
Over overlijden in Dreumel
"Nou als er iemand dood ging, dan gingen ze eerst in de buurt langs en dan gingen ze dat zeggen en de buurlui kwamen dan...
Mandenmakerij Van Eldijk (1) © Collectie Peter Deurloo
Buffen, schillen en blind buffelen
<p>In het westelijk deel van het Land tussen Maas en Waal zijn bufovens in het begin van de twintigste eeuw bekende bouwsels. Tientallen staan er....

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

info@mijngelderland.nl

Inschrijven nieuwsbrief

mijnGelderland Sociale media

erfgoed gelderland

Contactgegevens

Erfgoed Gelderland
Team mijnGelderland
Westervoortsedijk 67-D
6827 AT Arnhem

E info@mijngelderland.nl