Transformatorhuisje op hoogte in Ooijpolder

Stroomvoorziening bij hoogwater

Elektriciteit was in de beginjaren van vorige eeuw nog iets geheimzinnigs en bijzonders. In de jaren 20 en 30 deden de verschillende elektriciteitsbedrijven er alles aan om door middel van tentoonstellingen en voorlichting het gebruik te stimuleren. Iets wat we ons nu nauwelijks nog kunnen voorstellen omdat we steeds minder mogen gebruiken.

In Arnhem werd in 1907 een grote tentoonstelling over "Electriciteit in huis en ambacht georganiseerd". Ook Nijmegen kon niet achterblijven en organiseerde in 1910 op het Valkhof een grote tentoonstelling over "Toegepaste Electriciteit in Nijmegen". In rap tempo werd Gelderland geëlektrificeerd en overal verschenen trafohuisjes. Ze vormen een essentiële schakel in de stroomvoorziening. Ze behoren tot het straatmeubilair, al zijn de meeste huisjes enkel en alleen een stenen doos met een stalen deur waarachter het zoemt. Toch heeft men niet altijd louter functioneel naar deze verdeelplaatsen gekeken.

Bouwstijl

Met name in de dertiger jaren werden veel transformatorhuisjes vormgegeven in de toen gangbare bouwstijl. Simpele bouwwerkjes werden met baksteendecoratie of tegelversiering fraaier vormgegeven. Een enkel gebouwtje werd afgewerkt met een rustiek rieten dakje zoals in Borculo. In het rivierengebied, waar de kansen op een dijkdoorbraak of overstroming groot zijn, zijn de huisjes in de meeste gevallen op dijken gebouwd. Daar waar dit niet mogelijk was werden de huisjes op een verhoging geplaatst (zie video). Een effectieve manier om ook ten tijde van overstromingen en hoog water de stroomvoorziening te garanderen.

Meer info: Trafohuisjes, Roger Crols, Taco Hermans
Met dank aan Gelders Genootschap en de Gelderland Bibliotheek, Arnhem.