Celtic fields in Epe

In de gemeente Epe zijn er nog redelijk veel restanten bewaard gebleven van deze cultuurhistorisch waardevolle celtic fields. Met name het celtic field ten westen van Vaassen is zeer bijzonder. Dit Celtic field heeft een oppervlakte van maar liefst 76 hectare en bestaat uit enige honderden omwalde akkertjes! Celtic fields zijn beschermd als archeologisch monument.

Nieuw akkerbouwsysteem

In de IJzertijd (± 800 v. Chr.) ontwikkelden de boeren op de zandgronden een nieuw akkerbouwsysteem. Werd er eerst een eenvoudige vorm van landbouw bedreven waarbij de grond net zo lang werd gebruikt tot hij niet vruchtbaar meer was, nu legden de agrariërs vierkante velden aan van ongeveer 40 x 40 meter, met een walletje eromheen.

Tientallen hectaren

De akkers werden afwisselend bebouwd met verschillende gewassen, en een deel lag braak. Daar lieten de boeren vee weiden of bouwden ze nieuwe boerderijen. In de loop van de tijd ontstonden hele akkercomplexen van tientallen hectaren, waar de nederzetting middenin lag. Archeologen noemen deze akkers celtic fields omdat ze vroeger (ten onrechte) dachten dat de Kelten dit akkerbouwsysteem hadden bedacht. De aanduiding 'raatakkers' verwijst naar de raatstructuur van de percelen.

Grote schaal

Deze landbouwmethode werd op vrij grote schaal bedreven, dit blijkt wel uit de restanten van de deze 'celtic fields' ten noorden van Vaassen en bij Schaveren. Wanneer de akkergrond uitgeput raakte schoof men de toplaag opzij en werd er nieuwe vruchtbare grond van elders aangevoerd. Zo werden de perceelsgrenzen steeds hoger en werd de vochthuishouding steeds gunstiger voor het verbouwen van verschillende graansoorten.

Ondergang

De invoering van de ijzeren (keer)ploeg door de Romeinen betekende in de Vroege Middeleeuwen (450 - 1000 n. Chr.) de ondergang van de celtic fields. De celtic fields waren gewoonweg te klein voor deze ploeg. Om de ploeg zo min mogelijk te hoeven keren kregen de akkers een meer langwerpig karakter. In grote delen van Nederland zijn de celtic fields hierdoor verdwenen, maar binnen de gemeente Epe is een deel toch nog in tact gebleven.

De huiskamp

Behalve de buurtschappen Epe en Vaassen, ontstonden in de vroege middeleeuwen ook op andere plaatsen nederzettingen. Soms betrof dit niet meer dan één boerderij, soms bestond het gehucht uit een kleine groep van boerderijen. De gemiddelde omvang van deze gehuchten bedroeg ongeveer vier boerderijen. Elke boerderij had eigen grond (de huiskamp) waarop akkerbouw werd bedreven.

Zeer waardevol

Uit deze gehuchten zijn verschillende nog bestaande landbouwenclaves binnen de gemeente Epe ontstaan. Gortel, Niersen en Tongeren zijn hier prachtige voorbeelden van. "De celtic fields en de buurtschappen zijn zeer waardevol voor onze gemeente omdat ze een belangrijk deel van onze geschiedenis vertellen", legt wethouder Joop van Nuijs uit. "Ons cultuurhistorisch beleid richt zich daarom voor een belangrijk deel op het behoud, bekendmaken en beleefbaar maken van deze objecten".

Bron: Gemeente Epe.